Vào giai đoạn thời kỳ cuối Tam Quốc, Gia Cát Lượng và Tư Mã Ý là đại diện của hai nhà Thục-Ngụy. Tuy người đời nói rằng Tư Mã Ý luôn bị uy phong của Gia Cát Lượng dọa cho khiếp sợ nhưng sau cùng, kẻ chiến bại lại chính là người được mệnh danh là tài trí số 1 thời Tam Quốc.
Sau lần Bắc phạt thứ 5 thất bại, Gia Cát Lượng vì vất vả mệt nhọc lâu ngày mà sinh bệnh, cuối cùng qua đời ở Ngũ Trượng Nguyên, thọ chỉ 54 tuổi.
Ra đi khi đại nghiệp phục hưng Hán thất chưa thành, Gia Cát Lượng chỉ biết đem tương lại nhà Thục đặt lên vai hai danh tướng trung thành, thân cận nhất của mình. Họ đều là người có tài năng, một lòng kế thừa ý chí của Gia Cát Lượng. Chỉ có điều, một người lại gián tiếp giúp dòng họ Tư Mã soán ngôi Tào Ngụy, người còn lại vô tình khiến Thục Quốc nhanh chóng diệt vong.
Người đầu tiên đó là đại tướng Vương Bình. Ông ban đầu là một tiểu tướng vô danh dưới chướng Tào Tháo, sau đi theo Lưu Bị nhưng suốt một thời gian dài cũng không tạo dựng được tiếng tăm.
Cho đến khi Gia Cát Lượng phạt Bắc lần thứ nhất, đặc biệt là trong trận Nhai Đình, Vương Bình đã có những quyết định chuẩn xác, nên được Gia Cát Lượng phong làm Tham quân, thống lĩnh 5 quân kiêm chức Đương doanh sự, Thảo khấu tướng quân và sắc phong Đình Hầu.
Kể từ đó uy tín và danh vọng của Vương Bình trong Thục quân càng ngày càng cao. Sau khi Gia Cát Lượng qua đời, Ngụy Diên làm loạn, chính Vương Bình là người thẳng tay chém chét Ngụy Diên trong lúc vị tướng này đang đắc trí nhất. Vương Bình vì thế ngày càng được lòng quân.
Vương Bình sau đó được đảm nhận chức Thái thú trấn giữ Hán Trung nhưng quân Thục tại đây không đến 3 vạn người. Vì thế khi Ngụy Đế cử Đại tướng Tào Sảng dẫn 10 vạn quân tiến đánh Hán Trung, quân Thục tại đây không khỏi hoảng loạn lo lắng. Tuy nhiên với sự kiên định và chuẩn xác trong sách lược, Vương Bình đã chặn đứng đại quân của Tào Sảng tại ải Hưng Thế.
Vương Bình có lễ không nghĩ rằng trận chiến này không chỉ trận đánh quyết định sự tồn vong của nước Thục khi đó, mà còn là trận quyết định vận mệnh của nhà Tào Ngụy.
Lúc này chính quyền nước Ngụy cũng đang là sự tranh đấu giữa họ Tào và Tư Mã. Thất bại của Tào Sảng khiến quyền lực họ Tào lung lay, Tư Mã Ý đã không bỏ lỡ cơ hội này để trừ khử Tào Sảng, loại bỏ được cái gai trong mắt, chính thức biến Ngụy Đế thành bù nhìn của dòng họ Tư Mã, như cái cách năm xưa Tào Tháo đã làm với Hán Hiến Đế.
Sau này, Tư Mã Viêm diệt Thục, ép Ngụy Đế Tào Hoán nhường ngôi, chấm dứt triều đại nhà Ngụy, lập ra nhà Tây Tấn, truy tôn Tư Mã Ý làm Tuyên Đế, Tư Mã Sư làm Cảnh Đế, Tư Mã Chiêu làm Văn Đế.
Danh tướng chính là Khương Duy, người kế thừa của Gia Cát Lượng. Trong lần Bắc phạt thứ nhất, chính Khương Duy là người đã đánh bại Triệu Vân. Dù khi đó Triệu Vân đã gần 70 nhưng vẫn không ngớt lời khen ngợi tài năng Khương Duy trước Gia Cát Lượng. Sau đó, Khương Duy vì bị quân Tào bỏ rơi mà quy thuận nhà Thục và rất được Gia Cát Lượng trọng dụng.
Khi còn tại thế, Gia Cát Lượng đã đem toàn bộ "kho tàng" binh pháp một đời truyền dạy cho Khương Duy và ông cũng học hỏi tiếp thu rất nhanh, không phụ sự kỳ vọng của Gia Cát Lượng.
Sau khi Gia Cát Lượng qua đời không lâu, Khương Duy đã được thăng làm Đại tướng quân, tiếp tục thực hiện đại nghiệp phạt Bắc còn dang dở mà Gia Cát Lượng để lại.
Năm xưa Gia Cát Lượng phạt Bắc 6 lần được gọi là "Lục xuất Kỳ Sơn", thì Khương Duy đánh Ngụy 9 lần được gọi là "Cửu phạt Trung Nguyên". Trong 9 lần đó, Khương Duy tổng cộng dành được 2 trận thắng lớn, 3 trận thắng nhỏ, xen vào đó là 4 lần thất bại.
Mặc dù Khương Duy lập được những chiến công nhất định nhưng xét vào tình hình lúc đó lại thì lại là họa hơn là phúc.
Nhà Thục là quốc gia yếu nhất trong Tam Quốc giai đoạn đó, tự bảo vệ mình còn vất vả huống chi còn xuất quân đi đánh nơi khác. Vậy mà Khương Duy vẫn bất chấp hiện trạng của nhà Thục, kiên định phạt Bắc để rồi tiêu hao một lượng lớn nhân lực và tài lực của quốc gia.
Việc làm của Khương Duy làm cho nhà Thục đã yếu lại càng thêm suy, qua đó gián tiếp đẩy nhanh quá trình diệt vong của nhà Thục. Quả nhiên, nhà Thục chính là quốc gia đầu tiên biến mất khỏi bản đồ Tam Quốc.
Hoa Vũ (Theo Sohu)
