Một tuần trước khi cuộc đảo chính diễn ra, Tư lệnh quân đội Zimbabwe đã thăm Trung Quốc và điều này khiến truyền thông đặt ra câu hỏi về vai trò của Bắc Kinh với Harare.
Trên thực tế, Trung Quốc là nhà đầu tư nước ngoài lớn nhất của Zimbabwe. Ngoài việc cung cấp đào tạo quân sự và phần cứng, Trung Quốc đã tài trợ xây dựng bệnh viện, trường học và thậm chí là cả tòa nhà chính phủ cho đất nước châu Phi này.
Dưới đây là 5 cách mà Trung Quốc dùng để gia tăng ảnh hưởng tại Zimbabwe, theo SCMP:
Xây dựng cơ sở quân sự
Trường Cao đẳng Quốc phòng Zimbabwe do Trung Quốc tài trợ, xây dựng. Ảnh: SCMP |
Theo Tân Hoa Xã, Trung Quốc tài trợ và xây dựng Trường Cao đẳng Quốc phòng Zimbabwe - học viện giáo dục quân sự đầu tiên của nước này.
Bên cạnh chuyến thăm Bắc Kinh hồi tuần trước, Tổng tư lệnh quân đội Zimbabwe Constantino Chiwenga vẫn thường xuyên liên lạc với các quan chức hàng đầu của Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA). Sau cuộc gặp với một phái đoàn quân đội Trung Quốc vào tháng 12, ông Chiwenga cho biết lực lượng vũ trang Zimbabwe đã được hưởng lợi từ các chương trình huấn luyện quân sự hợp tác với PLA, tờ The Herald, một kênh truyền thông nhà nước Zimbabwe đưa tin.
Trong chuyến thăm tới Zimbabwe hồi năm 2015, Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc Thường Vạn Toàn cũng đã kêu gọi xây dựng mối quan hệ hợp tác sâu rộng hơn giữa quân đội hai nước.
Nhà máy điện
Trung Quốc cũng hỗ trợ Zimbabwe trong việc nâng cấp, mở rộng nhà máy điện, xây dựng tòa nhà quốc hội và cơ sở y tế. Ảnh: SCMP |
Các công ty Trung Quốc đã và đang đóng vai trò vô cùng quan trọng giúp Zimbabwe vượt qua tình trạng thiếu điện trầm trọng.
Vào năm 2015, Tổng công ty Xây dựng Điện lực Trung Quốc đã ký thỏa thuận trị giá 1,2 tỷ USD để mở rộng Nhà máy nhiệt điện Hwange - nhà máy nhiệt điện lớn nhất Zimbabwe. Theo China News Service, việc nâng cấp, được miêu tả là dự án cơ sở hạ tầng lớn nhất của Zimbabwe trong 3 thập kỷ. Theo báo cáo, dự án sẽ bổ sung thêm 600 megawatts vào tổng công suất của nhà máy.
Trong khi đó, Tập đoàn Sinohydro của Trung Quốc đang mở rộng Nhà máy điện Kariba South với một dự án trị giá 355 triệu USD.
Năm 2015, Zimbabwe cũng đã trao 3 dự án năng lượng mặt trời cho các công ty Trung Quốc hoặc các công ty địa phương làm việc cùng các đối tác Trung Quốc.
Xây dựng tòa nhà quốc hội mới
Trung Quốc là nhà đầu tư nước ngoài lớn nhất của Zimbabwe. Ảnh: SCMP |
Chính phủ Trung Quốc đã cam kết dành 46 triệu USD cho Zimbabwe để xây dựng một tòa nhà quốc hội mới, The Herald báo cáo vào 9/2016. Công trình tòa nhà quốc hội có sức chứa 650 chỗ ngồi dự kiến hoàn thành trong 2 năm rưỡi và chi phí dự kiến lên tới 140 triệu USD.
Chủ tịch Nghị viện Jacob Mudenda nói: "Nghị viện hiện nay mà chúng ta đang sử dụng chỉ có thể phục vụ cho 120 người, nhưng bây giờ chúng ta có hơn 270 nhà lập pháp vì vậy có một sự thiếu hụt nghiêm trọng về không gian".
Trung tâm siêu máy tính
Theo Tân Hoa Xã, Trung Quốc đã xây dựng một trung tâm siêu máy tính tại Đại học Zimbabwe với khoản vay không lãi suất khoảng 33 triệu nhân dân tệ (5 triệu USD).
Cơ sở này đã giúp Zimbabwe trở thành quốc gia thứ 5 tại châu Phi sở hữu một trung tâm siêu máy tính, được sử dụng trong khoa học đời sống, nghiên cứu nông nghiệp và khí hậu.
Trợ giúp y tế
Trung Quốc cũng cam kết sẽ thiết lập một trung tâm phẫu thuật tiết niệu "tiên tiến" ở Zimbabwe trong vòng 3 năm, Tân Hoa Xã cho biết hồi năm 2016.
Ngoài ra, trong một thỏa thuận ký kết vào tháng 7/2016, Bắc Kinh đã hứa sẽ cử các chuyên gia y tế sang Zimbabwe mỗi năm, hỗ trợ cung cấp thiết bị và đào tạo các bác sĩ Zimbabwe ở Trung Quốc.
Trung Quốc cũng đã cấp cho Zimbabwe khoản vay 100 triệu USD vào năm 2011 và xây dựng một bệnh viện 130 giường bệnh ở vùng nông thôn Zimbabwe.
Trước khi đảo chính diễn ra 1 tuần, Tổng tư lệnh quân đội Zimbabwe từng đến thăm Trung Quốc. Ảnh: SCMP |
Đêm 14, rạng sáng ngày 15/11 vừa qua, quân đội Zimbabwe đã triển khai binh sĩ, vũ khí hạng nặng, giành quyền kiểm soát thủ đô Harare và đài truyền hình quốc gia.
Bất chấp động thái này và việc quản thúc Tổng thống Robert Mugabe tại nhà riêng, quân đội Zimbabwe vẫn bác bỏ đồn đoán rằng đây là một cuộc đảo chính. Một trong những nhân vật được cho là đứng sau cuộc chính biến này là Tổng tư lệnh quân đội Zimbawe Constantino Chiwenga, người vừa có chuyến thăm tới Bắc Kinh hồi tuần trước. Vì vậy, những tin tức đồn đoán về việc Trung Quốc có vai trò như thế nào đối với sự kiện ở Zimbabwe vẫn đang được đưa ra. Tuy nhiên, Bắc Kinh đã lên tiếng phủ nhận.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Cảnh Sảng nói với báo giới hôm 15/11: “Tôi chỉ có thể nói với quý vị rằng chuyến thăm của Tướng Chiwenga tới Trung Quốc là hoạt động trao đổi quân sự song phương theo thỏa thuận của Trung Quốc và Zimbabwe. Với tư cách là một quốc gia có quan hệ thân thiết với Zimbabwe, chúng tôi đang theo dõi rất sát tình hình ở đây”.
