Nguy hiểm chết người nếu tự ý uống An cung ngưu hoàng hoàn

Khoa Hồi sức tích cực, Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội) từng gặp nhiều bệnh nhân bị tai biến mạch máu não không qua khỏi, hoặc để lại di chứng nặng nề do uống An cung ngưu hoàng hoàn.

Tiến sĩ Nguyễn Gia Bình, Trưởng khoa chia sẻ, đây là những bệnh nhân bị xuất huyết não, được người nhà cho uống thuốc An cung ngưu hoàng hoàn trước khi nhập viện. Hậu quả là máu chảy ồ ạt, bác sĩ cũng không thể cứu được người bệnh. Trường hợp cứu được thì di chứng để lại rất nặng nề.

Theo ông, An cung ngưu hoàng hoàn có tác dụng chống đông. Bệnh nhân đang bị xuất huyết máu não, cần cầm máu không cho chảy thì lại uống An cung ngưu hoàng, khiến máu chảy nhiều thêm. Nhiều người rỉ tai, đồn thổi coi An cung là một thứ thần dược, thực ra không đúng. Bởi nó chỉ tác dụng trong một số trường hợp tắc mạch máu não ở mức độ nhẹ, bệnh nhân có thể uống thuốc được, cảm giác nuốt còn tốt.

Trong Tây y, các trường hợp tắc mạch máu não sớm trong 3-6 giờ đã có thuốc tiêu sợi huyết tiêm thẳng vào mạch máu, phá vỡ cục máu đông khiến tổ chức não hồi phục rất tốt. Còn tác dụng thuốc uống bao giờ cũng chậm hơn.

Cùng quan điểm này, tiến sĩ Trần Văn Thanh, Giám đốc Trung tâm đào tạo và chỉ đạo tuyến, Bệnh viện Châm cứu trung ương khẳng định, tuyệt đối không dùng thuốc này cho các trường hợp tai biến máu não do chảy máu hoặc thể chứng thoát - giai đoạn nặng, khi cơ thể suy nhược; nhiễm hàn… Trước khi dùng, người bệnh cần được chụp cộng hưởng từ, chẩn đoán chính xác tai biến mạch máu não có chảy máu hay không và phải được bác sĩ y học cổ truyền chỉ định chứ không được tự ý uống.

Vì thế, các chuyên gia cho rằng việc tích trữ thuốc là không cần thiết. Tiến sĩ Bình cho rằng nếu nói thuốc giúp bệnh nhân đỡ liệt thì phải chứng minh. Cụ thể, chứng minh bệnh nhân bị bệnh gì, ở vị trí nào, thời gian sớm hay muộn, mức độ nặng hay nhẹ. Ví như người 60 tuổi khả năng hồi phục tốt hơn người 80 tuổi. Nhiều trường hợp tai biến mạch máu não ở người trẻ hồi phục rất tốt dù dùng thuốc rất đơn giản có thể qua được.

Việc uống thuốc An cung ngưu hoàng hoàn để dự phòng tránh đột quỵ, tai biến cũng không nên, tiến sĩ Bình nói. Thay vào đó hãy giữ cuộc sống lành mạnh, kiểm soát huyết áp, vận động đầy đủ chống khả năng tắc mạch. Vận động thể lực điều độ, giữ tỷ lệ lipid máu ở giới hạn bình thường, sinh hoạt lành mạnh. Đó là những bài thuốc rẻ tiền, hiệu quả ai cũng phải làm được.

Cục Quản lý Dược, Bộ Y tế, gần đây đã có văn bản gửi Sở Y tế các tỉnh, thành; các bệnh viện hướng dẫn sử dụng thuốc An cung ngưu hoàng hoàn để đảm bảo mục tiêu sử dụng thuốc hợp lý, an toàn và hiệu quả. Hướng dẫn này cũng căn cứ vào kết luận của Hội đồng Tư vấn cấp số đăng ký lưu hành thuốc.

Theo đó, An cung ngưu hoàng hoàn là thuốc Đông y có thành phần gồm các vị dược liệu và phải được sử dụng, kê đơn của thầy thuốc Đông y. Hiện có 4 thuốc được Bộ Y tế cấp số đăng ký lưu hành, trong đó ghi rõ công năng của thuốc là: thanh nhiệt, giải độc, trấn kinh và khai khiếu. Thuốc được chỉ định trong các trường hợp sốt cao co giật, hôn mê, mê sảng, hôn mê do trúng phong (viêm não, viêm màng não, xuất huyết não thể bế chứng: có sốt cao, huyết áp tăng…).

Thuốc được lưu hành trên thị trường Việt Nam có nhiều nguồn gốc: Trung Quốc, Hàn Quốc, Triều Tiên… và được nhập vào theo con đường phi mậu dịch hoặc đường chính thức. Gần đây, trên thị trường xuất hiện cả thực phẩm chức năng. Hiện có 4 loại được Cục an toàn thực phẩm cấp phép. Mới đây Cục an toàn thực phẩm đã thu hồi và tiêu hủy 36 hộp thực phẩm chức năng An cung ngưu hoàng hoàn do nhiễm kim loại nặng vượt ngưỡng cho phép.

Theo tiến sĩ Nguyễn Gia Bình, Trưởng khoa tích cực, Bệnh viện Bạch Mai, nếu sử dụng thực phẩm chức năng nhiễm kim loại nặng vượt quá giới hạn cho phép sẽ gây ra tình trạng ngộ độc. Nếu tích trữ asen, thủy ngân nhiều trong người gây ra trường hợp ngộ độc mãn tính, suy tạng, rụng tóc, viêm dạ dày, ruột, đặc biệt là các nguy cơ ung thư cao với trường hợp nhiễm độc mãn tính với chất này. Trong trường hợp khẩn cấp nếu nhiều asen, thủy ngân cần tham vấn tại các trung tâm chống độc, tư vấn tổng đài có các biện pháp giải độc đặc hiệu.

Các chuyên gia lưu ý, An cung ngưu hoàng hoàn trên thị trường có nhiều loại, chất lượng cũng khác nhau. Ngay ở Trung Quốc cũng có nhiều cơ sở sản xuất và chất lượng là không giống nhau. Do thuốc nổi tiếng, giá trị lớn nên hàng giả, hàng kém chất lượng nhiều. Vì thế, người dân tránh mua hàng trôi nổi, không rõ nguồn gốc, và phải có nhãn phụ tiếng Việt.

Đây là bài thuốc y học cổ truyền của Trung Quốc, có các vị chính như: sừng tê giác, sỏi mật bò, xạ hương. Tuy nhiên, hiện nay, sừng tê giác đã được thay bằng sừng trâu; sỏi mật bò tự nhiên hầu như không có nên thay bằng sỏi nhân tạo. Xạ hương cũng có nhiều loại: tự nhiên hoặc tổng hợp. Bài thuốc này gồm có cả các thành phần như: hùng hoàng, chu sa, xạ hương... Đây đều là các dược liệu có độc tính và khi dùng phải có sự kiểm soát chặt chẽ về liều dùng, đường dùng, người dùng và phải có sự tư vấn của bác sĩ Đông y.

Tiến sĩ Dương Đức Hùng, Trưởng đơn vị phẫu thuật tim mạch, Viện Tim mạch Bạch Mai (Hà Nội) cho rằng, cơ quan chức năng cần có nghiên cứu, thử nghiệm lâm sàng, so sánh để biết rằng tác dụng của loại thuốc này đến đâu. Nếu thuốc thực sự tốt đến như thế thì có thể dùng, nhưng nếu vì đợi uống mà làm lỡ thời gian vàng cấp cứu thì rất nguy hiểm.