Cá dứa, còn gọi là cá tra bần, có tên khoa học là pangasius polyuranodon, thuộc họ cá da trơn cùng họ với cá tra, cá basa. Loại cá này sống ở vùng nước mặn và nước lợ các tỉnh ven biển Đồng bằng sông Cửu Long.
Đây là đặc sản ở Cà Mau và Tiền Giang. Đặc biệt, cá dứa được ví như "ngư khôi, nữ hoàng cá" ở vùng cửa biển Gò Công của Tiền Giang.
Cá dứa được đánh bắt tự nhiên, mùa cá chỉ kéo dài khoảng 4-5 tháng chứ không có quanh năm. Do sản lượng ít nên chúng ngày càng trở nên hiếm, khiến ai cũng muốn được một lần thưởng thức.
Theo các thương lái, giá cá dứa luôn xếp vào hàng đắt đỏ, thậm chí có loại gần 1 triệu đồng/kg, có tiền chưa chắc đã mua được bởi chúng rất hiếm. Vì vậy, ngày nay, cá dứa đã được nhân giống và nuôi phổ biến, có giá rẻ hơn nhiều so với cá tự nhiên.
Nhìn bề ngoài, cá dứa có hình dáng rất giống với cá tra, cá ba sa. Nhưng nếu nhìn kỹ, chúng cũng có những điểm khác biệt.
Ví như, cá dứa có sọc đen chạy dọc lưng ở hai bên còn hai loại cá kia không có. Cá dứa có vây nhỏ thon dài màu hồng nhạt, còn cá tra thì có vây cong, thô to màu xám. Nếu khô cá dứa mà bị cắt luôn cả vây thì người mua cũng nên thận trọng.
Cá dứa rất ít xương, nhiều thịt, chỉ có 1 đường xương sống nhỏ dễ cắt bỏ, không có lớp mỡ dưới da; còn hai loại cá kia phần bụng khá nhiều mỡ, thịt không ngọt dai như cá dứa.
Da bụng cá dứa có màu trắng tươi, lưng trắng xanh. Vây lưng cá dứa có 6-7 tia vây, vây hậu môn có 4 tia cứng và 31-34 tia vây. Thịt cá dứa trắng, khi cắt ngang thân cá, sẽ thấy những thớ thịt nhuyễn, xoắn vào nhau, không có mỡ dưới da.
Ngoài tự nhiên, cá dứa trưởng thành sau 2 đến 3 năm tuổi. Cá trưởng thành có chiều dài 120-140cm, trọng lượng 3-5kg. Cá dứa có quanh năm, nhưng từ tháng 8-12 âm lịch là thời điểm cá có nhiều và thịt thơm ngon nhất.
Mùa sinh sản của cá dứa thường từ tháng 4 đến tháng 8. Trứng cá dứa sau khi thụ tinh nở thành cá bột sau 36-48 giờ. Sau đó, cá con xuôi theo dòng nước chảy về hạ lưu và di chuyển dần ra vùng cửa sông giáp biển để sinh sống.
Những rừng cây ngập mặn như rừng bần, rừng mắm, rừng sác,... là nơi trú ngụ lý tưởng của loài cá này. Khi trưởng thành, chúng di cư lên thượng nguồn các con sông để sinh sản.
Thức ăn của cá dứa là động vật phù du và các loại trái chín của các loài cây vùng ngập mặn như: quả mắm, bần, ổi,... Do đó, thịt của chúng nổi tiếng thơm ngon, săn chắc, thơm mùi lá dứa, độ béo ngậy vừa phải nên ăn không chán.
Cá dứa thịt khá ngọt, mình chắc, béo ngậy, phảng phất thơm mùi dứa nhưng không bị tanh. Cá dứa có thể chế biến thành nhiều món ăn như cá dứa kho tộ, cá dứa nấu canh chua, lẩu, cháo, chiên, kho, nướng cho đến làm salad...
Như Quỳnh (T/h)
