Bộ GTVT đang lấy ý kiến về dự thảo mới đối với ô tô, trong đó có quy định chi tiết về màu xe, cách nhận diện và các trang bị trên xe ô tô chở học sinh.
Theo cơ quan soạn thảo, QCVN 09:2015 đã áp dụng được 8 năm và phát sinh một số vấn đề mới cần phải xem xét sửa đổi, bổ sung cho phù hợp để tăng cường kiểm soát chất lượng ATKT và BVMT đối với xe ô tô. Đồng thời, bảo đảm hài hòa với tiêu chuẩn quốc tế, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp ô tô.
Do đó, khi xây dựng dự thảo, đơn vị đã tham khảo tiêu chuẩn Châu Âu và tiêu chuẩn của một số quốc gia.
Cơ quan soạn thảo cho rằng, với sự phát triển của Việt Nam và nhu cầu của xã hội đã phát sinh ra nhiều kiểu loại phương tiện giao thông mới chưa được đề cập trong QCVN09:2015 như Mobil-Home, xe buýt học sinh. Bên cạnh đó, xe ô tô sử dụng nhiên liệu hóa thạch là một trong những nguồn phát thải khí nhà kính gây biến đổi khí hậu toàn cầu.
Cũng theo cơ quan soạn thảo, hiện nay, Chính phủ các quốc gia đều có xu hướng chung là tích cực thay đổi các chính sách để đầu tư phát triển xe ô tô sử dụng điện, năng lượng xanh và xây dựng kế hoạch loại bỏ các phương tiện sử dụng nhiên liệu hóa thạch. Nằm trong xu hướng chung của thế giới, Việt Nam hiện đang phát triển nhanh các loại xe ô tô sử dụng điện, năng lượng xanh; phát triển các loại xe hybrid, phương tiện giao thông thông minh (Xe lái tự động và xe tự hành).
Do vậy, cần rà soát cập nhật, bổ sung quy định đáp ứng nhu cầu phát triển công nghệ phương tiện, bảo đảm công tác quản lý nhà nước về chất lượng ATKT và BVMT đối với các loại xe sản xuất, lắp ráp và nhập khẩu mới tại Việt Nam.
Theo đó, xe chở học sinh (school bus) được định nghĩa là xe ô tô chở người chuyên dụng, được thiết kế thành các loại xe chở người để sử dụng vận chuyển không ít hơn 9 học sinh (từ trẻ em mẫu giáo, tiểu học cho đến trung học) và người quản lý học sinh.
Trên xe phải có hệ thống còi báo động, âm thanh khẩn cấp hoặc liên lạc trực tiếp đến lái xe hoặc người quản lý học sinh để cảnh báo khi có học sinh bị bỏ quên trên xe thời gian không quá 15 phút.
Ngoài ra, xe chở học sinh phải được thống nhất một màu vàng đậm phủ bên ngoài thân xe. Mặt trước và cạnh hai bên xe phía trên cửa sổ phải có biển báo dấu hiệu nhận biết là xe buýt trường học. Mã xe chở học sinh phải được đánh số và bố trí vị trí nằm hai bên thân xe và phía đằng trước, đằng sau xe.
Trên xe phải có các biển hiệu riêng, mặt sau xe phải có biển báo hiệu dừng đỗ, biển cảnh báo các phương tiện khác không được vượt xe buýt đang đỗ ở bến để đón, trả học sinh. Xe phải lắp rào chắn phía trước và phía sau để tạo cấu trúc an toàn khi xảy ra va chạm.
Không sử dụng xe bus 2 tầng và xe bus có khớp nối ở giữa làm xe chở học sinh. Xe chở học sinh phải được trang bị thiết bị giới hạn tốc độ không vượt quá 80km/h.
Bên trong xe, không được bố trí ghế ngồi của học sinh thuộc hàng ghế đầu tiên cùng với hàng ghế người lái xe. Xe chở học sinh có ghế được bố trí từ hàng thứ 2 trở đi và được trang bị loại dây đai an toàn hai điểm; không lắp đặt giá để hành lý bên trên (bố trí khoang để hành lý ở bên ngang xe); bậc lên xuống có tay vịn phù hợp quy chuẩn.
Xe phải có lối thoát hiểm được mở từ bên trong hoặc bên ngoài và phải có khóa để đáp ứng việc sơ tán hoặc cứu hộ ra bên ngoài xe trong các tình huống khẩn cấp.
Trên xe phải bố trí lắp đặt ít nhất một bộ sơ cứu được đánh dấu rõ ràng bằng ký hiệu quốc tế và công tắc cảnh báo khẩn cấp trong các trường hợp đặc biệt; phải được trang bị bình chữa cháy để đề phòng trường hợp hỏa hoạn.
Đối với xe chở trẻ em mẫu giáo có số lượng học sinh không quá 45 người; đối với xe đưa đón học sinh tiểu học, trung học cơ sở tối đa số lượng học sinh không quá 56 người.
Xe chở học sinh phải được trang bị thiết bị quan sát toàn bộ khu vực hành khách thông qua gương chiếu hậu bên trong và hệ thống camera giám sát bên trong để giám sát hành vi của lái xe, hành vi của giám hộ học sinh, hành vi của học sinh trên xe. Camera bên ngoài để giám sát tình trạng phía ngoài cửa lên xuống trước khi đón trả học sinh. Các thiết bị phải trang bị hệ thống ghi nhớ và xử lý thông tin lái xe.
Theo Bộ GTVT, hiện nay các tài liệu khuyến cáo của nhiều chuyên gia an toàn giao thông và của Liên hợp quốc đều khẳng định trẻ em là nhóm cần được ưu tiên bảo đảm an toàn trong quá trình tham gia giao thông hơn so với các nhóm khác.
Tuy nhiên, việc quản lý hoạt động vận tải đưa đón học sinh bằng ô tô chưa có bất kỳ quy định nào mà chỉ đơn giản là loại hình kinh doanh vận tải hành khách bằng hợp đồng thông thường.
Do nhu cầu tăng nhanh, trong khi còn thiếu những quy định pháp luật nên trong quá trình hoạt động đã tồn tại không ít bất cập như: dịch vụ đưa đón học sinh vẫn còn tự phát, chất lượng xe không bảo đảm, lái xe thiếu trách nhiệm trong việc đưa đón học sinh...
Vì vậy, việc quy định này nhằm quản lý hoạt động vận tải đưa đón học sinh để đảm bảo an toàn giao thông, phù hợp với thực tiễn phát sinh hiện nay.
Trao đổi với PV Đời sống & Pháp luật về vấn đề này, TS. Trần Hữu Minh, Chánh Văn phòng Ủy ban ATGT Quốc gia cho biết bản thân hoàn toàn ủng hộ đề xuất trên của cơ quan soạn thảo.
Theo ông Minh, ở góc độ một người phụ huynh thường đưa đón con hàng ngày, ông rất mong muốn loại hình xe đưa đón học sinh được quản lý thật chặt chẽ và bài bản. Còn ở góc độ người theo dõi hoạt động giao thông vận tải trong một thời gian khá dài, ông Minh cho rằng việc này lại càng cần thiết vì rất nhiều lợi ích chiến lược mà loại hình đưa đón học sinh này đem lại.
Tại nhiều quốc gia như Mỹ, Nhật, Canada, New Zealand, Úc, Bỉ, Đức, Trung Quốc thì dịch vụ vận chuyển học sinh là loại hình có tiêu chuẩn khắt khe nhất, kể cả về mặt phương tiện, quy trình vận chuyển hoặc các yêu cầu về mặt lý lịch của những cá nhân làm việc trong loại dịch vụ này, cũng như yêu cầu về nghiệp vụ.
Đây cũng là loại hình dịch vụ vận tải bị quản lý chặt chẽ nhất, nếu cơ quan chức năng phát hiện sai phạm thì mức phạt với tổ chức là rất lớn và các cá nhân có liên quan cũng bị phạt, thậm chí có thể bị cấm hành nghề vĩnh viễn.
“Bởi vậy tôi rất mong những đề xuất như vậy sớm được xem xét làm căn cứ thực hiện trong thực tế”, ông Minh nhấn mạnh.
Cùng quan điểm về vấn đề này, anh Nguyễn Duy (Hà Nội) cho biết: "Phải coi xe chở học sinh là loại phương tiện vật chất quan trọng nhất. Bởi nó quan trọng nhất nên phải an toàn nhất, phải có thiết kế đặc biệt và đăng kiểm đặc biệt. Tôi đồng thuận cao với quy định này và rất mong sớm được thực hiện ngay trong niên khóa 2024 - 2025".
XEM THÊM: Kỳ họp bất thường lần thứ 5 của Quốc hội khóa XV thành công tốt đẹp
Chị Nguyễn Thị Vân (Cầu Giấy, Hà Nội) cho biết, việc quy định rõ ràng về màu sơn cũng như các tiêu chuẩn đối với phương tiện đưa đón học sinh là rất cần thiết. Đặc biệt là quy định bắt buộc phải có hệ thống còi báo động, âm thanh khẩn cấp khi có học sinh bị bỏ quên trên xe trong thời gian không quá 15 phút.
Đồng tình với những yêu cầu riêng về an toàn kỹ thuật nhằm bảo đảm an toàn ở mức tốt nhất trong hoạt động vận chuyển học sinh mà Bộ GTVT đưa ra, song một đại diện đơn vị vận tải cho rằng, việc bắt buộc xe chở học sinh phải có màu sơn riêng sẽ gây tốn kém cho doanh nghiệp.
Trung bình mỗi xe khi sơn lại khoảng 5 - 6 triệu đồng. Đồng thời, để đủ điều kiện đăng kiểm, chủ phương tiện phải ra công an làm hồ sơ đăng ký lại xe. Việc này đội thêm thêm chi phí và thời gian.
Nguyễn Lâm
