Theo văn hóa truyền thống phương Đông, sắc đỏ luôn gắn liền với những sự kiện quan trọng, những ngày vui lớn. Màu đỏ "mở bát" cho mọi sự hanh thông, là tượng trưng của sự thịnh vượng và niềm vui, luôn có mặt khắp mọi nơi, từ những vật dụng như câu đối, đèn lồng đến sắc hoa, trang phục… Màu đỏ còn được xem là màu sắc có thể tăng thêm sự tự tin và thu hút sự chú ý, như nhà thiết kế thời trang Bill Blass đã nói: "When in doubt, wear red”.
Tết Nguyên đán, người ta thường trang trí nhà cửa bằng câu đối đỏ; phong bao lì xì mừng năm mới cũng màu đỏ; mọi người cũng diện những bộ trang phục màu đỏ, hồng để "lấy hên" dịp đầu năm.
Màu đỏ trở thành màu sắc đặc trưng của ngày Tết. Nó cũng là nguồn cảm hứng cho các thiết kế váy áo dịp đầu năm. Trong văn hóa Á Đông, đỏ còn tượng trưng cho sự tự tin, đam mê và nhiệt huyết.
Vì sao người Việt lại ưa chuộng màu đỏ trong dịp Tết?
Mỗi dịp tết về trên đất Việt khắp nơi đâu đâu cũng là sắc đỏ, sắc vàng lấp lánh, đặc biệt là những bộ trang phục màu đỏ rực rỡ. Sắc đỏ hòa quyện vào không khí rộn ràng ngày Tết tạo nên không gian rực rỡ sắc màu.
Màu đỏ vốn dĩ mang ý nghĩa của sự may mắn, bình an và từ ý nghĩa ban đầu ấy, người châu Á nói chung và Việt Nam nói riêng quan niệm màu đỏ trong ngày Tết tượng trưng cho may mắn, tài lộc, an khang và những suôn sẻ trong công việc.
Màu đỏ theo truyền thống còn mang theo sự linh thiêng của đất trời báo hiệu cho may mắn và niềm vui năm mới. Đó chính là lý do vì sao vào ngày Tết, khắp nơi trên đất Việt đều ngập tràn sắc đỏ như sự lựa chọn hàng đầu của người dân Việt Nam.
Cũngbởi vậy mà màu đỏ trong trang phục Tết luôn có một ý nghĩa đặc biệt và được nhiều người quan tâm yêu thích. Đây cũng là màu sắc được đánh giá lành và phù hợp nhất cho sự bắt đầu của một năm mới.
Từ bao giờ màu đỏ thành biểu tượng của may mắn vào dịp Tết?
Ý nghĩa tâm linh
Nguồn gốc của sự may mắn gắn liền với màu đỏ được cho là xuất phát từ một truyền thuyết cổ xưa từ Trung Quốc, theo Lifestyle Asia.
Theo lời kể, thời cổ đại có một quái thú đầu rồng - mình sư tử tên là Nian (Niên thú). Đêm Giao thừa, Nian sẽ tới để bắt gia súc và tấn công dân làng. Nó sẽ hoành hành và khiến người dân sợ hãi suốt mùa đông.
Nhưng một lần, người ta phát hiện Niên thú này sợ đứa trẻ mặc bộ quần áo màu đỏ. Vì vậy, cứ Tết đến, người dân bắt đầu đốt pháo đỏ đêm Giao thừa, treo đèn lồng đỏ trước cửa và mặc quần áo đỏ ngày đầu năm.
Để kể kỷ niệm chiến thắng con quái thú, dân làng còn ăn mừng bằng điệu múa lân sư tử.
Dựa vào truyền thuyết đó, người ta cho rằng màu đỏ còn có khả năng trừ tà. Phong tục của người Hoa bắt đầu lan truyền sang các quốc gia lân cận khác như Việt Nam, Nhật Bản, Hàn Quốc.
Đỏ là màu tượng trưng cho Hỏa trong Ngũ hành. Nguồn gốc sâu xa của nó mang ý nghĩa hóa giải những điều xấu, xua đuổi tà ma, quỷ dữ để bảo vệ cuộc sống bình an.
Người Nhật sơn màu đỏ trên các cánh cổng điện thờ Thần Đạo như một cách gắn kết tâm linh với thần thánh và chống ác niệm. Người Hàn Quốc dùng mực đỏ viết tên người chết trên sổ sách cũng như trên bùa tang để xua đuổi tà ma.
Ở Việt Nam, thời xưa con gái nhà quan được mặc yếm đào như một cách bảo vệ bản thân khỏi tà mà.
Dưới góc nhìn khoa học
Bên cạnh cách giải thích về mặt tâm linh, các nhà sử gia cho rằng màu đỏ may mắn có thể xuất phát từ việc núi lửa hoạt động khắp khu vực Đông Á thời cổ đại. Quanh khu vực dung nham phun trào, người ta phát hiện ra chu sa (cinnabarit), loại khoáng thạch màu nâu đỏ chứa thủy ngân.
Chu sa có đặc tính không đổi màu, khả năng chống rỉ sét nên trở thành thuốc màu vẽ lăng tẩm, điện thờ, Từ năm 4.000 TCN ở Trung Quốc, người ta đã sơn lăng tẩm bằng chu sa. Tại Nhật Bản, các cột trong đền torii được bằng màu akani làm từ chu sa và sơn mài.
Chu sa đã trở thành vật phẩm quý giá, dần dần gắn liền với văn hóa và màu sắc của nó được gán nhiều ý nghĩa tâm linh trong văn hóa địa phương.
Ở góc nhìn tâm lý, màu đỏ có tính kích thích thần kinh, tăng hưng phấn, có nhiều tác động lên cơ thể: tăng nhịp tim, tăng huyết áp, tăng cường hoạt động của các cơ quan trong cơ thể. Do đó, màu đỏ có thể thúc đẩy suy nghĩ tích cực và làm việc hiệu quả hơn.
Màu đỏ phản chiếu lên gương mặt người và vật xung quanh khiến mọi thứ rạng rỡ, tươi tắn hơn.
Như Quỳnh (T/h)
