(ĐSPL)-Trước những quy định cho phép nh?ều cơ quan ban, ngành được xử phạt báo chí kh? đưa t?n sa? sự thật, trong đó có cả Chủ tịch xã gây những bức xúc khó h?ểu trong ngườ? dân.
Vô hình trung, báo chí đang bị đặt lên "bàn cân" để hàng loạt cơ quan "so?" và g?ám sát. V?ệc này cũng đồng nghĩa vớ? v?ệc gây khó khăn cho ngườ? làm báo đồng thờ? có thể làm g?a tăng h?ện tượng t?êu cực trong xã hộ? kh? báo chí "mất dần" chức năng g?ám sát xã hộ?.
Các phóng v?ên đang tác ngh?ệp.
Quá nh?ều cơ quan được xử phạt báo chí
Vừa qua, một loạt các quy định về xử phạt v? phạm hành chính được ban hành, đ?ều đáng nó? là các quy định này "ôm" thêm cả v?ệc xử phạt báo chí. Ngày 19/7/2013, Nghị định 79/2013/NĐ-CP quy định về xử phạt v? phạm hành chính trong lĩnh vực thống kê (có h?ệu lực th? hành từ 5/9/2013) tạ? Đ?ều 13, V? phạm quy định về phổ b?ến thông t?n thống kê quy định: "...Phạt t?ền từ trên 20 - 30 tr?ệu đồng đố? vớ? hành v? phổ b?ến thông t?n thống kê sa? sự thật và buộc cả? chính thông t?n thống kê sa? sự thật hoặc gây nhầm lẫn đã phổ b?ến"…
T?ếp đó, Nghị định 109/2013/NĐ-CP quy định xử phạt v? phạm hành chính trong lĩnh vực quản lý g?á, phí, lệ phí, hóa đơn ngày 24/9/2013 (có h?ệu lực từ 9/11/2013) của Chính phủ tạ? Đ?ều 14 cũng quy định: "Phạt t?ền từ 10 - 15 tr?ệu đồng đố? vớ? hành v? bịa đặt, loan t?n, đưa t?n không đúng sự thật về tình hình thị trường…
Rồ? đến Nghị định 138/2013/NĐ-CP ngày 22/10/2013 quy định xử phạt v? phạm hành chính trong lĩnh vực g?áo dục (có h?ệu lực từ 10/12/2013) cũng có quy định phạt t?ền từ 3 - 6 tr?ệu đồng đố? vớ? hành v? thông t?n sa? sự thật về kỳ th?…
Gần đây nhất, ngày 13/11/2013, Chính phủ ban hành Nghị định số 173/2013/NĐ-CP quy định xử phạt v? phạm hành chính trong lĩnh vực khí tượng thủy văn, đo đạc và bản đồ có h?ệu lực từ 1/1/2014 cũng quy định phạt t?ền nếu báo chí đưa t?n sa? sự thật, không nêu nguồn gốc cấp t?n…
Đ?ều đáng nó?, kh? một số Nghị định nó? trên được soạn thảo và trình lên Chính phủ thì đơn vị soạn thảo cũng chưa tham vấn đầy đủ ý k?ến của bộ Thông t?n và Truyền thông cũng như các đơn vị trực t?ếp quản lý báo chí. Từ các văn bản nêu trên cho thấy, có rất nh?ều cơ quan có "quyền" phạt báo chí. Chẳng hạn, trong lĩnh vực g?áo dục, ngườ? có thẩm quyền xử phạt là Chủ tịch UBND xã, phường, thị trấn (có quyền phạt đến 5 tr?ệu đồng, đ?ểm b, khoản 1, Đ?ều 28, Nghị định 138) đến quận, huyện, thị xã, TP. thuộc tỉnh và tỉnh, TP. trực thuộc T.Ư…
Đ?ều này đ? ngược lạ? các quy định trong Luật Báo chí và các Nghị định h?ện hành về xử lý những sa? phạm trên báo chí. Các nhà ngh?ên cứu xã hộ? cho rằng, báo chí V?ệt Nam đang trên con đường hộ? nhập và phát tr?ển và có hoạt động theo đúng pháp luật, tôn chỉ, mục đích nhằm phục vụ Đảng, phục vụ nhân dân. Tuy nh?ên, v?ệc xử phạt hành chính báo chí theo những Nghị định nó? trên sẽ dẫn tớ? sự chồng chéo, cùng một lỗ? v? phạm, báo chí có thể bị phạt nh?ều lần và ngành nào cũng có quyền phạt. Vô hình trung, báo chí đã mất đ? chức năng và nh?ệm vụ g?ám sát xã hộ?. Chưa nó? đến, đây cũng là kẽ hở để không ít những cá nhân ỷ vào chức quyền để gây khó dễ vớ? các hoạt động tác ngh?ệp của báo chí.
Cũng phả? nó? ngay rằng, h?ện nay hoạt động báo chí được co? là một nghề ngh?ệp "nguy h?ểm", nh?ều rủ? ro trong tác ngh?ệp, tuy nh?ên các quy định về bảo vệ phóng v?ên, nhà báo kh? tác ngh?ệp chưa hẳn đã hợp lý. Những quy định chưa hợp lý trong xử phạt báo chí vô hình trung tạo nên một rào cản pháp lý nhất định, kh?ến hoạt động báo chí bị hạn chế, chức năng g?ám sát xã hộ? cũng trở nên mờ nhạt.
Các chuyên g?a cũng phân tích, nên chăng bộ Tư pháp cần có những k?ến nghị kịp thờ? để sửa những đ?ều chưa hợp lý trong Nghị định. Các cơ quan soạn thảo cũng nên tham khảo ý k?ến của các cơ quan l?ên quan để xây dựng Nghị định một cách hợp lý, tránh tình trạng chồng chéo, rắc rố?, gây bất an cho hoạt động báo chí. Trường hợp phát h?ện sa? phạm thì các đơn vị có thể k?ến nghị cơ quan chức năng quản lý báo chí xử phạt để nhằm đảm bảo tính thống nhất về lãnh đạo và quản lý. Không thể để tình trạng ngành nào cũng có quyền xử phạt báo chí.
Trong luật Báo chí, Nghị định 51, Nghị định 02, Nghị định 159 đã quy định đầy đủ quyền, trách nh?ệm và chế tà? xử phạt cụ thể cho từng hành v? tác ngh?ệp của phóng v?ên cũng như tờ báo nơ? quản lý phóng v?ên đó, nếu có v? phạm. V?ệc ban hành nh?ều quy định xử phạt như h?ện nay đang gây trở ngạ?, ảnh hưởng đến tác ngh?ệp báo chí, hạn chế thông t?n những vụ v?ệc t?êu cực trên báo chí.
Cần sửa đổ? kịp thờ?
Trao đổ? vớ? PV báo Đờ? sống và Pháp luật, ông Vũ Mão - nguyên Chủ nh?ệm Văn phòng Quốc hộ? cho b?ết: "Các cơ quan ban hành văn bản xử phạt v? phạm hành chính ở nh?ều lĩnh vực khác nhau để phục vụ quản lý tốt đó là đ?ều rất đáng hoan nghênh. Tuy nh?ên vấn đề ở đây là họ thêm cả xử phạt báo chí kh?ến các văn bản, quy định chồng chéo nhau gây khó khăn cho v?ệc quản lý báo chí".
Ông Vũ Mão phân tích: Đáng ra các cơ quan trước kh? trình Chính phủ về các quy định thì phả? có sự trao đổ?, tham vấn. Ở lĩnh vực xử phạt báo chí thì nhất th?ết phả? lấy ý k?ến của bộ Thông t?n và Truyền thông. Kh? để những quy định trên được ban hành mà th?ếu khả th?, th?ếu thực tế thì phả? xem xét lạ? trách nh?ệm của bộ Tư pháp mà cụ thể là Cục k?ểm tra văn bản kh? chưa làm hết nh?ệm vụ, chức trách của mình. Các cơ quan của Quốc hộ? g?ám sát vấn đề này cũng cần nêu ý k?ến.
"Tô? k?ến nghị đồng chí Phó Thủ tướng Chính phủ phụ trách lĩnh vực này cần có cuộc họp để đánh g?á, xem xét lạ? về Nghị định ban hành các quy định trên. Phả? làm sao để khắc phục được sự chồng chéo của các văn bản. V?ệc báo chí hoạt động đã có luật Báo chí và sự quản lý của bộ Thông t?n và Truyền thông. Vì thế nên để bộ Thông t?n và Truyền thông phụ trách chung", ông Vũ Mão nó?.
Từ các văn bản quy định vừa qua cho thấy, có rất nh?ều cơ quan có quyền phạt báo chí. Rồ? các văn bản chuyên ngành khác như trong lĩnh vực quản lý g?á, phí, lệ phí, hóa đơn; khí tượng thủy văn... cũng quy định ch? t?ết về các cơ quan có thẩm quyền xử phạt báo chí như vậy là không hợp lý. Bộ Thông t?n và Truyền thông cần phả? có t?ếng nó? chính thức về tình trạng trên để có sự thống nhất xử phạt hành chính. Cục k?ểm tra văn bản của bộ Tư pháp phả? nhanh chóng vào cuộc một cách quyết l?ệt và có trách nh?ệm.
"Công tác báo chí rất quan trọng, chúng ta phả? tạo đ?ều k?ện tốt để báo chí thuận lợ? trong v?ệc thông t?n chính xác, kịp thờ?. Quy định Chủ tịch xã cũng có quyền xử phạt báo chí là quá tùy t?ện và là một trong những nguyên nhân cản trở báo chí tác ngh?ệp. Cần phả? xem xét và khắc phục kịp thờ? vấn đề này. Thẩm quyền của các cơ quan ban ngành khác kh? phát h?ện thấy báo chí thông t?n sa? sự thật thì báo cáo lên cơ quan thông t?n cấp tỉnh, ban Tuyên g?áo để xác m?nh và xử lý. Các văn bản có nộ? dung vênh nhau nên cần thống nhất lạ?", ông Vũ Mão cho b?ết thêm.
Trao đổ? vớ? PV, nhà báo Nguyễn V?ệt Ch?ến cho b?ết: "Trong lĩnh vực báo chí thì hoạt động tác ngh?ệp của tất cả các nhà báo phả? chịu sự đ?ều chỉnh của luật Báo chí và sự quản lý của bộ Thông t?n và Truyền thông. Vì vậy tất cả các đ?ều luật, quy định của các lĩnh vực khác xử phạt báo chí là không cần th?ết. Như thế sẽ gây khó khăn cho báo chí tác ngh?ệp và tạo cơ hộ? cho một số cá nhân, đơn vị lạm dụng gây khó khăn cho báo chí kha? thác thông t?n. Chính vì vậy tô? nghĩ các cơ quan ban ngành có l?ên quan cần phả? có sự đ?ều chỉnh, thay đổ? lạ? một cách nhất quán và ngh?êm túc".
Bàn về tính pháp lý của những quy định trên, luật sư La Văn Thá? (Đoàn Luật sư TP.Hà Nộ?) nhận định: Các cơ quan khác sẽ căn cứ vào đâu để cho rằng báo chí v? phạm và xử phạt hành chính. Bở? vấn đề này họ phả? k?ến nghị lên cơ quan cấp trên, rồ? k?ến nghị lên bộ Thông t?n và Truyền thông. Kh? các cơ quan này k?ểm tra, xác m?nh, nếu có sa? phạm thật sẽ xử phạt theo quy định chung. Vậy thì bây g?ờ thêm quy định các cơ quan, ban ngành khác như g?áo dục, thuế… cũng được xử phạt sẽ dẫn đến chồng chéo, mâu thuẫn nhau.
“Theo tô?, kể cả Nghị định đã ban hành nếu thấy không hợp lý, không đúng thì các Ủy ban của Quốc hộ? và các cơ quan chức năng cần thẩm tra, thẩm định lạ?, thậm chí là đề nghị bã? bỏ hoặc sửa đổ? lạ? cho phù hợp”, luật sư Thá? nhấn mạnh.
Đến ngành thuế, khí tượng thủy văn cũng được phạt báo chí! Từ nh?ều Nghị định quy định về xử phạt v? phạm hành chính đã ban hành cho thấy có quá nh?ều cơ quan có quyền xử phạt báo chí. Đơn cử như trong lĩnh vực g?áo dục, ngườ? có thẩm quyền xử phạt là Chủ tịch UBND xã, phường, thị trấn (có quyền phạt đến 5 tr?ệu đồng, đ?ểm b, khoản 1, đ?ều 28, Nghị định 138). Trong lĩnh vực thống kê, thẩm quyền xử phạt v? phạm hành chính thuộc về Chủ tịch UBND cấp tỉnh, cấp huyện…(Nghị định 79). T?ếp đến, các văn bản chuyên ngành khác như trong lĩnh vực quản lý g?á, phí, lệ phí, hóa đơn; khí tượng thủy văn...cũng quy định ch? t?ết về các cơ quan có thẩm quyền xử phạt báo chí. |
PHẠM DƯƠNG - CAO TUÂN
