Có nên xét nghiệm để tìm “cục máu đông”?
Theo thông tin trên báo Tuổi Trẻ, một bác sĩ đã đăng lên trang cá nhân bài viết với nội dung: "Hoang mang vì đã tiêm vaccine AstraZeneca? Hãy đi xét nghiệm D-Dimer để xem có bị hình thành cục máu đông hay không. Nếu có thì uống thuốc tan cục máu. Vậy thôi.
Không phải chỉ người tiêm vaccine mà những người đã từng nhiễm COVID-19 đều có khả năng bị cục máu đông. Đến phòng khám, bác sĩ sẽ chỉ định cho xét nghiệm D-Dimer tìm tình trạng có cục máu đông".
Ngay khi thông tin này được đăng tải, nhiều chuyên gia đã bày tỏ ý kiến rằng việc thực hiện một xét nghiệm khi không có biểu hiện lâm sàng là điều không cần thiết. Thậm chí, thông tin này còn khiến người dân hoang mang, đổ xô đi xét nghiệm gây tốn kém.
PGS.TS Nguyễn Hoài Nam - Chủ tịch Hội Tĩnh mạch học TP.HCM cho rằng, việc khuyến cáo xét nghiệm D-Dimer để tìm cục máu đông với người không thuộc nhóm nguy cơ, không có biểu hiện lâm sàng như khuyến cáo trên là chưa chính xác, dễ khiến người dân hoảng sợ, đổ xô đi xét nghiệm.
Theo PGS.TS Nguyễn Hoài Nam, xét nghiệm D-Dimer là một xét nghiệm phổ biến, giá thành trung bình, được thực hiện tại hầu hết các phòng xét nghiệm. Thế nhưng, người bệnh chỉ được thực hiện xét nghiệm D-Dimer khi bác sĩ chuyên khoa tim mạch chỉ định.
Bác sĩ sẽ đo tim mạch người bệnh, khi có dấu hiệu thiếu máu cơ tim hoặc nhồi máu cơ tim, đặc biệt có các dấu hiệu lâm sàng (đau nặng ngực phía bên trái, đau nhói dọc theo cánh tay bên trái, mệt, khó thở, vã mồ hôi…) thì mới thực hiện thêm xét nghiệm D-Dimer và cho kết quả chính xác.
"Với người có sức khỏe bình thường, khi xét nghiệm D-Dimer thường cho ra kết quả sai lệch, từ đó dễ gây hoang mang, lo lắng thêm", PGS.TS Nguyễn Hoài Nam khuyến cáo.
AstraZeneca từng thông báo về việc vaccine của hãng có thể gây một số tác dụng phụ hiếm gặp như giảm tiểu cầu, hình thành cục máu đông nhưng hiện tượng này "cực kỳ hiếm". Ảnh minh họa
Về vấn đề nói trên, bác sĩ Đoàn Dư Mạnh - thành viên Hội Bệnh mạch máu Việt Nam cũng cho rằng không nên lạm dụng xét nghiệm D-Dimer vì xét nghiệm này rất tốn kém và không đúng mục đích, theo VTC News.
AstraZeneca từng thông báo về việc vaccine của hãng có thể gây một số tác dụng phụ hiếm gặp như giảm tiểu cầu, hình thành cục máu đông, tuy nhiên, hiện tượng này "cực kỳ hiếm" và chỉ xuất hiện sau tiêm thời gian ngắn. Trong khi đó, mũi tiêm gần nhất của chúng ta cách đây khoảng 2 năm.
"Không tác dụng phụ nào khi tiêm vaccine mà kéo dài lâu như vậy", bác sĩ Mạnh nói và cho biết thêm rằng việc lạm dụng những xét nghiệm không cần thiết sẽ gây hoang mang dư luận.
Được biết, xét nghiệm D-Dimer được chỉ định dùng trong trường hợp người có các triệu chứng rối loạn đông máu, chẳng hạn như huyết khối tĩnh mạch sâu hoặc thuyên tắc phổi. Xét nghiệm D-Dimer thường được thực hiện trong phòng cấp cứu hoặc cơ sở chăm sóc sức khỏe khác.
Các triệu chứng của huyết khối tĩnh mạch sâu gồm đau chân hoặc chân bị sưng tấy lên, đỏ hoặc có vệt đỏ trên chân. Các triệu chứng của thuyên tắc phổi là khó thở, ho, tức ngực, tim đập loạn nhịp.
Bác sĩ Mạnh chia sẻ: "Chỉ khi người có biểu hiện lâm sàng mới nên thực hiện các xét nghiệm để chẩn đoán. Xét nghiệm này chỉ là một phần, khi phát hiện bất thường cần thực hiện các chụp chiếu khác để xác định vị trí, mức độ huyết khối mới có biện pháp điều trị phù hợp".
Bên cạnh đó, bác sĩ Mạnh khuyến cáo tốt nhất người dân khi nhận thấy bất thường về sức khỏe nên đến cơ sở y tế uy tín để thăm khám. Đồng thời, khám sức khỏe định kỳ để theo dõi diễn biến sức khỏe, điều trị ổn định bệnh lý nền và nên duy trì lối sống lành mạnh, khoa học để tăng cường sức khỏe.
Tương tự, PGS.TS Đỗ Văn Dũng - Trưởng khoa Y tế công cộng Đại học Y Dược TP.HCM cho rằng, việc ồ ạt đi thực hiện các xét nghiệm để tìm kiếm cục máu đông hay đo lượng tiểu cầu là không cần thiết trong lúc này.
Hiện tượng đông máu chỉ xảy ra ở một số người nhất định khi tiêm vaccine AstraZeneca và trong khoảng thời gian 1 - 2 tháng. Với những người từng tiêm vaccine ngừa COVID-19 của hãng AstraZeneca, tiêm nhiều lần, tiêm lâu sẽ không còn hiện tượng đông máu.
Thay vì làm những xét nghiệm tìm cục máu đông ở hiện tại, PGS.TS Đỗ Văn Dũng cho rằng nên thực hiện sàng lọc các loại bệnh khác phổ biến hơn và thăm khám sức khoẻ định kỳ, chú trọng điều trị bệnh nền, nâng cao chất lượng cuộc sống, lối sống.
Về thông tin vaccine ngừa COVID-19 của AstraZeneca gây tác dụng phụ hiếm gặp, khả năng dẫn đến đông máu, theo PGS.TS Đỗ Văn Dũng, vấn đề huyết khối chỉ xảy ra trong 28 ngày sau khi tiêm, muộn nhất là 2 tháng.
Trong khi đó, loại vaccine này được tiêm chủng tại Việt Nam từ năm 2021 và đến nay chỉ mới ghi nhận một vài trường hợp có phản ứng phụ liên quan đến huyết khối sau tiêm. Theo PGS.TS Đỗ Văn Dũng, việc hình thành huyết khối hay giảm tiểu cầu sau thời gian tiêm dài là không có.
Hơn nữa, việc các cơ sở nghiên cứu, sản xuất dược, vaccine công bố về tác dụng phụ là bình thường, mỗi loại vaccine đều có tác dụng phụ nhất định. Vaccine ngừa COVID-19 của Moderna, Pfizer được chứng minh có thể gây viêm cơ tim nhưng khi cân nhắc giữa lợi ích và thiệt hại thì rõ ràng lợi ích mang lại lớn hơn.
Bên cạnh đó, thông tin của AstraZeneca giúp chúng ta biết được những nguy cơ của vaccine ngừa COVID-19 để phòng tránh những trường hợp đáng tiếc có thể xảy ra sau này trong quá trình tiêm nếu có. Từ đó, chúng ta có thêm nhiều nghiên cứu về các biến chứng bất lợi vaccine để giảm tác dụng phụ của chúng.
Người dân đã tiêm vaccine ngừa COVID-19 của AstraZeneca không nên quá hoang mang, lo lắng về tác dụng phụ của vaccine. Ảnh minh họa: Getty
"Chúng ta không thể phủ nhận kết quả vaccine AstraZeneca mang lại. Việc tiêm vaccine đã giảm thiểu số người tử vong và khống chế được dịch bệnh", PGS.TS Đỗ Văn Dũng nói.
Vị chuyên gia cũng đánh giá AstraZeneca vẫn là một trong những loại vaccine tốt tại thời điểm dịch bệnh lan rộng, phức tạp, nguy cơ tử vong cao, hoặc nếu dịch bệnh quay trở lại thì loại vaccine này vẫn là lựa chọn tốt.
Người dân không nên hoang mang
Được biết, từ tháng 4/2021, Bộ Y tế đã ban hành Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị hội chứng giảm tiểu cầu, huyết khối sau tiêm vaccine ngừa COVID-19, báo Tuổi Trẻ đưa tin.
Theo Bộ Y tế, biểu hiện lâm sàng của hội chứng giảm tiểu cầu, huyết khối thường xuất hiện trong vòng 4 - 28 ngày sau tiêm vaccine ngừa COVID-19.
Các triệu chứng giảm tiểu cầu, huyết khối thường gặp sau tiêm như đau đầu dai dẳng; đau bụng; đau, phù chi dưới; chảy máu, xuất huyết dưới da; đau đầu dữ dội; khó thở, co giật; đau bụng dữ dội, dấu hiệu thần kinh khu trú, nhìn mờ, nhìn đôi; xuất huyết tạng…
Theo hướng dẫn của Bộ Y tế, khi có những triệu chứng này cần thực hiện các xét nghiệm xác định số lượng tiểu cầu, đông máu cơ bản; D-Dimer (nếu có); siêu âm/Doppler mạch, X-quang, CT (nếu có); thăm dò khác tìm nguyên nhân và được sự tham vấn của chuyên gia.
Chia sẻ về tác dụng phụ gây xuất hiện huyết khối (cục máu đông) của vaccine ngừa COVID-19 AstraZeneca, ông Phạm Quang Thái - Trưởng văn phòng tiêm chủng miền Bắc, Viện Vệ sinh dịch tễ trung ương - khuyến cáo người dân không nên quá hoang mang.
"Tại Việt Nam đã có hàng chục triệu liều vaccine của AstraZeneca được tiêm chủng nhưng chỉ mới ghi nhận một vài trường hợp có phản ứng phụ liên quan đến huyết khối sau tiêm.
Đây là một tỷ lệ vô cùng thấp. Do đó, hiện vẫn chưa có khuyến cáo những người tiêm vắc xin có nguy cơ huyết khối cao hơn so với những người không tiêm”, ông Phạm Quang Thái nói.
Cũng theo ông Phạm Quang Thái, vấn đề huyết khối đã ghi nhận cơ bản chỉ xảy ra trong vòng 28 ngày sau khi tiêm vaccine. Trong khi đó, vaccine ngừa COVID-19 của AstraZeneca đã được tiêm chủng tại Việt Nam khá lâu và đến nay không ghi nhận thêm bất cứ trường hợp nào có phản ứng bất lợi sau tiêm. Vì thế, người dân đã tiêm vaccine không nên hoang mang, lo lắng về tác dụng phụ của vaccine.
