Tết Đoan ngọ còn được gọi với cái tên là Tết Đoan dương, Tết Giết sâu bọ, diễn ra vào tháng 5 Âm lịch - thời điểm thời tiết nóng bức và ẩm ướt, dễ phát sinh dịch bệnh. Theo quan niệm dân gian, việc ăn các thực phẩm như cơm rượu trong ngày này sẽ giúp cơ thể khỏe mạnh và phòng tránh bệnh tật.
Tết Đoan ngọ còn là dịp người dân phát động bắt sâu bọ, tiêu diệt sâu bệnh gây hại cho cây trồng, góp phần bảo vệ mùa màng và môi trường sống.
Năm nay, Tết Đoan ngọ 2024 sẽ rơi vào thứ Hai ngày 10/6.
Nguồn gốc và ý nghĩa ngày Tết Đoan Ngọ
Ở Việt Nam, người dân có tập tục đón Tết Đoan Ngọ vào mồng 5/5 âm lịch hằng năm. Đây là giai đoạn thời tiết nắng nóng kéo dài, sâu bọ phát triển nhiều.
Tết Đoan ngọ 2024 là ngày nào? Nguồn gốc và ý nghĩa ngày Tết Đoan Ngọ?
Theo truyền thuyết kể lại, một ngày sau khi thu hoạch, nông dân ăn mừng vì trúng mùa nhưng sâu bọ năm ấy lại kéo đến dày đặc, ăn mất cây trái, thực phẩm đã thu hoạch. Mọi người đau đầu không biết làm cách nào để có thể giải được nạn sâu bọ, bỗng nhiên, có một ông lão từ xa đi tới tự xưng là Đôi Truân.
Ông chỉ cho dân chúng mỗi nhà lập một đàn cúng gồm đơn giản có bánh tro, trái cây, sau đó ra trước nhà mình vận động thể dục. Nhân dân làm theo chỉ một lúc sau, sâu bọ đàn lũ té ngã rã rượi. Lão ông còn bảo thêm: Sâu bọ hàng năm vào ngày này rất hung hăng, mỗi năm vào đúng ngày này cứ làm theo những gì đã dặn thì sẽ trị được chúng.
Dân chúng biết ơn và để tưởng nhớ việc này, dân chúng đặt cho ngày này là ngày Tết “diệt sâu bọ", nhiều người gọi nó là Tết Đoan Ngọ vì giờ cúng thường vào giữa giờ Ngọ.
Người dân tổ chức Tết Đoan Ngọ để phát động bắt sâu bọ, tiêu diệt các loài sâu bệnh gây hại cho cây trồng, cầu mong mùa vụ bội thu.
Theo quan niệm cổ truyền, người dân ăn hoa quả, rượu nếp vào ngày 5/5 là một cách để diệt trừ sâu bọ. Trong ngày Tết Đoan Ngọ, phải súc miệng 3 lần cho sạch sâu bọ, ăn một bát rượu nếp cho sâu bọ say, tiếp đó ăn trái cây cho sâu bọ chết.
Ở nhiều nơi, các gia đình có thói quen ăn bánh tro, chè trôi nước, hạt sen... để giết sâu bọ, bệnh tật trong người.
Tết Đoan Ngọ trong văn hóa người Việt
Hiện ở một số làng quê Việt Nam vẫn còn giữ nếp xưa, rất coi trọng ngày Tết này. Sau Tết Nguyên đán, có lẽ "Tết diệt sâu bọ" là cái Tết sum họp đầm ấm nhất và có nhiều tục lệ gắn kết với đời sống của người dân... vì vậy con cháu dù làm ăn xa xôi mấy cũng cố thu xếp để về.
Tết Đoan ngọ 2024 là ngày nào? Nguồn gốc và ý nghĩa ngày Tết Đoan Ngọ?
Vào thời điểm này, trái cây, hoa lá bắt đầu đơm hoa kết trái mong một mùa bội thu, vì vậy, hoa quả là thứ đồ cúng không thể thiếu. Ngoài ra, còn có những món ăn khác tùy theo tập quán của từng địa phương.
Vào ngày Tết Đoan Ngọ, mọi nhà chuẩn bị vật phẩm, mâm lễ cúng tổ tiên. Người ta quan niệm rằng, đây là thời điểm quả trên cây, lá trên cành bắt đầu đơm hoa kết trái và cúng tổ tiên để mong một mùa bội thu. Tùy thuộc vào vùng miền mà mâm lễ cúng Tết Đoan Ngọ cũng khác nhau.
Sau lễ cúng tết đoan ngọ là các tục lệ giết sâu bọ. Cả nhà quây quần ăn những thứ quả chua, rượu nếp, bánh tro... để diệt trừ sâu bọ, xua đuổi hết bệnh tật.
