Bóc mẽ kỹ nghệ bào chế hàng giả tại “thánh địa dầu tràm”

Ma trận dầu “nguyên chất”

“Thánh địa dầu tràm” đã lan ra tớ? phía Nam xã Lộc T?ến, thị trấn Lăng Cô, gần t?ếp g?áp Đà Nẵng vớ? gần 200 đ?ểm bán. Đ? qua cung đường này thấy ch? chít những cha? dầu vàng, trắng h?ện ra trước mắt. Hương dầu tràm nồng nặc cùng những đám khó? cay xè, ngh? ngút bốc lên từ những lò dầu đang nấu dường như đã trở đặc sản r?êng của vùng đất này.

Trong va? khách du lịch, chúng tô? tạt vào cửa h?ệu dầu tràm N.H, ngay sát quốc lộ 1A. Đang g?ớ? th?ệu cho chúng tô?, một cô bé xem dáng dấp có vẻ là s?nh v?ên bước vào quán hỏ?: “Chị ơ?, sao ở đây em thấy chỉ bày bán loạ? dầu màu vàng nhạt, không có loạ? xanh trong như các quán khác vậy chị?”. Chị bán hàng lạ? ôn tồn g?ả? thích: “Em không b?ết đó thô?, dầu màu vàng là dầu nguyên chất 100\%, chứ dầu có màu xanh, trong là loạ? đã bị pha chế rồ? đấy, chỗ chị chỉ có hàng nguyên chất thô?, không có loạ? “kém chất lượng” như em hỏ? đâu...”.

Cô bé kì kèo trả g?á, trình bày lí do này nọ, cuố? cùng dấm dú? vào tay chị bán hàng tờ 50 ngàn đồng rồ? cầm cha? dầu sóng sánh màu vàng bước lên xe t?ếp tục hành trình. G?ả vờ lấy lí do chê đắt, chúng tô? nhanh chân “lẻn” qua cửa hàng khác tham khảo thêm.

Vào quán bán dầu tràm l?ền kề có tên L.T, chúng tô? lạ? được dịp đ? từ ngạc nh?ên này đến ngạc nh?ên khác. Cửa hàng này có độc một tủ kính, trưng bày toàn những cha? dầu tràm màu xanh, trong vớ? g?á thành 100 ngàn đồng/cha? 150ml.

Hỏ? lí do bán toàn loạ? dầu màu xanh, anh chủ quán khẳng định chắc như đ?nh đóng cột: “Dầu tràm tự nấu nguyên chất chỉ có thể là màu xanh, trong còn loạ? dầu tràm có màu vàng nhạt là loạ? dầu g?ả, kém chất lượng”. Thuộc dạng “gà mờ” về dầu tràm, lạ? nghe ha? ngườ? có “thâm n?ên” trong nghề, quảng bá thương h?ệu theo ha? cách tréo ngoe như thế nên chúng tô? cũng mù tịt luôn.

Theo quan sát của chúng tô?, gần 200 đ?ểm bán san sát nhau trên quốc lộ 1A, đoạn đ? qua huyện Phú Lộc trưng bày la l?ệt các loạ? t?nh dầu “nguyên chất”. Có loạ? được để trong cha? thuỷ t?nh loạ? 150ml hoặc 200ml, có dán nhãn mác nhưng hầu hết chỉ đề tên chủ cửa h?ệu, chứ tuyệt nh?ên chẳng để địa chỉ l?ên hệ, nguồn gốc, số g?ấy phép đăng kí k?nh doanh.

Thậm chí, có cửa hàng còn để nguyên dầu trong một can nhựa loạ? 5-10 lít nhìn qua chẳng khác gì dầu rửa chén. Đã thế, g?á thành của dầu tràm cũng lên xuống “loạn xạ” theo sở thích của ngườ? bán hàng. Một cha? dầu 200ml nhưng có đến gần chục mức g?á bán khác nhau. Tuy nh?ên, nếu chịu khó mặc cả có kh? g?á cha? dầu nguyên chất loạ? I cũng chỉ còn có 20 ngàn đồng/cha?.

Khó lường thật, g?ả

Gần như tất cả mọ? ngườ? đều nhầm tưởng dầu tràm được ch?ết xuất từ cây tràm (một số nơ? gọ? là cây keo) trồng la l?ệt ha? bên quốc lộ 1A, đoạn đ? qua huyện Phú Lộc. Nhưng trên thực tế lạ? không phả? vậy, dầu tràm được lấy từ lá cây tràm g?ó, một loạ? tràm mọc ở trên vùng đất cát ven b?ển, lá tràm g?ó nhỏ, có màu xanh nhạt hơn màu của lá tràm keo.

Muốn có được một cha? dầu tràm cũng đò? hỏ? lắm công phu. Phương pháp hay được áp dụng là nấu tràm trong nồ? to khoảng năm t?ếng đồng hồ và củ? phả? chụm thật đều. Khoảng 1,5 tạ lá tràm ch?ếm tỷ lệ 2/3 nồ?, còn lạ? 1/3 là nước. Một đ?ều cần lưu ý là phả? đun lửa thật đều và kỹ, không lúc nào th?ếu lửa hay để cho lửa cháy quá lớn sẽ làm bay hơ? mất mù? dầu.

Cha? hứng dầu từ vò? sẽ được đặt trên một thau đầy nước lạnh để làm cô dầu kh? từ thùng nóng ra ngoà?. Toàn bộ dầu từ 1,5 tạ lá cây sẽ ch?ết xuất khoảng 4-5 cha? 200ml; còn nếu lấy nh?ều hơn thì nồng độ t?nh dầu chỉ còn 20-30\%, không còn mù? thơm ngào ngạt như mấy cha? đầu t?ên.

Theo tìm h?ểu của chúng tô?, lá tràm g?ó mọc tự nh?ên ở những vùng cát trắng, phả? thuê ngườ? đ? bứt và thuê xe chở về. Mùa nắng cây tràm lá xum xuê còn mùa mưa thì cây xơ xác. Tuy nh?ên, nguồn nguyên l?ệu từ đó cũng thất thường. Anh Nguyễn Văn Trường, ngườ? chuyên cung cấp lá tràm g?ó cho các lò nấu dầu ở đây, cho b?ết: “Một bao tràm g?á chở về tận lò là 25 ngàn đồng, nhưng đến mùa mưa g?á tăng thêm 5 - 10 ngàn đồng/bao. Trong kh? đó, một bao lá chỉ nặng cỡ 20 – 30kg nên để có thể nấu một nồ? dầu tràm phả? tốn 5-6 bao lá. Tính ra, r?êng t?ền lá đã “ngốn” mất của ngườ? dân hết đến 150 ngàn đồng. Thêm nước, t?ền củ?… tính ra ch? phí để nấu một nồ? dầu cũng phả? tầm từ 200 ngàn đồng trở lên. Thế nhưng, kh? bán một cha? dầu 200ml g?á 50 ngàn còn chưa đủ vốn, chứ bán 20 ngàn/cha? thì tô? không h?ểu họ nấu dầu bằng gì nữa?”.

Nhập va? t?ểu thương đang tìm mố? cung ứng dầu tràm để bán ở các tỉnh phía Nam, chúng tô? theo chân anh Trường đến gặp chị H., một chủ đầu mố? bỏ sỉ dầu tràm cho các đ?ểm bán lẻ trên địa bàn Lộc T?ến, Lộc Thuỷ, Lộc Trì, Lăng Cô và cả… chợ Đông Ba (TP.Huế).

Sau một hồ? thăm dò, chị H. đ? thẳng vào vấn đề chính: “Một cha? tu? bỏ sỉ g?á 15 ngàn/cha? 150ml, trong lô hàng 100 cha? thì chỉ có chưa tớ? chục cha? là dầu tràm loạ? I, còn lạ? là dầu đã qua pha chế, anh chấp nhận thì đặt cọc, nhận được t?ền tu? sẽ g?ao hàng ngay trong ngày, muốn bao nh?êu hàng cũng có”. 

Toàn xã Lộc Thuỷ có ha? cơ sở có g?ấy phép đăng kí k?nh doanh mặt hàng dầu tràm, nhưng năm trước cơ sở Thanh Bình “dính chàm” vụ bán dầu không rõ nguồn gốc nên đã buộc phả? đóng cửa. Đến nay, hầu hết các cửa h?ệu đều mọc lên tự phát, để bảng “dầu tràm nguyên chất”, “dầu tràm loạ? I” nhưng chất lượng thật, g?ả như thế nào thì không a? b?ết. Cửa hàng nào cũng để cá? lò đang nấu ngh? ngút khó?, nhưng thực tế thì số lò nấu dấu tràm thật chỉ đếm được trên đầu ngón tay, còn lạ? là đốt lò ngh? ngút khó? như vậy để... đốt rác, nguỵ trang cho cốt bán được dầu.

PHƯƠNG HƯNG (NĐT)