(ĐSPL) - Để tiếp cận về hiện tượng “sấm” (sấm ký, sấm truyền) được lưu truyền trong dân gian, chúng tôi đã có cuộc trao đổi với nhà nghiên cứu văn hóa, GS. Ngô Đức Thịnh, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu văn hóa Việt Nam về vấn đề này.
 |
Nhà nghiên cứu văn hóa, Giáo sư Ngô Đức Thịnh. |
Phạm trù của một ngành nghiên cứu khoa học tương lai
Không chỉ Việt Nam mà trên thế giới vẫn còn truyền rất nhiều câu chuyện về khả năng dự đoán các sự việc sẽ diễn ra sau đó hàng chục, thậm chí hàng trăm năm. Theo ông, hiện tượng sấm truyền có thực hay không?
Ở Việt Nam, khi nói đến “sấm”, người ta thường hay nói đến trạng trình Nguyễn Bỉnh Khiêm, ông có nhiều lời sấm truyền như dự báo về việc chúa Nguyễn vào Đàng Trong dựng nghiệp rất nổi tiếng. Sấm truyền của ông thường được truyền tải qua những câu thơ ít nhiều bí ẩn. ở Trung Quốc xưa, cũng như Việt Nam, đều khá phổ biến về việc này.
Bàn về “sấm”, người ta nghĩ ngay đến khả năng dự đoán tương lai, vì vậy, đây có thể là một phạm trù của một ngành khoa học tương lai chẳng hạn. Tôi hy vọng, có thể sau này sẽ có một bộ môn như thế. Tuy nhiên, ngành tương lai học sẽ nghiên cứu chủ yếu về những vấn đề của hiện tại, xu hướng phát triển, dự báo tương lai, dựa trên cơ sở của tính quy luật phát triển xã hội. Còn sấm truyền thì lại chỉ dựa trên khả năng tiên đoán, cảm nhận của một cá nhân với thời cuộc. Với khả năng này thì có thể đúng, có thể sai. Nó phụ thuộc vào nhiều yếu tố ngẫu nhiên, vì vậy mà nó vẫn cứ là bí ẩn với con người. “Sấm” chỉ có thể là một mảng trong ngành khoa học này.
Bản thân ông có tin vào “sấm” không?
Cũng đã có lần khi chúng tôi đi trên đường, có một phụ nữ trong đoàn nói, nhìn thấy trước những việc sẽ diễn ra ở đoạn đường này, chúng tôi chờ nhưng không thấy có gì xảy ra. Tuy nhiên, đến khi, xe trên đường quay trở lại thì thấy quả nhiên sự việc diễn ra thật. Đấy cũng là một trải nghiệm mà tôi cho rằng, ít nhiều liên quan đến “sấm”.
Phải chăng, sự việc được tích tụ về mặt thông tin ở đâu đó, có một số người có khả năng tiếp cận thông tin để nhìn trước sự việc. Đây cũng có thể là một cách dự báo tương lai hay chăng, nhưng cơ chế của nó thì khoa học chưa giải thích được.
Video tham khảo:
Thực hư lời tiên tri về đại dịch Ebola đe doạ thế giới của Vanga
Cần phân biệt sấm ký, sấm truyền với bói toán
Việc bói toán cũng nhằm mục đích báo trước tương lai, nhiều người nói bói là chính xác. ông có cho rằng, “sấm” là một loại “bói toán cao cấp”?
Sấm truyền là một sự kiện chưa xảy ra, nhưng được lưu truyền trong dân gian dưới nhiều dạng để chứa đựng thông tin. Khi sự việc diễn ra rồi, người ta mới lại có sự liên hệ thì thấy trùng hợp. Đó gọi là sấm truyền. “Sấm” không hẳn là bói toán mà là một tiên đoán về thời cuộc.
Bói toán ít nhiều mang tính dị đoan, nó căn cứ vào những dữ kiện có trước. Đi xem bói chỉ dựa vào tiền vận và đoán trước hậu vận, trên những dữ kiện của bản thân mình, có khả năng tạo nên những mối quan hệ, dự đoán về cái này, cái kia.
Chuyện bói toán là chuyện ngàn đời nay, ai cũng muốn biết tương lai của mình, nhưng hầu hết đều chỉ là ở phạm vi nhỏ. Sấm thì mang tính thời sự nhiều hơn, liên quan tới vận mệnh của nhiều người hoặc một cá nhân đặc biệt. Tò mò về tương lai là chuyện xưa nay của nhân loại, ai cũng muốn xem, nghe, biết nhưng bây giờ trích dẫn và sẵn sàng ứng phó như thế nào thì phụ thuộc vào bản lĩnh của từng người một.
Nhiều ý kiến cho rằng chủ nhân của những lời “sấm” ở Việt Nam đều là những người tài, xuất chúng hoặc có khả năng tiên đoán tương lai?
Đúng như vậy, trong lịch sử Việt Nam, những người đưa ra lời sấm truyền thường là những người có trình độ rất cao, người tài, có khả năng xuất chúng. Họ nghiên cứu kinh dịch, thiên văn, phong thủy,... Đó có thể là một cơ sở để dự đoán thời vận nhưng không thể khẳng định hoàn toàn về điều đó. Ví dụ như việc biết chính xác của một dòng họ sẽ làm vua trong mấy trăm năm tới thì tới bây giờ cũng không thể lý giải vì sao. Trường hợp thầy bói mù Vanga cũng tương tự thế.
Tôi cho rằng, bà ấy có năng lực dự báo được tương lai sau biến cố lớn của đời mình. Những phán đoán của bà không phải lan truyền theo “sấm”, hoặc lan truyền trong dân gian theo lời nói hoặc thơ. Bà ấy nói thẳng vào sự kiện, ngày, tháng, năm,... một lần thì có thể nói là ngẫu nhiên, nhưng cả chục, cả trăm lần thì không thể nói như vậy.
Trước những bí ẩn chưa lý giải nổi về “sấm”, chúng ta nên hiểu, nhìn nhận và đánh giá như thế nào về nó?
Thực ra, tôi luôn tin rằng, xã hội sẽ thay đổi theo sự tích cực của con người. Chỉ có quá khứ là không thay đổi được, chứ tương lai thì hoàn toàn có thể. Có rất nhiều lời sấm truyền đã không xảy ra như sấm truyền về sự tàn phá của vũ trụ, về sự diệt vong của trái đất,... Đó không hẳn là người ta nói sai, mà có thể là kết quả của sự tích cực thay đổi vận mệnh của loài người.
Vì vậy, khi đứng trước những dự báo thời cuộc, chúng ta nên lắng nghe, nhưng không nên đặt mình vào thế thụ động, phải hoạt động để thay đổi điều sẽ xảy ra theo hướng tích cực. Chúng ta không bịt tai trước tất cả dự đoán, nhưng biết thì phải có thái độ tiếp nhận ra sao, cái đó lại còn tùy thuộc vào trình độ, sự hiểu biết và chính kiến của từng người. Cuộc sống thay đổi khi chúng ta thay đổi, tôi tin là như vậy.
Cảm ơn GS!
Đỗ Huệ
