Trong Tây Du Ký, Đường Tăng được xem là biểu tượng của nhân sinh, đại diện cho tinh thần tích cực, trong khi Tôn Ngộ Không đại diện cho sức mạnh và Sa Tăng biểu thị sự chân thành kiên nhẫn. Trái lại, Trư Bát Giới đại diện cho dục vọng và lòng tham của con người.
Tác phẩm Tây Du Ký nổi tiếng không chỉ đơn giản là câu chuyện về hành trình của thầy trò Đường Tăng trên con đường đến Tây Thiên thỉnh kinh, mà còn chứa đựng những bí ẩn sâu thẳm mà không phải ai cũng có thể hiểu rõ.
Trư Bát Giới từng giữ chức Thiên Bồng Nguyên Soái tại Thiên Đình, chỉ huy hơn 8 vạn thủy binh. Trong một buổi tiệc lớn tại Thiên Đình, Bát Giới đã bị mê hoặc khi lần đầu gặp Hằng Nga. Dưới tác động của rượu, Bát Giới đã cố tán tỉnh Hằng Nga, thậm chí còn đến phủ của Hằng Nga để trêu ghẹo nàng. Quá tức giận, Hằng Nga đã báo cáo với Ngọc Hoàng, người sau đó đã giận dữ và đày Thiên Bồng Nguyên Soái xuống hạ giới.
Trong lúc say rượu, khi rơi xuống cửa trần đầu thai, Thiên Bồng Nguyên Soái đã nhầm vào cửa lợn, hóa kiếp thành một con lợn sống ở thế giới loài người.
Thiên Bồng Nguyên Soái.
Quan Thế Âm Bồ Tát đã đặt tên cho Thiên Bồng Nguyên Soái là Trư Ngộ Năng triết tự: Chữ "Trư" tượng trưng cho lợn, biểu hiện cho dục vọng của người tu luyện; còn chữ "Năng" biểu thị tài năng, bản lĩnh và khả năng.
Trư Ngộ Năng có nghĩa là "con lợn (tái sinh) nhận ra khả năng của mình", để ám chỉ việc Bát Giới luôn đánh giá cao bản thân mình mà quên đi hình hình dáng đáng ghét của mình.
Được biết, trong quá trình đi theo phù trợ thầy trò Đường Tăng, dù từng trải qua nhiều gian khổ trên con đường đi thỉnh kinh, nhưng khi thành công, Trư Bát Giới lại chỉ được phong làm sứ giả. Điều này khiến Trư Bát Giới không tránh khỏi bất mãn. Trong Tây Du Ký, người xem có thể thấy Trư Bát Giới hỏi Phật Tổ Như Lai rằng: “Tại sao tôi chỉ là một sứ giả?”. Điều này đã phơi bày suy nghĩ thực sự của Trư Bát Giới khi không thể thành Phật.
Theo đó, khác với các nhân vật khác, Trư Bát Giới suốt ngày lười biếng. Dù năng lực của bản thân không kém nhiều so với Tôn Ngộ Không là bao, nhưng hắn luôn thích làm việc không cần cố gắng, tham ăn và vẫn không buông bỏ khỏi sắc dục. Nhiều khi gặp nạn trên đường, Bát Giới sẵn sàng chia hành lý và phá hủy sự gắn kết của cả đội hay muốn từ bỏ việc đi tiếp lấy kinh. Vì vậy, cuối cùng Trư Bát Giới không thành Phật cũng có lý do.
8 dục vọng mà Bát Giới đã thể hiện bao gồm: Tham ăn, háo sắc, tham của, ghen ghét và đố kỵ người tài, giả dối và lừa dối, lười biếng thích nhàn rỗi, sợ khổ và sợ khó, cuối cùng là tham công danh.
Trong nguyên tác, khi Đường Tăng đến núi Linh Sơn để học chân kinh, Như Lai từng nói: "Tuy tâm tư vẫn còn, dục vọng chưa hết, nhưng trên đường tu hành, việc gánh vác trọng trách có công, việc trang trải nhà cửa và đảm nhiệm vai trò đúng đắn thật sự là việc làm của một người truyền giáo Tịnh Đàn".
Đến cuối bước đường tu luyện, cũng chính những nhân tâm dục vọng ấy đã khiến Bát Giới không thể thành Phật, chỉ có thể đắc được một chút ít phước báo mà thôi. Hay nói theo cách khác, vì căn cơ kém cỏi nhất, nên yêu cầu dành cho Bát Giới chỉ dừng lại ở "Ngộ Năng" và "Bát Giới", cũng tức là cần gìn giữ giới luật, tu chính nhân tâm, mới có thể bước vào hàng sa môn.
Nếu người tu luyện vẫn còn ôm giữ các loại dục vọng và tính xấu của người thường, thì lại càng cần phải ngộ về "Năng". Dục vọng của con người mãi mãi không thể thay đổi. Con người chỉ có thể cố gắng nỗ lực để lấn át và kiểm soát dục vọng phần nào. Bởi dẫu có tài năng đến đâu, bản lĩnh đến nhường nào, nhưng nếu người không giữ gìn giới luật, không tu chính nhân tâm, thì sẽ không thể phát huy khả năng vốn có của mình.
Phương Linh(T/h)
