Xyanua có thể là khí không màu hoặc ở dạng tinh thể. Đây là chất cực độc, thậm chí được liệt vào danh sách những chất độc nhất trong các chất độc. Chúng được hấp thu nhanh vào cơ thể (nhất là qua đường dạ dày), ức chế rất nhanh, mạnh với hô hấp tế bào, một liều rất nhỏ cũng có thể gây tử vong.
Bệnh nhân tử vong nhanh thường do suy hô hấp, co giật. Liều gây ngộ độc của xyanua phụ thuộc vào dạng (muối hay khí), thời gian tiếp xúc và đường tiếp xúc.
Ngộ độc xyanua nặng có thể gây suy tim cấp, rối loạn nhịp, tiêu cơ vân,… Trong y văn có ghi nhận ca ngộ độc xyanua tổn thương não nặng, không thể hồi phục, phải sống thực vật hoặc liệt hoàn toàn.
Xyanua có từ nguồn gốc tự nhiên trong một số thực phẩm, việc chế biến và tiêu thụ các thực phẩm có chứa xyanua có thể dẫn đến ra những hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe.
Dưới đây là một số thực phẩm có khả năng gây ngộ độc xyanua mà bạn nên đặc biệt cẩn trọng.
Củ sắn (khoai mì)
Nguy cơ ngộ độc xyanua rình rập từ những thực phẩm tưởng chừng an toàn.
Trong lớp vỏ có chứa chất độc xyanua. Khi luộc với số lượng lớn, chất này sẽ đóng váng trên bề mặt nước. Ăn phải chất này với hàm lượng cao sẽ bị ngộ độc. Cách tốt nhất để loại bỏ chất xyanua trong sắn là lột vỏ, ngâm trong nước lạnh nhiều giờ trước khi luộc. Trong lúc luộc, nên mở nắp nồi để chất xyanua bay đi, lượng độc chất sẽ giảm đáng kể.
Măng
Xyanua là chất gây độc trong măng. Chất xyanua có sẵn trong măng sẽ giảm dần khi tiếp xúc với nước. Nhưng đối với măng chua, trong quá trình ngâm, chất xyanua có thể kết hợp với một số enzym hoặc kết hợp với một số chất trong ruột người gây ngộ độc cấp tính. Do đó, khi chế biến măng, bạn nên làm theo là rửa kỹ, ngâm măng trong nước nhiều giờ và luộc qua 1 - 2 lần trước khi ăn để tránh bị ngộ độc.
Hạt táo
Hạt táo có chứa amygdalin, một chất khi tiếp xúc với axit dạ dày sẽ giải phóng xyanua, một chất cực độc. Ăn một lượng nhỏ hạt táo có thể gây mệt mỏi, co giật, chóng mặt, buồn nôn hoặc bất tỉnh. Tuy nhiên, tiêu thụ quá nhiều có thể dẫn đến tử vong.
Nguy cơ ngộ độc xyanua rình rập từ những thực phẩm tưởng chừng an toàn.
Mặc dù vậy, hạt táo được bao bọc bởi một lớp vỏ bảo vệ, ngăn chặn xyanua giải phóng vào cơ thể nên nếu vô tình nuốt phải vài hạt sẽ không gây hại. Song, với trường hợp ăn khoảng 20-25 hạt đã nhai kỹ có thể gây ngộ độc xyanua, ảnh hưởng đến não bộ, hệ tuần hoàn và thậm chí tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời.
Ngộ độc xyanua là một tình trạng nguy hiểm có thể gây tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời. Việc tuân thủ các biện pháp phòng ngừa an toàn thực phẩm, chế biến và bảo quản thực phẩm đúng cách là chìa khóa để bảo vệ bản thân và gia đình khỏi nguy cơ ngộ độc xyanua.
