Các hang động Sterkfontein tại di sản thế giới Cradle of Humankind phía Tây Nam Johannesburg (Nam Phi) là nơi chứa đựng nhiều hóa thạch Australopithecus (nhóm sinh vật đã tuyệt chủng có quan hệ gần gũi với con người) hơn bất kỳ địa điểm nào khác trên thế giới. Trong số đó có cả "Mrs Ples", hộp sọ hoàn chỉnh nhất của loài Australopithecus africanus (một chi của Australopithecus) được tìm thấy ở Nam Phi vào năm 1947.
Các phép đo trước đó ước tính Mrs Ples và các hóa thạch khác được tìm thấy tại độ sâu tương tự của hang động có niên đại từ 2,1-2,6 triệu năm tuổi.
Tuy nhiên, nhà khoa học người Pháp Laurent Bruxelles, một trong những tác giả của nghiên cứu được công bố trên tạp chí khoa học PNAS ngày 27/6 (giờ địa phương), nhận xét nếu xét theo thứ tự thời gian, "điều này hoàn toàn không hợp lý".
Trao đổi với AFP, nhà đại chất học chia sẻ: "Thật kỳ lạ khi thấy một số Australopithecus tồn tại trong một thời gian dài như vậy".
Khoảng 2,2 triệu năm trước, Homo habilis - loài sinh vật sớm nhất của chi Homo (loài linh trưởng vượn người) - đã đi lang thang trong khu vực. Nhưng các nhà khoa học cho biết họ chưa thấy dấu hiệu của Homo habilis ở độ sâu của hang động nơi Mrs Ples được tìm thấy.
Một nghiên cứu khác gần đây cũng đã làm dấy lên nghi vấn đề niên đại thật sự của Mrs Ples. Trong đó, nghiên cứu cho thấy bộ xương gần như hoàn chỉnh của loài Australopithecus được gọi là "Little Foot" đã 3,67 triệu năm tuổi. Khoảng cách lớn như vậy về niên đại giữa Mrs Ples và Little Foot vốn được coi là khó có thể xảy ra, nhất là khi hai hoá thạch chỉ cách nhau một ít lớp trầm tích.
Vì các hóa thạch quá cũ và dễ vỡ để, các nhà khoa học chỉ có thể phân tích lớp trầm tích gần nơi chúng được tìm thấy. Theo đó, nghiên cứu chỉ ra các nhà khoa học trước đây đã đánh giá thấp tuổi của các hóa thạch vì họ chỉ tính toán dựa trên đá canxit, loại đá có thời gian hình thành muộn hơn so với phần đá còn lại của hang động.
Đối với các nghiên cứu mới nhất, các nhà khoa học đã sử dụng một kỹ thuật gọi là xác định niên đại nuclide vũ trụ, xem xét mức độ đồng vị hiếm được tạo ra khi đá chứa thạch anh bị va chạm bởi các hạt tốc độ cao đến từ không gian vũ trụ.
Qua đó, các nhà nghiên cứu xác định niên đại của Mrs Ples và Little Foot trong khoảng từ 3,4-3,7 triệu năm.
Dominic Stratford, giám đốc nghiên cứu tại các hang động và là một trong những tác giả của nghiên cứu nhận xét những phát hiện mới này có nghĩa là các Australopithecus africanus như Mrs Ples là "cùng thời" với Australopithecus afarensis ở Đông Phi, bao gồm Lucy 3,2 triệu năm tuổi được tìm thấy ở Ethiopia.
Điều này sẽ làm thay đổi những hiểu biết trước đây về tổ tiên loài người cổ xưa của chúng ta.
Ông Stratford cho biết loài Australopithecus ở Nam Phi trước đây được coi là "quá trẻ" để trở thành tổ tiên của giống Homo. Nhưng nghiên cứu mới này cho thấy loài Australopithecus ở Nam Phi đã có gần một triệu năm để tiến hóa thành tổ tiên Homo của loài người.
Minh Hạnh (Theo The Guardian)
