Vào thời nhà Thanh tại Trung Quốc, Hiếu Trang thái hoàng thái hậu là người duy nhất khiến vua Ung Chính xây lăng tẩm trái quy định.
Chân dung Hiếu Trang thái hoàng thái hậu. |
Hiếu Trang thái hoàng thái hậu (1613 – 1688) hay thường gọi là Hiếu Trang thái hậu, có xuất thân trong gia tộc Mông Cổ cao quý mang dòng dõi trực hệ của em trai Thành Cát Tư Hãn. Bà là phi tần của Thanh Thái Tông Hoàng Thái Cực, thân mẫu của vua Thuận Trị và là tổ mẫu của Khang Hi đế.
Hiếu Trang thái hoàng thái hậu nổi tiếng túc trí đa mưu, bản lĩnh. Bà được sử sách tôn vinh là nhân vật có sức ảnh hưởng và có đóng góp to lớn trong việc ổn định nội bộ Thanh triều trong buổi đầu lập quốc, đồng thời còn đặt nền tảng vững chắc để Khang Hi mở ra một thời đại thịnh trị nổi tiếng là "Khang – Càn thịnh thế" sau này.
Hiếu Trang thái hoàng thái hậu không tham lam quyền lực, bà không bao giờ có ý định chiếm quyền nhiếp chính mà âm thầm đứng phía sau giúp nhà vua cân bằng các thế lực trong triều.
Trước lúc Hiếu Trang thái hoàng thái hậu đã để lại một di ngôn có nhiều điểm nghi vấn, ,với nội dung như sau: "Thái Tông (chỉ Hoàng Thái Cực) cung phụng an cửu đã lâu, tránh vì ta mà kinh động đến. Huống hồ tâm huyết của ta đã dành trọn cho hai cha con Hoàng đế, chỉ cần an táng gần Hiếu lăng là ta mãn nguyện rồi".
Một đời lo cho xã tắc, đến lúc gần đất xa trời Hiếu Trang thái hoàng thái hậu không muốn kinh động đến Thái Tông mà chỉ muốn được an táng gần Hiếu lăng – tức nơi an nghỉ của con trai là Hoàng đế Thuận Trị.
Năm Khang Hi thứ 26, Hiếu Trang thái hoàng thái hậu bệnh nặng nguy kịch, Hoàng đế ngày đêm túc trực bên ngoài Từ Ninh Cung. Thậm chí Hoàng đế còn thỉnh cầu trời đất giảm tuổi thọ của mình và tăng tuổi thọ của tổ mẫu (bà nội). Tuy nhiên, Hiếu Trang Thái hoàng thái hậu cũng không thể qua khỏi.
Tháng 12 năm Khang Hi thứ 26 (1867), Hiếu Trang thái hoàng thái hậu qua đời tại Từ Ninh Cung. Tương truyền rằng sau khi tổ mẫu băng hà, vua Khang Hi vì quá đau khổ mà đã khóc lóc liên tục nhiều ngày, thậm chí có lúc còn ngất xỉu.
Khi thái hậu qua đời nhưng điều kỳ lạ là thể của bà vẫn được đặt tại Từ Ninh Cung trong suốt nhiều tuần lễ, còn nhà vua sau đó liên tục tới đây thủ tang ngay cả trong những dịp lễ tết.
Từ Ninh Cung. |
Tháng Giêng năm liền đó, di thể của Thái hoàng Thái hậu được dời đến Tấn cung. Tháng 4 cùng năm, Khang Hi lại tự mình hộ tống quan tài của Hiếu Trang, đưa di thể bà tới đặt tại Tạm An Phụng điện gần với Hiếu Lăng của Thuận Trị đế.
Sau cùng, ông đã quyết định lập nên một tòa "Tạm An Phụng điện" và đặt linh cữu của Thái hoàng Thái hậu ở đó. Để xây dựng nên tòa điện này, Khang Hi đã cất công hủy bỏ 5 gian phòng phía đông Từ Ninh cung và đem toàn bộ kiến trúc ở đó "sao chép" đến Tạm An Phụng điện. Tuy nhiên đây cũng chỉ có thể xem như một nơi tạm đặt linh cữu, còn di thể của Hiếu Trang thực chất vẫn chưa có lăng tẩm để an táng đàng hoàng.
Chính di ngôn của Hiếu Trang thái hoàng thái hậu khiến vua Khang Hi đau đầu suy nghĩ bởi theo phép tắc Đại Thanh, khi hoàng hậu hay thái hậu qua đời đều phải được hợp táng chung mộ với chồng mình, không được phép xây dựng lăng mộ hay tẩm điện độc lập.
Tuy nhiên, đến thời vua Ung Chính, đây là vị vua đã bỏ qua quy tắc, hạ chiếu xây dựng Chiêu Tây Lăng, coi đó là lăng tẩm riêng để an táng Thái hoàng Thái hậu nhân dịp kỷ niệm 100 năm ngày thành thân của Hiếu Trang và Hoàng Thái Cực.
Cuối cùng Hiếu Trang thái hoàng thái hậu cũng trở thành người phụ nữ đầu tiên trong lịch sử Đại Thanh được xây dựng lăng tẩm một cách độc lập.
Mộc Miên (T/h)
