Xử lý nước sinh hoạt sau lũ lụt là công việc hết sức cần thiết để góp phần ngăn ngừa bệnh xảy ra trong cộng đồng.
Mưa lũ khiến tình trạng vệ sinh môi trường thay đổi nhanh chóng bởi sự tàn phá của bão kèm theo mưa, lũ, lụt làm hư hỏng các công trình vệ sinh. Trong các chất bẩn của công trình vệ sinh, xác động thực vật có vô vàn các loại vi sinh vật gây bệnh gồm vi khuẩn, virut và ký sinh trùng. Từ đó, làm lây lan nhiều mầm bệnh.
Ô nhiễm nguồn nước làm xuất hiện bệnh tật
Vi khuẩn gây bệnh đường ruột, nhất là gây bệnh tiêu chảy chủ yếu do các loại vi khuẩn đường ruột gây ra như vi khuẩn thương hàn, E.coli, lỵ trực khuẩn, Campylobacter, Proteus, Enterobacter và đặc biệt là vi khuẩn tả. Đối với ký sinh trùng thì rất dễ gặp phải bệnh lị amíp và các bệnh giun sán.
Sau bão, lụt, người dân sẽ thiếu thốn về nguồn nước sử dụng trong sinh hoạt. Vì vậy, khi dùng nước đã bị nhiễm bẩn sẽ dẫn tới nguy cơ cao mắc bệnh đường ruột, bệnh đau mắt đỏ, bệnh sốt vàng da chảy máu (bệnh Leptospira) và nhiều loại bệnh khác rất khó tránh khỏi.
Mưa, lũ, lụt có thể sẽ làm cho các công trình vệ sinh bị hư hỏng, kèm theo mưa sẽ đưa các chất bẩn, rác thải trôi dạt đến nhiều nơi. Ảnh: Thanh niên |
Cách xử lý nước nhiễm bẩn
Các vùng, miền chưa có nước máy thì cần thau, rửa, vệ sinh sạch sẽ giếng khơi. Nếu dùng nước ao, hồ, sông, suối cần được làm trong và khử trùng trước khi sử dụng.
Việc đầu tiên cần làm là thau rửa giếng. Khơi thông tất cả các vũng nước xung quanh khu vực giếng; tháo bỏ nắp hoặc ni lông bịt giếng (nếu có); nạo vét bùn cặn trong giếng. Tuy nhiên không phải lúc nào cũng có thể nạo vét giếng dễ dàng nên có thể tiến hành khử trùng ngay nước trong giếng để sử dụng.
Làm trong nước:
Với lượng nước ít, vừa phải, để làm trong nước, lấy một cục phèn chua bằng nửa đốt ngón tay (khoảng 1g) cho vào một gáo nước làm tan phèn rồi đổ gáo nước đó vào một xô nước khoảng 25 lít, khuấy thật đều, chờ khoảng 30 phút để lắng cặn, gạn lấy phần nước trong ở phía trên và tiếp tục khử khuẩn, sau đó mới dùng để đun nước uống, nấu cơm, thức ăn và tắm giặt.
Nếu để làm trong một lượng nước nhiều hơn cũng làm như đã nêu (phải dùng một chiếc xô lớn chứa được khoảng 25 lít nước để đong nước đổ vào các dụng cụ chứa nước như chum, vại, lu hay thùng nước, bể nước, sau đó lấy phèn chua để làm trong nước) theo tỷ lệ 1g phèn cho 20 - 25 lít nước.
Làm trong nước trong giếng: Dùng phèn chua với liều lượng 50g/1m3 nước, nếu nước đục nhiều có thể cho lượng phèn tối đa tới 100g/m3. Hòa tan hết lượng phèn cần thiết vào một gầu nước, tưới đều lên giếng nước, thả gầu chìm sâu xuống nước rồi kéo mạnh lên khoảng 10 lần rồi để sau 30 phút đến 1 giờ cho cặn lắng hết thì tiến hành khử trùng.
Khử trùng nước:
Việc khử khuẩn được khuyến cáo là nên dùng cloramin B hoặc cloramin T, vì các loại hóa chất này thông dụng, dễ mua, rẻ tiền (cơ quan y tế địa phương sẽ cung cấp) và tiện lợi.
Nếu khử trùng bằng bột cloramin B thì theo tỷ lệ sau: 30 lít nước cần 0,3g cloramin B 25%. Tính lượng cloramin B cần thiết cho giếng nước trên cơ sở nồng độ cần thiết là 10g cloramin B 25%/m3.Có thể dùng thìa canh để đong bột hóa chất, mỗi thìa canh đầy tương đương 10g, như vậy để khử 300 lít nước cần khoảng 1/3 thìa canh bột cloramin B.
Cách thực hiện: Múc một gầu nước, hòa lượng hóa chất nói trên vào nước, lưu ý phải khuấy cho tan hết. Tưới đều gầu nước này vào giếng. Thả gàu cho chìm sâu đến nửa cột nước giếng rồi kéo lên xuống nhẹ nhàng khoảng 10 lần. Dùng nước này dội lên thành giếng để khử trùng, để khoảng 30 phút sau là có thể dùng được. Nước đã khử khuẩn được dùng trong việc tắm giặt hàng ngày. Nếu muốn uống thì phải đun sôi, để nguội mới dùng.
Lưu ý: Tuyệt đối không được khử trùng đồng thời với đánh phèn vì phèn sẽ hấp thụ hết clo hoạt tính, làm mất tác dụng khử trùng của clo, nước khử trùng vẫn phải đun sôi mới uống được. Nếu trời mưa, tốt nhất là hứng nước mưa vào các dụng cụ sạch dùng để nấu nước uống và chế biến thức ăn.
Xử lý nước sau lũ lụt là công việc hết sức cần thiết để góp phần ngăn ngừa bệnh xảy ra trong cộng đồng. |
Ngoài việc dùng cloramin B có thể dùng viên aquatabs. Vì loại này có khả năng khử khuẩn tốt. Hơn nữa, sau khi khử khuẩn bằng loại hóa chất aquatabs có thể uống được mà không cần đun sôi. Tuy nhiên, do thị trường có nhiều loại aquatabs với hàm lượng khác nhau nên khi mua cần có hướng dẫn cụ thể của dược sĩ bán thuốc ở quầy thuốc.
Khi có aquatabs, cho 1 viên 67mg vào 20 lít nước trong, đậy nắp lại, đợi sau 30 phút để diệt hết vi sinh vật là dùng được.
Nếu gia đình nào dùng nước giếng khoan thì sau bão, lụt cần vệ sinh máy bơm thật sạch. Nếu dùng giếng khơi cần bơm hết nước bẩn trong giếng, nhất là giếng bị ngập nước, vệ sinh sạch sẽ và sau khi có nước sẽ làm trong nước và khử khuẩn như các biện pháp nêu trên.
Thực hiện các biện pháp vệ sinh
Sau mưa lũ, ngoài làm trong và khử trùng nguồn nước, các biện pháp vệ sinh thông thường khác cũng cần được thực hiện đồng thời như: thực hiện “ăn chín, uống sôi”; không ăn thực phẩm từ các loại động vật đã chết vì lũ cuốn, thực phẩm đã bị ngâm dưới nưới, mọc mầm, có mùi lạ (chua, mốc) và các thực phẩm bị nhiễm nấm mốc.
Vệ sinh nhà cửa và khu vực xung quanh nhà. Lau rửa sạch sàn nhà, thau rửa bể nước, chum vại đựng nước, rửa sạch dụng cụ chế biến thức ăn. Khơi thông cống rãnh, không để nước đọng. Thu gom rác và xác động vật chôn lấp kỹ, dùng thuốc sát khuẩn nguồn nước và phun thuốc phòng dịch bệnh…
Vũ Đậu
