Trước nguy cơ ngành đường sắt khó trụ vững đến hết tháng Tư vì thiếu vốn, lương thấp, không ít công nhân phải tranh thủ làm xe ôm, có người dự kiến làm giúp việc...
Chật vật bám nghề
Trước thông tin ngành đường sắt nguy cơ đứng trước bờ vực phá sản, PV tạp chí ĐS&PL đã mục sở thị một số địa chỉ, tìm hiểu tâm tư của những “người trong cuộc”. Bởi lẽ, có thể nay mai thôi, họ - những công nhân ngành đường sắt kia sẽ mất việc. Nếu vậy, họ sẽ làm gì, sẽ đi đâu về đâu...
Có mặt tại trạm gác chắn tàu hoả Hoàng Liệt (quận Hoàng Mai, TP.Hà Nội), thuộc công ty Cổ phần Đường sắt Hà Hải, PV bắt gặp những công nhân trạm gác đang cần mẫn làm việc ngày đêm để đảm bảo an toàn cho hàng nghìn người qua lại mỗi ngày. Công việc gác chắn tàu tưởng chừng đơn giản nhưng luôn phải tuân thủ những nguyên tắc bất di bất dịch, bởi chỉ một sơ suất nhỏ cũng có thể gây hậu quả khó lường.
Không khí trong trạm gác những ngày tháng Tư trầm lặng hơn vì ai cũng suy tư, lo lắng về tương lai. Có lẽ đây là suy nghĩ đại diện cho hơn 11.000 người lao động thuộc 20 doanh nghiệp thực hiện dịch vụ bảo trì kết cấu hạ tầng đường sắt, đảm bảo an toàn chạy tàu thuộc TCT Đường sắt Việt Nam khi mà doanh nghiệp chưa được ký kết hợp đồng giao việc năm 2021.
Ngoài 50 tuổi, Nguyễn Thị Chính có thâm niên 25 năm làm công nhân gác chắn tàu tại trạm gác chắn Hoàng Liệt. Hơn 25 năm ròng rã, bất kể ngày hay đêm, nắng nóng hay mưa gió, chị luôn tận tuỵ với công việc. Nhưng đến nay, đã cận kề tuổi nghỉ hưu, lương của chị cũng chỉ hơn 4 triệu/tháng. Chồng chị cũng là bảo vệ cho một công ty đường sắt với mức lương tương tự. Với tổng thu nhập hơn 8 triệu của hai vợ chồng, dù cố gắng chi tiêu tiết kiệm để trang trải cuộc sống, lo cho hai con ăn học, nhưng vẫn thiếu trước hụt sau, giờ trước thông tin có thể mất việc, vợ chồng chị càng thêm lo lắng.
Chị Chính đã gắn bó với công việc này được hơn 25 năm. Ảnh: Phạm Trọng Tùng |
Tuy đồng lương ít ỏi, nhưng chị Chính cho hay nhận được đủ lương đã là may. Chị cho biết, mấy tháng gần đây chị vẫn nhận đủ lương do công ty thế chấp tài sản vay vốn ngân hàng để trả lương cho công nhân. Chị kể, nhiều người bạn làm ở các công ty đường sắt khác không trụ nổi đã phải bỏ nghề vì bị nợ lương quá lâu. “Trước thông tin ngành đường sắt khó trụ đến hết tháng Tư, nếu tình trạng thiếu kinh phí kéo dài, anh em công nhân chúng tôi rất hoang mang, lo lắng. Hiện tại, lương công nhân thấp nhưng ít nhất còn có đồng ra đồng vào, nếu đường sắt không trụ được tôi chỉ còn nước đi làm giúp việc vì độ tuổi của tôi tìm một công việc ổn định không phải dễ”, chị Chính chia sẻ.
Cùng chung nỗi lo mất việc, anh Phạm Văn Trường (SN 1986, quê Hải Dương) công nhân trạm gác chắn tàu hoả Hoàng Liệt cho biết, công việc khá vất vả, đòi hỏi tính trách nhiệm cao nhưng mức lương của anh cũng chỉ hơn 4 triệu đồng. Hàng tháng anh chỉ đủ trả tiền thuê nhà và chi phí sinh hoạt, ngoài giờ anh phải làm thêm bên ngoài để gửi tiền về quê cho vợ nuôi con.
Đâu là nguyên nhân?
Trao đổi với PV, ông Nguyễn Quốc Vượng, Giám đốc công ty CP Đường sắt Hà Hải cho biết, theo thông lệ tháng Một hàng năm công ty sẽ ký hợp đồng đặt hàng với Tổng công ty đường sắt Việt Nam (VNR) để nhận quản lý, duy tu hạ tầng và làm thủ tục ứng vốn. Tuy nhiên năm nay hợp đồng chưa được ký, công ty phải vay tiền ngân hàng để trả lương cho 950 lao động đang làm nhiệm vụ duy tu tuần đường, gác chắn.
Theo đó, mỗi tháng đơn vị này phải chi hơn 12 tỷ đồng trả tiền lương cho nhân viên và bảo hiểm xã hội. “Từ đầu năm đến giờ, do nguồn thu không có nên đơn vị phải thế chấp tài sản, vay ngân hàng 21 tỷ đồng. Tuy nhiên khoản vay này chỉ đủ chi trả lương cho nhân viên, bảo hiểm xã hội và công nợ từ năm trước chúng tôi đang phải tạm dừng thanh toán. Nếu tình trạng thiếu kinh phí vẫn kéo dài thì hết tháng 4/2021, đơn vị khó có thể cầm cự được”, ông Vượng cho hay.
Nguyên do, từ đầu năm 2021 đến nay, 20 đơn vị bảo trì đường sắt cả nước đều không có nguồn thu để trả lương cho người lao động, ảnh hưởng đến đời sống của gần 25.000 lao động trong tổng Công ty Đường sắt Việt Nam (VNR). Cụ thể, năm 2021 VNR dự kiến được Nhà nước giao 2.800 tỷ để duy tu đường sắt và trả lương cho hơn 11.300 lao động, tương đương năm 2020. Tuy nhiên, do VNR đã chuyển sang Ủy ban quản lý vốn Nhà nước, không còn là đơn vị trực thuộc bộ Giao thông Vận tải nên Bộ này không được giao vốn cho VNR như trước. Trong khi đó, hàng năm nguồn ngân sách bảo trì đường sắt vẫn do bộ Giao thông Vận tải phụ trách tiếp nhận, giao vốn và thanh quyết toán, chứ không được chuyển về Ủy ban quản lý vốn Nhà nước.
Trao đổi với PV, ông Vũ Anh Minh Chủ tịch HĐTV tổng công ty Đường sắt Việt Nam cho hay, do ảnh hưởng nặng nề của dịch Covid-19 khiến doanh thu của tổng công ty sụt giảm mạnh nên không có ngân sách cho các đơn vị vay. Vì vậy, các công ty con phải tự xoay xở bằng cách vay ngân hàng, nhiều công ty phải “cắm” sổ đỏ để chi trả lương cho công nhân. Theo ông, nếu tình trạng này tiếp tục kéo dài sẽ đẩy 20 doanh nghiệp thực hiện nhiệm vụ công ích của ngành Đường sắt đến chân tường, khó có thể trụ vững hết tháng 4/2021.
Đây không phải lần đầu tiên VNR kêu cứu vì vướng mắc chậm được phân bố vốn bảo trì. Trước đó, tháng 2/2020, hơn 11.000 người lao động cũng từng bị nợ lương, mỗi người chỉ được tạm ứng 2-3 triệu đồng một tháng. Nguyên nhân cũng do vướng mắc là cơ chế giao dự toán bảo trì, thay vì giao thẳng cho VNR như trước đây, thì bộ GTVT lại đặt hàng cho VNR thông qua cục Đường sắt.
