(ĐSPL) - Thịt thối, thịt quá đát nếu không được cơ quan chức năng phát hiện sẽ quay lại thị trường, được phù phép tinh vi và trở thành thịt tươi trong giỏ hàng của các bà nội trợ.
Bất an thịt ngoại
Trưa 22/5, đoàn kiểm tra liên ngành huyện Bình Chánh, TP HCM trong lúc tuần tra đã phát hiện một xe máy chở 10 thùng thịt trâu đông lạnh không có giấy chứng nhận kiểm dịch. Đáng nói, trên nhãn thùng hàng ghi rõ điều kiện bảo quản là âm 18 độ C nhưng thực tế lô thịt đang được “phơi” dưới cái nắng xấp xỉ 40 độ C ngoài trời.
“Theo quy định, thịt đông lạnh phải vận chuyển bằng xe bảo ôn, khi rã đông phải chế biến ngay nhưng lô thịt trâu này có khả năng sẽ được tái cấp đông, chế biến dần làm giảm giá trị dinh dưỡng. Chưa kể, dọc đường thịt rất dễ bị nhiễm vi sinh, tạp chất” - lãnh đạo Trạm Thú y huyện Bình Chánh nhận định.
Với 10 triệu dân, TP HCM là thị trường tiêu thụ lớn các loại thịt và sản phẩm động vật từ các tỉnh và nhập khẩu vì tỉ lệ sản xuất tại TP HCM rất thấp (chỉ 10,3\% thịt heo và 0,76\% thịt gia cầm). Từ đầu năm 2015 đến nay, trung bình mỗi tuần có khoảng 3 triệu kg (tăng trưởng 2 con số so với cùng kỳ năm 2014) sản phẩm động vật các loại, gồm thịt trâu, bò, dê, cừu, heo, gà và phụ phẩm nhập về các kho lạnh trên địa bàn TP HCM.
Sau sự cố hàng loạt kho thịt đông lạnh hết hạn sử dụng, thịt nhiễm khuẩn được cho chiếu xạ đem bán cho người tiêu dùng bị phát giác làm rúng động dư luận cách đây vài năm, TP HCM đã thiết lập và duy trì được hệ thống giám sát thịt nhập khi lưu thông trên thị trường thông qua công cụ là giấy chứng nhận kiểm dịch, bên cạnh “hàng rào” thứ nhất là kiểm dịch nhập khẩu.
Cán bộ QLTT kiểm tra hạn sử dụng của một lô thịt gà Mỹ. |
Theo đó, thịt khi nhập về kho lạnh và xuất bán đều phải khai báo với cơ quan thú y địa phương, các lô hàng khi vận chuyển, kinh doanh phải có giấy chứng nhận kiểm dịch đi kèm. Từ đó, xác định được các lô hàng hết hạn sử dụng hoặc cận hạn sử dụng, ngăn chặn tình trạng tuồn vào các cơ sở chế biến thực phẩm hoặc thay đổi bao bì gốc để tiếp tục bán làm thức ăn cho người hoặc rã đông bán như hàng tươi.
Tuy nhiên, theo ông Huỳnh Tấn Phát, Chi cục phó Chi cục Thú y TP HCM, hệ thống giám sát trên có nguy cơ bị phá vỡ khi dự thảo Luật Thú y (dự kiến được Quốc hội xem xét và thông qua tại kỳ họp này) không còn quy định về kiểm dịch vận chuyển nội tỉnh. Thịt ngoại sẽ thoải mái lưu thông, mọi sự phụ thuộc vào “tùy tâm” của doanh nghiệp vì ngành thú y không còn đủ công cụ để quản lý!” - ông Phát lo ngại.
Thời gian gần đây, song song với việc nhập khẩu ồ ạt các loại thịt là sự gia tăng đột biến những lô hàng cận đát tìm cách “tháo chạy” khỏi TP HCM.
Mới đây, đoàn kiểm tra liên ngành huyện Bình Chánh, TP HCM phát hiện cơ sở Pháp Việt (ấp 3, xã Vĩnh Lộc A) do ông Nguyễn Văn Bảo (SN 1984, quê Quảng Ngãi) trữ thịt gà đông lạnh, xuất xứ Brazil, đã hết hạn sử dụng 3 tháng. Dù cơ sở chưa được cấp giấy đủ điều kiện an toàn vệ sinh thực phẩm nhưng mỗi ngày, cơ sở này cho ra lò cả tấn bò viên làm từ thịt gà, sau đó cung cấp cho các quán phở, quán hủ tiếu bình dân và các xe đẩy bán bò viên, cá viên chiên ở vùng ven TP HCM, Bình Dương với giá trên dưới 50.000 đồng/kg.
Trao đổi với phóng viên Báo Người Lao Động, chủ hàng cho biết lô hàng trên mới mua trước đó 3 ngày tại một mối quen ở quận Bình Tân. Trước giờ, ông không để ý đến hạn sử dụng nên cũng không biết đã dùng bao nhiêu thịt quá đát để làm bò viên.
Vào đầu năm 2015, Trạm Thú y quận 8 đã bắt quả tang nhân viên hộ kinh doanh N.H (đường Tạ Quang Bửu, quận 8) thay đổi bao bì, hạn sử dụng mới cho thịt gà tươi hết đát. Đoàn kiểm tra đã phạt cơ sở trên gần 27 triệu đồng và buộc cơ sở tiêu hủy hơn 1 tấn thịt và phụ phẩm gà hết hạn sử dụng.
Theo giới kinh doanh, mấy năm gần đây, thịt ngoại ồ ạt nhập về nên cạnh tranh trên thị trường rất quyết liệt, áp lực tiêu thụ lượng hàng lớn trong thời gian ngắn đã đẩy nhiều lô hàng vào tình trạng hết đát. Những lô hàng này, theo quy định, chủ hàng phải báo với cơ quan chức năng để chuyển mục đích sử dụng hoặc đem đi tiêu hủy.
Thế nhưng, theo ông Phan Xuân Thảo, Chi cục trưởng Chi cục Thú y TP HCM, hầu như không có chủ hàng nào chủ động, tự giác mà chỉ khi bị kiểm tra, phát hiện mới xin hủy hàng. Còn nếu cơ quan kiểm tra không phát hiện thì họ sẽ để lẫn lộn và kinh doanh tiếp.
Điển hình như thông tin trên báo Hải Quan, ngày 9/6, đoàn Kiểm tra liên ngành huyện Bình Chánh - TP.HCM kiểm tra, phát hiện cơ sở của ông Nguyễn Văn Bảo tại xã Vĩnh Lộc A, huyện Bình Chánh chế biến bò viên từ thịt hết hạn sử dụng.
[mecloud] W7bzimckeS[/mecloud]
Tại hiện trường, Đoàn kiểm tra liên ngành phát hiện có gần 1 tấn thịt xay, thịt tươi; 90 kg thịt đông lạnh hết hạn sử dụng và hơn 1,2 tấn bò viên thành phẩm. Toàn bộ số thịt này không có giấy chứng nhận kiểm dịch
Ngoài ra, còn có 100 kg bột ngọt xuất xứ Trung Quốc, 70 kg đường Thái Lan, 70 kg BenZoate (không được phép sử dụng trong sản phẩm chế biến từ thịt) không có hóa đơn chứng từ, chứng minh nguồn gốc.
Theo ông Bảo, khách hàng chính tiêu thụ bò viên của xưởng là đầu mối tại các chợ TP.HCM, Bình Dương và các xe bán bò viên, cá viên... di động trên khắp các tuyến đường, điểm ăn vặt... Dù ông Bảo nói trung bình mỗi ngày cơ sở đưa ra thị trường từ 300-400kg bò viên thành phẩm, nhưng ghi nhận của chúng tôi cho thấy, số bò viên thành phẩm trong ngày 9/6 lên đến hơn 1,2 tấn và chủ cơ sở xác nhận số hàng này được tiêu thụ hết trong ngày.
Các thùng thịt gà đông lạnh nhập khẩu đều hết hạn sử dụng chuẩn bị đưa vào chế biến thành thịt viên chiên. |
Đưa hàng cận đát qua Campuchia phù phép
Thông tin trên báo Người lao động, ông Thảo nói thêm việc giám sát thịt nhập khẩu cận đát (hạn dùng còn 15 ngày trở lại), quá đát trong địa bàn TP không khó vì TP có cán bộ thú y giám sát ở các kho lạnh, cơ sở chế biến, chợ, nhà hàng, quán ăn,… nên nắm được đường đi của lô hàng và nhắc nhở chủ hàng về hạn sử dụng. Do đó, dù TP HCM là nơi có tới 60 kho lạnh chuyên bảo quản sản phẩm động vật nhưng khi hàng cận đát thì chủ hàng tìm cách đẩy đi tỉnh - nơi mạng lưới thú y mỏng hơn.
“Trong trường hợp này, Chi cục Thú y TP HCM đều có thông báo với cơ quan đồng cấp nơi lô hàng đăng ký đến để tiếp tục giám sát nhưng các tỉnh lại phản hồi không có tiếp nhận. Lô hàng thực sự đi đâu, về đâu, thú y TP bó tay vì không có thẩm quyền ngoài địa bàn quản lý. Vừa qua, có doanh nghiệp (DN) đăng ký đem hàng cận đát về Tây Ninh. Lực lượng thú y tỉnh này đã tổ chức “đón lõng” thì thấy DN không đưa hàng về. Có khả năng hàng đã qua thẳng Campuchia, từ đó đổi đát hoặc đổi luôn bao bì để quay lại Việt Nam tiêu thụ”, ông Thảo nhận định.
Qua thực tiễn quản lý, Chi cục Thú y TP HCM ghi nhận trong 2 năm 2014 và 2015, số lô hàng cận đát được các chủ hàng xin xuất đi tỉnh tăng đột biến. Ngoài ra còn có tình trạng thịt đông lạnh đi đường vòng, nhập khẩu qua các cảng phía Bắc sau đó mới chuyển về TP HCM với hạn sử dụng còn rất ngắn.
Trước đây, từng có trường hợp DN nhập thịt bò đông lạnh từ Canada, Australia nhưng gặp phải làn sóng nhập khẩu bò Úc tươi sống về giết mổ tại Việt Nam với giá cạnh tranh nên không tiêu thụ được hàng. Đến khi hàng cận đát, DN đã làm thủ tục đưa hàng khỏi TP HCM, điểm đến trên giấy tờ là Hà Nội nhưng cuối cùng lô hàng lại quay về TP HCM và được cất giấu trong kho lạnh chứa thủy sản cho đến khi bị cơ quan chức năng phát hiện và buộc tiêu hủy toàn bộ.
Ông Phạm Đức Bình, Phó chủ tịch Hiệp hội Thức ăn chăn nuôi Việt Nam, cho rằng, thói quen tiêu dùng hàng tươi sống đã thay đổi. Bây giờ, các bà nội trợ hầu như mua thịt về để tủ lạnh dùng dần nên ưu thế của hàng tươi sống trong nước cũng mất đi. Tương lai thịt ngoại đè chết thịt nội khi hội nhập là dễ thấy. Thịt đông lạnh giá rẻ vào thẳng nhà hàng, quán ăn, bếp ăn tập thể, thậm chí được bán lẻ. Điều này góp phần tạo điều kiện cho các sản phẩm đông lạnh quá đát đội lốt hàng mới với giá cực rẻ có đất sống.
Ngọc Anh (Tổng hợp)
