Chia sẻ tại lễ phát động cuộc thi "Tôi khỏe đẹp hơn" lần 2 diễn ra tại Hà Nội sáng 6/9, GS.TS Trần Văn Thuấn, Thứ trưởng Bộ Y tế, cho biết, béo phì từ lâu đã được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Hiệp hội Y khoa Hoa Kỳ công nhận là bệnh mạn tính.
Theo kết quả Tổng điều tra Dinh dưỡng toàn quốc 2019 – 2020 của Viện dinh dưỡng quốc gia, tỷ lệ trẻ em thừa cân, béo phì tại Việt Nam tăng gấp 2,2 lần, từ 8,5% năm 2010 lên thành 19,0% năm 2020.
Thống kê của Bộ Y tế, riêng năm 2020, tỷ lệ thừa cân béo phì khu vực thành thị đã chạm ngưỡng 26,8%, nông thôn là 18,3% và miền núi là 6,9%. Trước đó, Viện dinh dưỡng quốc gia cũng đã công bố tỷ lệ béo phì ở trẻ em nội thành tại TP HCM đã vượt 50%, tại Hà Nội vượt 41%.
Thứ trưởng Trần Văn Thuấn chia sẻ, tình trạng thừa cân kéo dài sẽ gây rối loạn chức năng trong cơ thể diễn tiến thành bệnh, ảnh hưởng đến sự phát triển việc dậy thì của trẻ, đồng thời để lại nhiều nguy cơ mắc bệnh khi trưởng thành.
"Với Việt Nam, trong quá khứ từng có những thông tin rất thú vị rằng người Việt ít béo phì nhất thế giới, hay cả thế giới ăn cơm như Việt Nam thì sẽ dẹp được nạn béo phì. Nhưng hiện thực thì rất khác", Thứ trưởng Thuấn nhấn mạnh.
Nguyên nhân dẫn đến béo phì
GS.TS Lê Thị Hương, Viện trưởng Viện Đào tạo Y học dự phòng và Y tế công cộng, cho biết thêm, lối sống tĩnh tại, ít vận động và chế độ dinh dưỡng mất cân bằng dẫn đến các tình trạng sức khỏe nguy hại như béo phì, các bệnh tăng huyết áp, đái tháo đường, tim mạch… Đây là vấn đề sức khỏe cộng đồng đáng báo động.
Một nghiên cứu của Cục Y tế Dự phòng (Bộ Y tế) cho thấy, có ít nhất 30% người trưởng thành thiếu vận động thể lực. Tình trạng béo phì đang gia tăng nhanh và áp lực lên hệ thống y tế cũng không ngừng lớn hơn.
Thừa cân, béo phì là một quá trình diễn ra trong thời gian dài, mỡ thừa, độc tố tích tụ qua nhiều năm tháng và gây ra nhiều tác động xấu đến cơ thể. Tuy nhiên, những tác hại của bệnh khó nhìn thấy ở giai đoạn thanh thiếu nhi. Nhiều ba mẹ chỉ nhìn thấy con đầy đặn, mập mạp thì vui mừng, mà không biết rằng bên trong cơ thể trẻ đang tiềm ẩn nhiều bệnh nguy hiểm, có nguy cơ mắc béo phì.
"Với những bệnh lý đơn giản như tiêu chảy cho đến viêm phổi hay nhiễm trùng ở trẻ thừa cân béo phì thường có xu hướng diễn tiến nặng hơn, thời gian hồi phục lâu hơn, cần thời gian điều trị lâu dài, tốn kém hơn.
Không những vậy, trẻ thừa cân béo phì có nguy cơ béo phì cao hơn khi trưởng thành. Mắc bệnh béo phì trong giai đoạn trưởng thành có thể dẫn đến các bệnh về rối loạn chuyển hóa, mạn tính không lây như tăng huyết áp, nhồi máu cơ tim, đột quỵ, đái tháo đường, suy giảm trí nhớ, gan nhiễm mỡ, máu nhiễm mỡ, viêm khớp cơ xương,...
Trẻ đang trong đội tuổi hoàn thiện về khung xương, việc thừa cân gây áp lực lên khớp xương, dẫn đến các bệnh về xương như dễ xảy ra tình trạng gãy xương, giòn xương, không thể phát triển tối đa được về chiếu cao", bà Hương nhấn mạnh.
Theo bà Hương, trẻ con từ 8 tuổi trở lên đã bắt đầu có nhận thức về hình thể, biết để ý đến ngoại hình. Do đó, thừa cân và béo phì khiến trẻ tự ti, mặc cảm với bạn bè hơn. Thậm chí, nếu trẻ không may bị bạn bè, người khác trêu trọc sẽ có nguy cơ mắc bệnh trầm cảm, ảnh hưởng tâm lí lâu dài, suy giảm sức khỏe.
"Phần lớn các phụ huynh không ước lượng được phần ăn như thế nào là đủ với trẻ, thường nghĩ cho trẻ ăn nhiều thịt, trứng, sữa mới bổ và khỏe, không bắt trẻ ăn rau.
Trứng, sữa hay thịt cung cấp chất đạm cần thiết cho trẻ, nhưng dung nạp quá mức thực phẩm này có khả năng gây thừa cân béo phì, rối loạn chuyển hóa. Điều này còn làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch, cao huyết áp, gan nhiễm mỡ ở tuổi trưởng thành.
Ngày nay chúng ta ghi nhận tình trạng trẻ hoá trong các bệnh về tim mạch, tiểu đường, cao huyết áp ở người trẻ do lối sống, ăn uống thiếu lành mạnh.
Nhiều cha mẹ mặc dù con bị thừa cân nhưng không hề cấm cản trẻ trong việc ăn uống, hoặc sinh ra cảm giác tội lỗi khi không cho con ăn. Dẫn đến trẻ ăn không kiểm soát khiến cân nặng ngày một tăng dẫn đến béo phì, trong khi đó nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng béo phì là một trong những nguyên nhân gây ra các bệnh ung thư sau này", bác sĩ Hương chia sẻ.
Ngoài ra chế độ dinh dưỡng nghèo chất xơ, canxi, vitamin và khoáng chất,...; lười vận động trong thời gian dài, nhất là sau khi ăn làm năng lượng không được tiêu hao, tích tụ thành mỡ thừa, gây béo phì ở trẻ.
Bà Hương khuyến cáo, cha mẹ cần kiểm soát khẩu phần ăn của con, nên đi khám dinh dưỡng nếu con tăng cân quá mức. Tuy nhiên không vì thấy trẻ tăng cân quá mức mà cắt giảm bữa ăn đột ngột, hay bắt trẻ nhịn ăn, bỏ bữa bởi tác động xấu đến thể trạng của trẻ.
Chúng ta nên giảm khẩu phần ăn của con từ từ, giảm đều cả tinh bột, dầu, mỡ và đạm. Không nên cắt bỏ hoàn toàn một trong những thực phẩm trên, vì tinh bột giúp cung cấp năng lượng cho cơ thể. Mỡ giúp hoà tan các vitamin tan trong dầu, đạm giúp hình thành máu nuôi các tế bào.
"Nếu con bạn đang ăn 2500 calo mỗi ngày thì bạn có thể giảm xuống 2400, 2300 calo, giảm dần theo từng ngày để cơ thể thích nghi tránh làm trẻ bị sốc", bà Hương nói.
Cuộc thi "Tôi khỏe đẹp hơn" lần 2 do Báo Sức khỏe và Đời sống tổ chức. Mục đích vận động toàn dân tham gia tập luyện và thực hành dinh dưỡng để cải thiện sức khỏe, hướng tới giảm thiểu gánh nặng bệnh tật, nâng cao tầm vóc, thể lực và trí tuệ người Việt Nam.
Mỗi câu chuyện trải nghiệm của người dự thi sẽ là một thông điệp, lan tỏa tinh thần thực hành dinh dưỡng hợp lý, vận động khoa học, từ đó hình thành thói quen, lối sống lành mạnh, chủ động phòng tránh bệnh tật, nâng cao sức khỏe.
Mộc Trà
