Cục Đường bộ Việt Nam vừa trình Bộ GTVT dự thảo nghị định của Chính phủ quy định về phí sử dụng đường bộ cao tốc. Đây là nghị định hướng dẫn luật Đường bộ 2024 với mục tiêu quy định mức thu, chế độ thu, nộp, miễn, quản lý và sử dụng phí sử dụng đường bộ cao tốc do ngân sách nhà nước đầu tư.
Theo đó, các tuyến cao tốc do Nhà nước đầu tư được phép triển khai thu phí là công trình được thiết kế, đầu tư xây dựng theo quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật về đường cao tốc; đường cao tốc đã hoàn thành thi công xây dựng, đưa vào khai thác, sử dụng theo quy định của pháp luật về xây dựng; đã hoàn thành việc xây dựng, lắp đặt hạ tầng trạm thu phí, hệ thống phần mềm, thiết bị đảm bảo công tác vận hành, phục vụ việc thu phí theo quy định.
Đối chiếu với các điều kiện trên, theo thống kê Cục Đường bộ Việt Nam, hiện có 12 dự án/đoạn tuyến cao tốc do Nhà nước đầu tư, đại diện chủ sở hữu, đã hoàn thành và đưa vào khai thác, sử dụng có thể triển khai thu phí.
Sẽ thu phí 12 tuyến đường bộ cao tốc do Nhà nước đầu tư từ năm 2025
Các dự án này gồm cao tốc Lào Cai - Kim Thành, Hà Nội - Thái Nguyên, TP.HCM - Trung Lương, Cao Bồ - Mai Sơn, Mai Sơn - QL45, QL45 - Nghi Sơn, Nghi Sơn - Diễn Châu, Cam Lộ - La Sơn, La Sơn - Hòa Liên, Vĩnh Hảo - Phan Thiết, Phan Thiết - Dầu Giây, Mỹ Thuận - Cần Thơ. Trong đó, có tới 8 dự án thuộc tuyến cao tốc Bắc - Nam phía đông vừa được đưa vào khai thác.
Số lượng các tuyến đường bộ cao tốc đang xây dựng đến năm 2025 gồm: Bãi Vọt - Hàm Nghi, Hàm Nghi - Vũng Áng, Vũng Áng - Bùng, Bùng - Vạn Binh, Vạn Ninh - Cam Lộ, Hòa Liên - Túy Loan, Quảng Ngãi - Hoài Nhơn, Hoài Nhơn - Quy Nhơn, Quy Nhơn - Chí Thạnh, Chí Thạnh - Vân Phong, Vân Phong - Nha Trang, Cần Thơ - Cà Mau sẽ triển khai thu phí sau khi hoàn thành dự án.
Về hình thức thu phí, Cục Đường bộ Việt Nam cho biết, có 2 hình thức thu phí đường cao tốc do Nhà nước đầu tư gồm Nhà nước tự tổ chức thực hiện và thứ hai là nhượng quyền cho tư nhân quản lý, khai thác. Cụ thể, Cục Đường bộ Việt Nam đã chuẩn bị các phương án, nếu tư nhân không làm thì Nhà nước phải làm trên tinh thần cung cấp dịch vụ công đảm bảo tính liên tục cho người sử dụng.
Để xác định mức phí cho các tuyến cao tốc do Nhà nước đầu tư, theo Cục Đường bộ Việt Nam mức thu đảm bảo hợp lý, hài hòa với mức thu dịch vụ sử dụng đường bộ và đường cao tốc đầu tư theo hình thức đối tác công-tư (PPP).
Vì thế, Cục Đường bộ Việt Nam đã nghiên cứu các kịch bản, tính toán, làm sao đảm bảo cân bằng giữa dịch vụ cung cấp đến người sử dụng và mức thu. Các bước đi sẽ được tiến hành thận trọng, tránh tác động quá lớn đến chỉ số giá tiêu dùng (CPI) và chi phí logistics.
Mức phí trên các tuyến cao tốc được đề xuất với 3 phương án, gồm: phương án thấp với mức phí xác định trên cơ sở 50% lợi ích người sử dụng; phương án trung bình với mức phí xác định trên cơ sở 60% lợi ích người sử dụng; phương án cao với mức phí xác định trên cơ sở 70% lợi ích người sử dụng.
Nếu lựa chọn phương án cao cho các tuyến cao tốc đáp ứng quy chuẩn, tiêu chuẩn và chọn phương án thấp cho các tuyến cao tốc đưa vào khai thác trước ngày 1/1/2025 mà chưa đáp ứng đầy đủ quy định, số phí thu được có thể đạt 3.210 tỷ đồng/năm. Thu nộp ngân sách nhà nước đạt 2.850 tỷ đồng/năm.
Cụ thể, với các tuyến cao tốc đáp ứng tiêu chuẩn, mức thu phí áp dụng từ 1.300 - 1.500 đồng/km với xe tiêu chuẩn dưới 9 chỗ ngồi. Cao nhất từ 5.200 - 6.000 đồng/km với xe container 40 feet và xe tải trọng từ 18 tấn trở lên.
Với các tuyến cao tốc đưa vào khai thác trước 1/1/2025 chưa đáp ứng tiêu chuẩn, mức thu với xe tiêu chuẩn dưới 9 chỗ ngồi đề xuất từ 900 - 1.000 - 1.100 đồng/km. Cao nhất từ 3.600 - 4.000 - 4.400 đồng/km với xe container 40 feet và xe tải trọng từ 18 tấn trở lên.
