(ĐSPL) – Đó là những câu chuyện thú vị, nhưng liệu về mặt khoa học có thể như thế được không? Tóc có thể bạc trắng chỉ trong một đêm? Liệu có một quá trình sinh lí nào có thể gây ra căng thẳng mà làm màu tóc biến đổi một cách nhanh chóng như thế?
Vào năm 1982, một phi cơ trưởng tên là Eric Moody đã chuẩn bị sẵn sàng tất cả mọi thứ cho chuyến bay ban đêm từ Kuala Lumper đến Perth. Bầu trời khá trong xanh và phi hành đoàn khá vui vẻ bởi vì họ được ăn món satay của Malaysia miễn phí trong buổi tối hôm đó.
Tuy nhiên, khi họ bay qua Java, một động cơ bị hỏng. Và sau đó là lần lượt những động cơ khác hỏng. Chỉ vài phút sau đó, không còn động cơ nào hoạt động. Lúc đó, giọng của cơ trưởng Moody khá bình tĩnh và thông báo với mọi người :"Xin chào các quý ông, quý bà. Tôi là cơ trưởng. Chúng ta đang gặp phải một vấn đề nhỏ. Có tất cả 4 động cơ đã dừng hoạt động. Chúng tôi đang cố gắng hết sức để các động cơ hoạt động trở lại. Tôi tin rằng mọi người không nên quá lo lắng".
Eric Moody cũng hơi hoảng sợ khi ông cố gắng tìm cách hạ cánh khẩn cấp ở sân bay Jakarta. Sau này ông mới phát hiện ra rằng những chùm tro của một ngọn núi lửa đã làm tê liệt 4 động cơ. Nhưng chỉ trong vòng chưa đầy 6 tháng sau khi sự việc xảy ra, Moody đã phát hiện ra rằng tóc mai của ông bị bạc trắng. Trong vòng chưa đầy 1 năm, những phần còn lại trên mái tóc của ông cũng bị bạc trắng tương tự như thế.
Trường hợp như của cơ trưởng Moody không phải là trường hợp duy nhất. Trong lịch sử cũng có một vài trường hợp tương tự nhưng xảy ra trong thời gian ngắn hơn. Khi nữ hoàng nước Pháp là Marie Antoinette bị đưa ra máy chém vào năm bà 37 tuổi, mọi người cũng nói rằng mái tóc của bà cũng bạc toàn bộ chỉ trong một đêm trước khi ngày bà bị hành quyết.
Luật sư người Anh, Sir Thomas More, người sau này đã được phong là thánh, bị hành quyết ở Tòa tháp London vào năm 1535 cũng tương tự như 2 trường hợp trên, mái tóc của ông đã ngả hết màu trắng trước khi ông chết.
Đó là những câu chuyện thú vị, nhưng liệu về mặt khoa học có thể như thế được không? Tóc có thể bạc trắng chỉ trong một đêm? Liệu có một quá trình sinh lí nào có thể gây ra căng thẳng mà làm màu tóc biến đổi một cách nhanh chóng như thế?
 |
Liệu có một quá trình sinh lí nào có thể gây ra căng thẳng mà làm màu tóc biến đổi một cách nhanh chóng như thế? Ảnh: BBC. |
Tóc rụng đột ngột
Tóc có màu là do 2 sắc tố melanin: eumelanin quy định màu tóc đen như thế nào và pheomelanin quy định tóc vàng hay đỏ như thế nào.
Khi chúng ta già đi, các tế bào trong nang tóc sẽ ngừng sản xuất những sắc tố này và gây nên tóc bị mất màu. Thậm chí, hiệu quả tổng thể của việc kết hợp tóc có màu và tóc không màu, đặc biệt là với những người tóc đen sẽ có màu hoa râm.
Quá trình này không được giải thích một cách rõ ràng. Một nghiên cứu đã chỉ ra rằng màu tóc bị bạc tự nhiên là do các hóa chất tương tự được dùng trong các chai để sử dụng tẩy tóc.
Một nghiên cứu khác tiến hành trên những chú chuột cho thấy tế bào tạo melanin sản xuất ra hydrogen peroxide, bị phá vỡ bởi các enzim có tên là catalase.
Tuy nhiên, việc sản xuất các enzim sẽ giảm dần khi chúng ta già đi và sự tích tụ hydrogen peroxide sẽ ngăn chặn quá trình sản xuất melanin.
Tình trạng tóc bạc đột ngột có tên y học là canities subita. Cách giải thích tốt nhất cho tên gọi đó không phải là do tóc bị đổi màu mà là các sắc tố trong tóc bị mất dần. Một căn bệnh có tên là alopecia ariata là nguyên nhân gây rụng tóc đột ngột dẫn đến tình trạng bị hói. Nguyên nhân gây ra căn bệnh này là do một phản ứng tự miễn dịch, trong đó hệ thống tự bảo vệ cơ thể chống lại chính nó. Căng thẳng có thể làm tình trạng đó xảy ra mạnh hơn, đó là lí do giải thích cho sự liên kết giữa tóc bạc và những trải nghiệm kinh sợ. Trong một số trường hợp tóc bạc không phải do nguyên nhân này.
Do đó, một cú sốc trầm trọng có thể khiến tóc bị rụng nhưng chỉ những người có màu tóc sẫm màu, còn những người mà tóc đã bị bạc sẵn sẽ bạc toàn bộ cả đầu. Hoặc có thể là do phản ứng của hệ miễn dịch tấn công vào hệ thống sản xuất các sắc tố, giải thích tại sao những tóc không có nang - những tóc không còn màu sẫm nữa lại không bị ảnh hưởng.
Sốc đột ngột
Cách giải thích lí do này có thể giống như trường hợp của cơ trưởng Moody. Chỉ trong một năm, tóc của ông đã bạc trắng. Hay như trường hợp của Marie Antoinette cũng bị bạc chỉ trong một đêm thì khó giải thích hơn. Marie Antoinette bị giam trong tù một năm, có lẽ vì thế mà bà không được nhuộm tóc cho đến khi xuất hiện trước công chúng với mái tóc ngắn để lộ rõ những chân tóc đã bị bạc.
Nhưng điều này không thể giải thích theo những câu chuyện giai thoại khác được, ví dụ như những người trẻ tuổi có ít tóc bạc, nếu tóc đen của họ bị rụng thì tóc còn lại sẽ rất thưa.
Một trường hợp gần đây nhất là một phụ nữ 54 tuổi sống ở Thụy Sỹ bị rụng một phần tóc nhỏ. Bà đã dùng thuốc steroids - thuốc điều trị tóc rụng hiệu quả, nhưng chỉ trong vòng vài tuần sau đó, tóc của bà đã bạc trắng, mặc dù bà không phải trải qua những trải nghiệm kinh sợ và không rụng tóc.
Năm ngoái, một nghiên cứu của một nhóm các nhà khoa học do Robert Lefkowitz (người nhận giải Nobel hóa học) đứng đầu đã đưa ra một số lí do. Họ phác thảo ra một cơ chế mà qua đó một dấu hiệu căng thẳng mãn tính phá hủy DNA ở chuột dẫn đến tình trạng giống như tóc bạc.
Câu hỏi đặt ra liệu tóc có thể bạc hay không nghe có vẻ giống như một câu hỏi đơn giản mà ngành y học có thể trả lời được, nhưng thực chất lại là không. Để nghiên cứu chính xác chuyện gì đang xảy ra bạn cần kiểm tra tóc mình trước và sau khi gặp một cú sốc nào đó, quan sát và đánh giá thật kỹ màu tóc cũng như độ dày. Các tình huống đe dọa không phải là hiếm, nhưng không thể đoán trước được và cũng không có ai tình nguyện làm vật thí nghiệm trong một trải nghiệm khủng khiếp cả.
Quan điểm màu tóc thay đổi do bị sốc cũng khá thú vị. Có lẽ đó là quan điểm mà cơ thế tiết lộ nhiều hơn chúng ta nghĩ, sự bình tĩnh của cơ trưởng Moody đã cứu sống 247 hành khách thì cơ thể của ông trải qua những diễn biến khác nhau.
*Thông tin lược dịch từ BBC*
