Không phả? ngẫu nh?ên mà những ngườ? dân tộc th?ểu số trên đỉnh Sà? Khao bốn mùa mây phủ lạ? gọ? ngày Quốc khánh của nước Cộng hòa Xã hộ? Chủ nghĩa V?ệt Nam là tết Độc lập. Đố? vớ? họ, sự k?ện trọng đạ? này được ví như một ngày tết được trông đợ? nhất trong năm, thậm chí còn hơn cả tết Nguyên đán.
Ngườ? Mông tưng bừng đón tết Độc lập
Những ngày này, PV Ngườ? Đưa T?n đang có mặt tạ? Mường Lát (Thanh Hoá) và hoà chung vớ? không khí tưng bừng của bà con nơ? đây đón tết Độc lập. Sẽ rất ngạc nh?ên đố? vớ? những a? lần đầu t?ên đặt chân đến thị trấn Mường Lát vào đúng ngày Quốc khánh 2/9 bở? không khí đón tết Độc lập vô cùng nhộn nhịp chỉ có thể bắt gặp ở thị trấn vùng cao này.
Ngay từ những ngày cuố? tháng 8, ngườ? ta đã có thể cảm nhận được sự hưng phấn nhẹ nhàng và một cảm g?ác vừa hồ? hộp, vừa thân quen kh? cả Mường Lát đã bắt đầu rục rịch đón tết Độc lập, một ngày tết đặc b?ệt nhất trong năm.
Tuy mùng 2/9 mớ? là ngày lễ chính nhưng từ ngày 31/8, 1/9 đồng bào các dân tộc gồm ngườ? Mông, Thá?, Dao, Khơ Mú ở khắp các bản làng gần xa trên địa bàn đã lục tục kéo về trung tâm thị trấn Mường Lát để đón tết. Ngay cả các cụ g?à, em nhỏ sống trên những đỉnh nú? cao nhất của đỉnh Pha Đén, Sà? Khao cách xa hàng trăm cây số cũng không ngạ? trèo đèo, lộ? suố?, băng rừng cả ngày trờ?, thậm chí vừa đ? vừa nghỉ mất ha? ngày để xuống thị trấn cùng chung vu? trong ngày tết Độc lập.
Để có thể lộng lẫy nhất trong ngày tết vớ? những bộ trang phục truyền thống hoa văn cầu kỳ, thêu dệt công phu, có lẽ ngườ? ta đã phả? chuẩn bị trước đó cả tháng trờ? hoặc hơn thế nữa. Sáng mùng 1/9, từng đoàn ngườ? đông vu?, hớn hở bắt đầu kéo nhau xuống nú?. Những cô gá? Mông dập dìu váy xòe, váy hoa nhịp nhàng bước ra trong làn sương sớm mỏng manh như muôn ngàn cánh bướm rực rỡ sắc màu kh?ến bao ngườ? chỉ ngắm nhìn thô? mà như đã say cả đất trờ?, say ngườ? sơn nữ.
Thị trấn Mường Lát trong những ngày này dường như không thể đông hơn được nữa. Khoảng cách bị thu hẹp lạ? đến mức ngay cả những ngườ? không hề quen b?ết, không h?ểu được ngôn ngữ của nhau cũng trở nên dễ gần, dễ quen thân, dễ chuyện trò như thể sắp trở thành ngườ? chung nhà, chung ngõ. Có lẽ, đó chính là lý do ngườ? ta có thể vứt bỏ tất cả mọ? công v?ệc, mọ? gánh nặng lo toan, có thể vượt qua hàng chục quả đồ?, hàng trăm con suố? để được hưởng cá? không khí đông vu?, rộn rã, ấm áp tình ngườ? này.
Vì phả? đ? bộ cả ngày trờ? mớ? đến được thị trấn để chung vu? tết Độc lập cho nên những ngườ? ở xa thường lọ mọ đến trước 1 - 2 ngày và ngủ qua đêm ở thị trấn để chờ đến ngày lễ chính được tổ chức rầm rộ vào sáng 2/9. Bở? vậy, đêm 1/9 thường là đêm vu? nhất và cũng là đêm không ngủ ở Mường Lát. G?à trẻ gá? tra? vu? chơ?, tâm tình suốt cả đêm hôm ấy. Họ tập trung ở các g?an hàng bỏ trống trong các chợ để hát hò, kể chuyện cho nhau nghe.
Những đống lửa nhỏ được nhen lên so? tỏ những gương mặt rạng ngờ? n?ềm vu? và hạnh phúc trong ngày hộ? ngộ. Bên ánh lửa bập bùng tỏa sáng đêm vùng cao ấy, con tra? thổ? khèn, con gá? nhảy sạp, ngườ? g?à kể chuyện, bà mẹ hát ru, ngườ? lớn say rượu, nam nữ say tình, chỉ ngồ? cườ? mà đưa mắt trao duyên. Để rồ?, sáng hôm sau, từng ngườ? từng ngườ? lạ? ríu rít bước chân hòa vào dòng ngườ? nô nức từ khắp các nơ? đổ về ăn tết Độc lập, ở đó chỉ có n?ềm vu? và những nụ cườ? rạng rỡ.
Ngườ? Mông ơn Đảng
Nó? về chuyện ngườ? Mông đón tết Độc lập, ông Lâu M?nh Pó (Trưởng ban Tổ chức Huyện ủy Mường Lát) cho b?ết, ngườ? Mông từ những ngày xa xưa đã phả? trả? qua nh?ều cuộc ch?ến s?nh tồn. Cũng vì vậy, họ chạy tứ phía đến các vùng xa xô? hẻo lánh, cách xa các thế lực phong k?ến để bảo toàn nò? g?ống.
Đó là khở? đầu cho cuộc sống của ngườ? Mông ở những nơ? mà họ bắt đầu d? cư đến. Cũng từ đây, họ luôn có những ý thức sâu xa về những nguy h?ểm mà mình có thể phả? đố? mặt và luôn lựa chọn những mảnh đất trên cao, cách xa những trung tâm để trốn tránh kẻ thù. Nó? về vấn đề này, ông Pó kể rằng, nguyên nhân sâu xa trong chuyện ngườ? Mông ăn tết Độc lập một phần là do lịch sử phát tr?ển của dân tộc Mông từ xa xưa.
Trong các cuộc ch?ến tranh, ngườ? Mông là những ngườ? thua trận và chạy đ? trú ẩn khắp nơ?. Để lẩn tránh kẻ thù, họ chọn cách s?nh sống trên các ngọn nú? cao, vùng đất h?ểm trở vì quan n?ệm như vậy sẽ dễ bề trốn tránh, đồng thờ? có thể dễ dàng quan sát, phản công kh? có kẻ thù vây bắt. Họ bảo nhau chạy ngược lên theo các con suố? cho đến kh? nào thấy chúng chỉ còn là những mạch nước trong vắt như dây cung dây nỏ thì dừng lạ? lập thành làng bản và bắt đầu cuộc sống nơ? nú? rừng.
Cách mạng Tháng Tám thành công, Nhà nước cho mở những con đường mớ?, nố? l?ền m?ền xuô? vớ? m?ền ngược, phá vỡ mọ? khoảng cách kh?ến cho ngườ? Mông dần dần thoát khỏ? cuộc sống cô lập trên nú? cao, hòa đồng vớ? thế g?ớ? rộng lớn bên ngoà?. Chính vì vậy, ngườ? Mông ơn Đảng, ơn Bác Hồ đã cho họ một cuộc sống mớ? và co? ngày Quốc khánh 2/9 như một ngày tết trọng đạ? của mình. Mặc dù vẫn s?nh sống trên những bản làng nằm cheo leo trên các đỉnh Sà? Khao, Pha Đén, Tà Cóm, Hua Pù nhưng mỗ? kh? đến ngày 2/9, ngườ? dân lạ? tưng bừng xuống nú? để đón mừng tết Độc lập, một trong những ngày mà họ mong chờ nhất trong năm.
Vào ngày này, dù g?àu hay nghèo, dù g?à hay trẻ, tất cả ngườ? Mông đều dành thờ? g?an để chăm sóc bản thân và g?a đình. Những con lợn, con gà được vỗ béo từ nh?ều tháng trước chỉ chờ đúng ngày tết Độc lập là được mang ra làm thịt để thết đã? g?a đình, bạn bè, hàng xóm, láng g?ềng. Nếu tình cờ lạc vào bản ngườ? Mông, Thá?, Dao trong những ngày này, ngườ? ta sẵn sàng mờ? bạn cùng chung vu? trong bữa cơm thịnh soạn nhất, cùng cạn những chén rượu ngô ăm ắp tình ngườ? mà không cần b?ết bạn là a?, bạn từ đâu đến.
Đ?ều đặc b?ệt nhất kh? đến Mường Lát trong dịp này là sự xuất h?ện của rất nh?ều các bạn Lào từ bên k?a b?ên g?ớ? cùng đến chung vu? trong ngày tết Độc lập. Họ mang đến những món quà g?ản dị, những lờ? chúc tốt đẹp, những đ?ệu múa Lăm vông say đắm lòng ngườ? và chan chứa tình anh em hữu nghị V?ệt Lào.
Hầu hết các bạn Lào đều đến từ huyện V?êng Xay, xưa nay vẫn được co? là ngườ? hàng xóm thân th?ết tố? lửa tắt đèn của huyện Mường Lát, cùng uống chung một dòng sông Mã, tình anh em thắm th?ết một nhà. Từ huyện bạn sang Mường Lát qua cửa khẩu Tén Tằn chỉ khoảng trên dướ? 50km đường nhựa cho nên v?ệc đ? lạ?, g?ao lưu của ngườ? dân ha? huyện b?ên g?ớ? rất dễ dàng. Có lẽ vì thế mà ngườ? dân Lào không bao g?ờ vắng mặt trong những ngày lễ Độc lập ở Mường Lát.
Dương Dung (NĐT)
