“Chúng tô? thường gọ? đùa bác Ise? là t?ến sĩ Nhật lương 1 yen/năm” - ông Phạm Xuân Thanh, Phó G?ám đốc Trung tâm An toàn mỏ V?ệt Nam tạ? Quảng N?nh - nó?.
Là chuyên g?a hàng đầu tạ? Nhật Bản và thế g?ớ? về an toàn hầm mỏ, song t?ến sĩ Ise? Takeh?ro đã đệ đơn tình nguyện sang làm v?ệc tạ? V?ệt Nam vớ? mong muốn được góp phần g?ảm những ta? nạn luôn rình rập những ngườ? thợ lò.
“Hay ông phả? lòng a? đó ở V?ệt Nam?”
T?ến sĩ Ise? là tình nguyện v?ên cao cấp đầu t?ên trong lĩnh vực an toàn mỏ do Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA) phá? cử sang V?ệt Nam. Chương trình này được JICA tr?ển kha? thực h?ện từ năm 2001, đến nay đã phá? cử được hơn 140 tình nguyện v?ên cao cấp.
Theo đánh g?á của JICA, ông là một trong những chuyên g?a g?àu k?nh ngh?ệm nhất của Nhật Bản về an toàn mỏ và đã tham g?a hàng loạt đề tà? ngh?ên cứu và g?ảng dạy tạ? hơn 20 quốc g?a về nguyên nhân ta? nạn mỏ trong số hơn 40 quốc g?a ông tớ? thăm.
T?ến sĩ Ise? cùng các công nhân V?ệt Nam tạ? mỏ Hồng Thá? |
T?ến sĩ Ise? nhớ lạ? duyên nợ đầu t?ên đã gắn bó ông vớ? V?ệt Nam: “Năm 2001, Chính phủ Nhật đề nghị tô? đảm nhận cương vị Cố vấn trưởng Dự án trung tâm quản lý an toàn khí mỏ V?ệt Nam tạ? Quảng N?nh và hỗ trợ xây dựng, lắp đặt và đưa vào vận hành Phòng Ngh?ên cứu an toàn mỏ. Tô? đã làm v?ệc tạ? đây trong 5 năm (2001-2006) và tham g?a gây dựng trung tâm từ v?ên gạch đầu t?ên” - t?ến sĩ Ise? nó?.
Theo ông Phạm Xuân Thanh, t?ến sĩ Ise? là ngườ? đầu t?ên ở Nhật ký quyết định k?ểm định phòng nổ mỏ năm 1966 và cũng là ngườ? đầu t?ên đặt bút ký vào quyết định này ở VN năm 2001.
Kh? kết thúc dự án JICA và trở về Nhật năm 2006, t?ến sĩ Ise? vẫn thường xuyên tư vấn qua đ?ện thoạ? và thư đ?ện tử cho những ngườ? bạn và đồng ngh?ệp của ông ở V?ệt Nam mỗ? kh? có trục trặc hay ta? nạn xảy ra.
Trong suốt những năm sau đó, t?ến sĩ Ise? thường xuyên tự bỏ t?ền vé máy bay sang V?ệt Nam mỗ? năm 2 đến 3 lần để tư vấn về an toàn mỏ và theo dõ? sự phát tr?ển của trung tâm. Đến mức, có lúc vợ ông ph?ền lòng: “Hay ông phả? lòng a? đó ở V?ệt Nam rồ??'' . “Đúng là tô? phả? lòng, nhưng mà là phả? lòng V?ệt Nam chứ chẳng có cô nào cả” - ông hóm hỉnh.
B?ết JICA bắt đầu chương trình tình nguyện v?ên cao cấp tạ? V?ệt Nam, t?ến sĩ Ise? đã đề nghị được tham dự. Và cũng trùng hợp kh? Trung tâm An toàn khí mỏ tạ? Quảng N?nh cũng gử? thư mong JICA cử tình nguyện v?ên g?úp trung tâm tăng cường năng lực.
Và JICA một lần nữa đã làm cầu nố? đưa t?ến sĩ Ise? trở lạ? vớ? “ngườ? yêu dấu” V?ệt Nam. “Chúng tô? thường nó? đùa T?ến sĩ nổ? t?ếng nhất ở Nhật về an toàn hầm mỏ, nhưng lạ? x?n sang V?ệt Nam làm v?ệc vớ? đồng lương chỉ 1 yen/năm” - ông Thanh nó?.
Ngườ? Nhật nó? và gh?, ngườ? V?ệt nó?... rồ? quên
Vớ? va? trò tình nguyện v?ên cao cấp, t?ến sĩ Ise? g?úp lắp đặt và vận hành phòng thí ngh?ệm ngh?ên cứu cháy nổ, củng cố các kỹ thuật phát h?ện sớm nguy cơ và phòng, chống cháy nổ tự nh?ên, hay còn gọ? là than tự cháy tạ? Trung tâm An toàn mỏ Uông Bí cho các cán bộ công nhân v?ên tạ? tâm. G?áo sư cũng tư vấn các phương pháp quản lý an toàn, kỹ thuật tạ? h?ện trường... đề phòng cháy nổ tự nh?ên và các ta? nạn khác d?ễn ra tạ? các hầm kha? thác mỏ.
T?ến sĩ Ise? cho rằng, k?ểm soát an toàn mỏ rất quan trọng và có thể g?úp ngăn chặn ta? nạn. “Theo ngh?ên cứu của chúng tô?, ta? nạn mỏ hay xảy ra vào sáng thứ ha?; vì sau kỳ nghỉ cuố? tuần hoặc kỳ nghỉ dà?, một số cán bộ đã không tuân thủ kỹ v?ệc k?ểm soát an toàn tạ? một số đ?ểm, dẫn đến dễ xảy ra sa? sót. Ta? nạn mỏ tạ? Đồng Mông xảy ra sau kh? mỏ than không hoạt động 10 ngày, còn ta? nạn mỏ Mạo Khê cũng xảy ra vào 8h sáng thứ ha?, sau kỳ nghỉ cuố? tuần".
Theo t?ến sĩ, mỗ? ta? nạn đều có lý do rõ ràng. “Đ?ều cần làm là phả? gh? lạ? rõ ràng từng dấu vết và phân tích để có thể ngăn ngừa v?ệc tá? lặp. Tô? hy vọng, năng lực phòng, chống nổ mỏ tạ? V?ệt Nam sẽ được tăng cường hằng năm và trung tâm sẽ g?úp g?ảm được nh?ều ta? nạn” - t?ến sĩ kỳ vọng.
T?ến sĩ Ise? trong một lần lên đất Phật Yên Tử. |
Theo ông Phạm Xuân Thanh, ngườ? Nhật - mà đơn cử là t?ến sĩ Ise? - làm v?ệc rất kỷ luật, tỉ mỉ và cẩn thận. Trước kh? bắt tay vào tr?ển kha? bất cứ công v?ệc gì, t?ến sĩ đều lên kế hoạch trước một cách khoa học, có mục đích, nộ? dung, thờ? g?an cụ thể và dựa vào chương trình đó để thực h?ện.
“T?ến sĩ luôn có một quyển sổ. Mỗ? lần làm gì, ông đều gh? lạ? các thông t?n, dữ l?ệu để sau đó có thể tập hợp, so sánh, đố? ch?ếu. Còn ngườ? V?ệt Nam thường ít quan tâm đến v?ệc lưu lạ? dữ l?ệu và làm mất đ? chính nguồn thông t?n của mình” - ông nhận định.
Ông Thanh đánh g?á: “Làm vớ? các chuyên g?a mớ? thấy sự h?ểu b?ết của chúng ta còn thấp và hạn chế kh?ến hoạt động, phân tích đánh g?á tình huống không chuẩn, dễ dẫn đến ta? nạn”.
Mỗ? ngày 10.000 bước, 13 lần leo Yên Tử
“Bác Ise? có đến 80\% là ngườ? V?ệt Nam rồ??” - ông Thanh cườ? vu? vẻ nhìn vị t?ến sĩ Nhật 70 tuổ?. Ông kể, t?ến sĩ Ise? hòa nhập gần như hoàn toàn vào đờ? sống V?ệt Nam, món gì cũng thích ăn, món gì cũng thấy ngon - từ trứng vịt lộn, t?ết canh, mắm tôm đến món thịt cầy.
T?ến sĩ Ise? tâm sự: “Trong số 45 quốc g?a mà tô? đã đặt chân đến, có 3 nơ? tô? thích nhất. Một là Canada, lãnh thổ nước ngoà? đầu t?ên tô? tớ?. Thứ ha? là Hungary - nơ? tô? đã có thờ? g?an ngh?ên cứu và g?ảng dạy về an toàn mỏ trong 5 năm và quốc g?a thứ ba là V?ệt Nam, nơ? tô? đã dành đến gần 10 năm trong cuộc đờ?” - ông nó?.
Không chỉ nêu gương về kỷ luật làm v?ệc, t?ến sĩ Ise? còn kh?ến cả Trung tâm An toàn mỏ khâm phục về t?nh thần thể dục và kỷ luật cá nhân. Cứ đúng 5h sáng, ông thức dậy và xuống sân khu tập thể trung tâm để đ? bộ, trong tay cầm theo th?ết bị đo nhịp t?m và đếm bước chân. Chương trình thể dục buổ? sáng của t?ến sĩ Ise? chỉ dừng lạ? kh? th?ết bị kêu bíp bíp báo số bước chân đã đến 10.000 nhịp.
Sân tập thể của Trung tâm An toàn khí mỏ chưa bao g?ờ vắng t?ếng chân khở? động một ngày mớ? của t?ến sĩ Ise?, dù ngày đó nắng hay mưa. Lắc đầu thán phục, Phó G?ám đốc trung tâm Phạm Xuân Thanh nó?: “Tô? chào thua t?nh thần thể thao và kỷ luật cá nhân của g?áo sư. Đến nh?ều thanh n?ên còn theo không kịp”.
Ông Thanh kể thêm: Ông s?nh ra ở đất Phật Yên Tử, song có lẽ cả đờ? chưa tự trèo được lên đến đỉnh th?ền v?ện Trúc Lâm nổ? 2 lần. Nhưng vào dịp Tết âm lịch nào t?ến sĩ Ise? cũng leo bộ lên đỉnh Yên Tử. “Có năm, t?ến sĩ trèo đỉnh Yên Tử đến 4 lần, bở? ông tìm thấy sự thanh tịnh trong tâm hồn. Đó là sự gương mẫu của ngườ? thầy” - ông Thanh nhận định.
G?a đình t?ến sĩ Ise? rất h?ểu tình yêu V?ệt Nam và nguyện vọng của ông được cống h?ến cho sự an toàn hầm lò tạ? địa phương. T?ến sĩ Ise? h?ện còn một ngườ? mẹ g?à 94 tuổ? và vợ ông sống tạ? đảo Kyushu.
“Tô? sẽ không thể cống h?ến tâm nguyện và k?ến thức cho V?ệt Nam nếu không có sự ủng hộ của vợ tô?. Bà ấy cũng rất yêu V?ệt Nam và từng sang đây 10 lần. Mẹ tô? cũng đến V?ệt Nam 3 lần. Cả con tra? và con gá? tô? cũng rất yêu V?ệt Nam” - ông kể.
T?ến sĩ Ise? cho rằng V?ệt Nam vẫn còn g?ữ nh?ều truyền thống tốt. “Ở Nhật, thế hệ trẻ h?ện nay không còn g?ữ sự nhường nhịn, kính trọng vớ? ngườ? g?à. Còn nếu như tô? lên xe buýt ở V?ệt Nam, một ngườ? trẻ tuổ? hơn luôn đứng dậy và nhường chỗ cho tô?” - ông so sánh. T?ến sĩ Ise? tự hào: Tô? đã đ? nh?ều nơ?, khám phá nh?ều phong tục tạ? V?ệt Nam từ Bắc đến Nam; có lẽ còn nh?ều hơn rất nh?ều ngườ? V?ệt Nam đấy – ông khoe.
Có một đ?ều mà ông không hà? lòng là vốn t?ếng V?ệt của mình, dù đã ở V?ệt Nam gần một thập n?ên. “Chắc do tô? học kh? đã g?à và t?ếng V?ệt phát âm khó quá, nên đến g?ờ vốn từ của tô? cũng chỉ đủ dùng để đ? chợ và mặc cả thô?” - ông cườ?.
Theo Lao Động
