Cuộc Bầu cử Tổng thống Mỹ 2024 đang nóng dần lên. Cuộc đối đầu giữa Phó Tổng thống Mỹ Kamala Harris và Cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump vẫn đang diễn ra quyết liệt, giằng co hiếm có, kể cả tại các bang "chiến trường" có ý nghĩa quyết định đến kết quả cuối cùng. Và càng tiến gần hơn tới Ngày bầu cử, các nhà phân tích chính trị và chiến lược gia ngày càng cảnh giác hơn với những “bất ngờ tháng 10" tiềm ẩn.
Thuật ngữ “bất ngờ tháng 10” ám chỉ những diễn biến bất ngờ vào cuối mùa vận động tranh cử, thường được coi là những thời điểm then chốt có khả năng thay đổi động lực và ảnh hưởng đến tỷ lệ cử tri đi bỏ phiếu. Lịch sử cho thấy những bất ngờ này có thể làm rung chuyển các cuộc đua bầu cử.
Ông Oscar Winberg, chuyên gia về chính trường Mỹ tại Viện Turku về Nghiên cứu cao cấp, Phần Lan, giải thích "bất ngờ tháng 10" thường có ba kiểu: diễn biến ngoại giao của Mỹ trên trường quốc tế, bê bối chính trị từ quá khứ được phơi bày dưới dạng rò rỉ hoặc sự kiện nghiêm trọng trong nước, như thảm họa thiên nhiên, đại dịch, điều tra hình sự.
Cơn bão Sandy từng tác động không nhỏ đối với cuộc bầu cử năm 2012. Ảnh: Getty
Ví dụ, trong cuộc bầu cử năm 2016, “bất ngờ tháng 10” được đánh dấu bằng việc công bố ghi âm khét tiếng "Access Hollywood" có sự góp mặt của ông Donald Trump, khiến chiến dịch tranh cử đảo lộn hoàn toàn. New York Times đồng thời công khai hồ sơ thuế năm 1995 của ông Trump, cho thấy khoản lỗ 900 triệu USD mà ông kê khai khi đó có thể đã giúp ông tránh nộp thuế liên bang suốt 18 năm.
Chưa dừng lại ở đó, hàng nghìn email rò rỉ từ chiến dịch của bà Hillary Clinton cũng bị ông bố. Email chứa trích đoạn các bài phát biểu của bà Clinton trong sự kiện nội bộ của các công ty tài chính lớn, cho thấy bà ủng hộ nhiều quan điểm có lợi cho giới siêu giàu. Bà cũng ca ngợi một kế hoạch ngân sách sẽ dẫn đến cắt giảm an sinh xã hội và thừa nhận rằng bà cảm thấy "xa rời" tầng lớp trung lưu, mặc dù đã tuyên bố trong chiến dịch rằng bà đang đấu tranh cho họ.
Diễn biến được cho là bước ngoặt xảy ra ngày 28/10, chỉ 11 ngày trước thời điểm tổng tuyển cử, giám đốc Cục Điều tra Liên bang (FBI) thông báo nối lại cuộc điều tra về cáo buộc bà Clinton sử dụng email cá nhân để xử lý thông tin mật trong thời gian đương chức ngoại trưởng.
Sau khi thông tin xuất hiện, tỷ lệ ủng hộ cựu ngoại trưởng trong các thăm dò giảm 1,3 điểm phần trăm. Những diễn biến trên được cho là đã ảnh hưởng tiêu cực đến bà Clinton trong cuộc đua sít sao với ông Trump. Ứng viên Cộng hòa sau đó đắc cử.
Cuộc đua giữa ông Donald Trump và bà Hillary Clinton năm 2016 từng xuất hiện rất nhiều "bất ngờ" ở phút cuối. Ảnh: CNN
Theo ông Greenberg, một bê bối lớn vào tháng 7 không có ảnh hưởng nhiều, trừ khi nó nghiêm trọng đến mức khiến ứng viên phải rời cuộc đua. "Nhưng vẫn bê bối đó, nếu xuất hiện một hoặc hai tuần trước ngày bầu cử, nó sẽ là trở ngại".
Nhiều nhà quan sát cũng nhắc lại tác động của cơn bão Sandy đối với cuộc bầu cử năm 2012, làm gián đoạn những ngày cuối cùng của chiến dịch tranh cử của cả ông Barack Obama và ông Mitt Romney. Hậu quả tức thời của những thảm họa như vậy có thể vừa tập hợp vừa chia rẽ dư luận xung quanh những người đương nhiệm.
Theo tiến sĩ David Greenberg, giáo sư Đại học Rutgers (Mỹ), chuyên gia về báo chí, lịch sử và bầu cử tổng thống Mỹ, cuộc bầu cử vào ngày 5/11 năm nay sẽ rất căng thẳng. Chỉ cần một sự kiện ngoài tầm kiểm soát, hoặc một biến cố bất ngờ, một sự thay đổi nhỏ nhất trong quan điểm của công chúng cũng có thể quyết định chủ nhân mới của Nhà Trắng.
Cuộc đua vào Nhà Trắng năm nay khó đoán, tỷ lệ ủng hộ ông Trump và Phó tổng thống Harris trong các thăm dò toàn quốc không chênh lệch quá nhiều. Trong khi đó, chính trường Mỹ và thế giới tiềm ẩn hàng loạt diễn biến có thể làm lệch cán cân giữa hai ứng viên.
Tờ The Hill đã đưa ra những bất ngờ có thể xảy ra trong tháng 10 của cuộc bầu cử năm nay.
Thứ nhất là sự rò rỉ của những video hoặc bản ghi âm. Đối với Phó Tổng thống Mỹ Kamala Harris, rủi ro về bản ghi âm hoặc video bị rò rỉ có thể sẽ xoay quanh các lập trường chính sách trước đây của bà. Trong khi đó, phía ông Trump có nguy cơ cao bị tung ra các video hoặc bản ghi âm về những phát biểu kín của cựu tổng thống với các nhà tài trợ như cắt giảm thuế cho người giàu có thể gây ra làn sóng phản đối hoặc cung cấp thông tin cho chiến dịch tranh cử của bà Harris.
Thứ hai là xảy ra một thiên tai có ảnh hưởng lớn tới người dân Mỹ. Nước Mỹ vừa hứng chịu siêu bão Helene và Milton, được mô tả là "mạnh nhất thế kỷ". Helene gây thiệt hại lớn ở Georgia và Bắc Carolina, hai bang chiến trường trong mùa bầu cử 2024. Ông Trump đã chỉ trích chính quyền Tổng thống Biden về cách ứng phó và cứu trợ sau bão.
Ngoài ra, cơn bão không chỉ gây ra thiệt hại to lớn về người và của mà còn thay đổi lịch trình vận động tranh cử của các ứng viên tổng thống cũng như cản trở việc bỏ phiếu sớm.
Thứ ba là bạo lực chính trị gia tăng. Một trong những bất ngờ nghiêm trọng nhất có thể xảy ra vào tháng 10 sẽ là bạo lực nhắm vào các ứng cử viên, nhân viên bầu cử, nhân viên hoặc các quan chức khác.
Cuối cùng, Trung Đông bên bờ vực một cuộc chiến tổng lực, khi căng thẳng Israel - Iran leo thang. Ảnh hưởng của Mỹ đến Israel suy giảm và Washington nguy cơ bị kéo vào xung đột. Căng thẳng có thể đẩy giá dầu cao hơn, tác động đến chi phí sinh hoạt - một trong những vấn đề được cử tri quan tâm hàng đầu.
Một cuộc chiến như vậy cũng có khả năng gia tăng căng thẳng hơn nữa trong nội bộ đảng Dân chủ nhưng đồng thời cũng sẽ tạo ra một cơ hội tiềm tàng để ông Trump tấn công vào chính sách đối ngoại.
Ông Oscar Winberg, chuyên gia về chính trường Mỹ cho rằng "bất ngờ tháng 10" dần phổ biến trong những năm gần đây, do ngày càng xuất hiện nhiều nỗ lực gây sai lệch thông tin, nhưng yếu tố này không còn ảnh hưởng mạnh như trước, vì gần đây hầu hết cử tri trung thành với đảng họ đã chọn.
Ngoài ra, ngày càng có nhiều người Mỹ bỏ phiếu sớm qua đường bưu điện, xu hướng được thúc đẩy bởi đại dịch COVID-19. Do đó, những diễn biến vào phút chót không tác động đến họ nữa.
Tuy nhiên, ông Winberg cũng chỉ ra rằng cuộc đua hiện nay đang rất sít sao và không thể coi nhẹ tác động của hiệu ứng. "Trong hệ thống chính trị lưỡng đảng, phân cực ở Mỹ hiện nay, mỗi phe đều nhận được tỷ lệ ủng hộ 45-47%, do đó, không còn nhiều cử tri do dự để thu hút. Nhưng điều này cũng đồng nghĩa những thay đổi nhỏ cũng có thể tạo ra khác biệt", ông Winberg nói.
