Từ lâu, giò chả Ước Lễ đã trở thành một biểu tượng của ẩm thực Việt Nam, gắn liền với những bữa cơm gia đình, các dịp lễ tết và cả những sự kiện trọng đại. Nằm ở xã Tân Ước, huyện Thanh Oai, Hà Nội, làng nghề Ước Lễ từ hàng trăm năm nay đã nổi tiếng với nghề làm giò chả, truyền thống này không chỉ được duy trì mà còn phát triển mạnh mẽ, mang đậm hồn quê Việt.
Cổng Làng cổ Ước Lễ. Ảnh: Báo Quân đội Nhân dân
Từ truyền thống lâu đời đến niềm tự hào dân tộc
Tên gọi Ước Lễ có nguồn gốc từ thời kỳ cổ xưa. Theo truyền thuyết, vào thời Hùng Vương, nơi đây từng là một vùng đất trù phú, dân cư đông đúc và phát triển mạnh về nông nghiệp. Người dân trong làng sống hòa thuận, luôn tôn trọng và gìn giữ những lễ nghi, phong tục truyền thống của tổ tiên. Tên gọi "Ước Lễ" có ý nghĩa biểu trưng cho ước vọng về một cuộc sống an lành và sự tôn trọng các lễ nghi, phong tục đó.
Ngôi làng còn có lịch sử hàng trăm năm làm giò chả. Theo các bậc cao niên trong làng, nghề làm giò chả đã có từ thời Lý, Trần. Ban đầu, đây chỉ là nghề phụ, làm vào các dịp lễ tết, nhưng dần dần, giò chả Ước Lễ trở thành sản phẩm nổi tiếng, được nhiều người biết đến và yêu thích .Nghề này không chỉ giúp kinh tế làng phát triển mà còn làm nên thương hiệu cho làng Ước Lễ.
Tinh hoa vị quê nhà, hồn cốt nghề xưa
Giò chả Ước Lễ từ lâu đã nổi tiếng khắp nơi nhờ vào hương vị độc đáo và chất lượng tuyệt hảo. Đặc trưng nổi bật của giò chả nơi đây chính là sự kết hợp tinh tế giữa nguyên liệu tươi ngon và kỹ thuật chế biến công phu. Thịt lợn để làm giò chả phải là loại thịt tươi, được chọn lọc kỹ càng từ những con lợn khỏe mạnh. Sau đó, thịt được giã nhuyễn bằng cối đá, một công đoạn quan trọng để tạo ra độ mịn và dẻo cho giò.
Gia vị là bí quyết tạo nên hương vị đặc trưng của giò chả Ước Lễ. Nước mắm, hạt tiêu, tỏi và chút đường được pha chế theo tỷ lệ chính xác. Nước mắm phải là loại ngon, có độ mặn vừa phải để không lấn át vị ngọt tự nhiên của thịt. Quá trình pha chế gia vị đòi hỏi sự tinh tế và kinh nghiệm, tạo nên sự cân bằng hoàn hảo giữa các hương vị.
Đặc biệt, giò chả Ước Lễ không sử dụng phụ gia hay chất bảo quản, đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm. Khi thưởng thức, người ta có thể cảm nhận được vị ngọt tự nhiên của thịt, sự dai giòn của giò, và hương thơm lan tỏa. Chính những đặc điểm này đã làm nên thương hiệu giò chả Ước Lễ, trở thành niềm tự hào của người dân và là món quà ý nghĩa trong các dịp lễ tết.
Nghệ thuật và kỹ thuật làm giò chả Ước Lễ
Một trong những bí quyết làm nên hương vị đặc trưng của giò chả Ước Lễ chính là kỹ thuật "quết" thịt. Kỹ thuật này không chỉ đơn giản là giã nhuyễn thịt mà còn bao gồm việc quết thịt để tạo độ kết dính và độ mịn hoàn hảo. Quá trình quết thịt được thực hiện bằng tay hoặc bằng cối đá, đòi hỏi sự kiên nhẫn và kỹ năng cao của người làm. Thịt sau khi được giã sơ qua sẽ tiếp tục được quết cho đến khi trở nên mịn màng, có độ dẻo và đàn hồi nhất định. Nhờ vậy mà giò chả có kết cấu đồng đều, không bị lợn cợn, tạo nên sự khác biệt rõ rệt về chất lượng so với các loại giò chả khác.
Người dân Ước Lễ vẫn giữ được cách giã giò bằng phương pháp truyền thống. Ảnh: Tin Tức
Chính vào kỹ thuật quết thịt tinh tế, giò chả Ước Lễ khi thưởng thức mang lại cảm giác mềm mịn, dai giòn vừa phải, hòa quyện cùng hương vị đậm đà từ gia vị truyền thống, để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng người thưởng thức
Bên cạnh đó, lá chuối dùng để gói giò phải được chọn lọc kỹ lưỡng, vừa đủ xanh để giữ mùi thơm nhưng không quá già để tránh làm rách khi gói. Lá chuối tươi sau khi được chọn lựa cẩn thận sẽ được rửa sạch và lau khô trước khi sử dụng. Việc chọn lá chuối xanh không chỉ giúp giò giữ được hương thơm tự nhiên mà còn tạo nên lớp vỏ ngoài mịn màng và đẹp mắt.
Quá trình gói giò cũng đòi hỏi sự khéo léo và kỹ thuật cao, lá chuối phải được gói chặt tay, đều đặn để giò có hình dáng đẹp và chắc chắn. Ngoài ra, lá chuối còn giúp giữ nhiệt tốt, giúp giò chả chín đều từ bên trong mà vẫn giữ được độ ẩm và hương vị tự nhiên. Nhờ vào việc chọn lọc và xử lý lá chuối một cách cẩn thận, giò chả Ước Lễ không chỉ thơm ngon mà còn đẹp mắt, tạo nên sự khác biệt và nổi bật trong lòng người thưởng thức.
Ngày nay, dù có máy móc hiện đại hỗ trợ, nhiều người làm giò chả Ước Lễ vẫn giữ nguyên phương pháp giã thịt thủ công để giữ nguyên hương vị truyền thống.
Nét đẹp văn hoá và sức lan toả xã hội
Giò chả Ước Lễ không chỉ là một món ăn ngon mà còn mang ý nghĩa văn hóa sâu sắc. Đây là món ăn không thể thiếu trong các dịp lễ tết, cỗ bàn, cưới hỏi, tang ma của người Việt. Món ăn này thể hiện sự sum họp, đoàn viên và tinh thần quê hương. Ngoài ra, nghề làm giò chả còn giúp nhiều hộ gia đình ở Ước Lễ có công ăn việc làm, ổn định cuộc sống.
Ngày nay, trước sự phát triển của công nghiệp và thương mại, giò chả Ước Lễ vẫn giữ được nét truyền thống nhưng cũng không ngừng cải tiến để phù hợp với nhu cầu thị trường. Nhiều cơ sở sản xuất đã áp dụng công nghệ hiện đại để nâng cao chất lượng sản phẩm, đồng thời vẫn giữ gìn những giá trị truyền thống. Các lớp dạy nghề cũng được mở ra để truyền nghề cho thế hệ trẻ, đảm bảo sự tiếp nối và phát triển bền vững.
Giò chả Ước Lễ không chỉ là một món ăn, mà còn là biểu tượng của văn hóa, của sự cần cù và khéo léo của người Việt. Giữ gìn và phát triển nghề làm giò chả không chỉ là giữ gìn một nghề truyền thống mà còn là giữ gìn hồn quê, giữ gìn nét đẹp văn hóa của dân tộc.
