(ĐSPL) - Ca Huế từ lâu đã trở thành món ăn tinh thần của người dân xứ Huế. Đó là sự giao thoa, tiếp thu văn hóa giữa nhã nhạc cung đình và ca hát dân gian, là một nghệ thuật văn hóa đặc sắc, nổi bật của xứ Thần Kinh. Có thể nói ca Huế đã trở thành “đặc sản” của xứ Huế mộng mơ.
Festival Huế đầu tiên tôn vinh ca Huế
Vừa qua, nằm trong khuôn khổ Festival Huế 2014, chương trình “Âm sắc Hương Bình” tôn vinh giá trị của nghệ thuật ca Huế đã được tổ chức tại sân Nghinh Lương Đình, trước bến Phu Văn Lâu, TP. Huế với các tiết mục đặc sắc như “Non nước Hương Bình”, “Giã gạo đêm trăng”, “Ngọn lửa tình yêu”…
Trước đó, 400 nghệ sĩ đã diễu hành từ bến thuyền Tòa Khâm đến Cổ nhạc từ, nhà thờ Tổ ca Huế tại đường Nguyễn Trãi, TP. Huế nhằm mục đích tri ân và tôn vinh các thế hệ nghệ nhân, nghệ sỹ, những con người suốt cả cuộc đời đã cống hiến cho nghệ thuật ca Huế và các hoạt động thăm hỏi, tặng quà, viếng mộ các bậc tiền bối của nghệ thuật ca Huế. Bên cạnh đó, cũng trong khuôn khổ Festival Huế 2014, Bảo tàng Văn hóa Huế cũng đã tổ chức hai đêm diễn ca Huế thính phòng để phục vụ khán giả.
 |
| Chương trình “Âm sắc Hương Bình” tôn vinh ca Huế tại Festival Huế 2014. |
Được biết, sau 30 năm thành lập và phát triển đến nay, Câu Lạc Bộ Ca Huế - Phú Xuân đã có trên 60 thành viên có chất lượng cao. Các tên tuổi như các danh cầm Lê Văn Cần (đàn tỳ bà), Nguyễn Văn Tân (đàn nhị), NSƯT Thái Hùng (đàn nguyệt), Châu Thới (đàn tranh) và các ca sĩ như Minh Tâm, Thanh Tâm, Kim Thành, Quỳnh Hoa, Minh Mẫn, Thanh Hương, Diệu Liên… đã đi vào ký ức nhiều thế hệ khán giả yêu ca Huế. Câu Lạc Bộ Ca Huế - Phú Xuân không những đã biểu diễn phục vụ công chúng tại địa phương mà còn lưu diễn khắp cả nước và cả nước ngoài: Mỹ (1995), Hồng Kông (1996), Đài Loan (1998), Hàn Quốc (2007) và được bà con kiều bào hoan nghênh nhiệt liệt.
Việc đưa ca Huế xuống sông Hương biểu diễn cũng là ý tưởng của Câu Lạc Bộ Ca Huế - Phú Xuân vào giữa những năm 1980. Song đáng tiếc là hiện nay hiện trạng ca Huế trên sông Hương đã có những dấu hiệu bất thường như đã và đang bị “thương mại hóa” trong bối cảnh nền kinh tế thị trường nên Câu Lạc Bộ Ca Huế - Phú Xuân đã nổ lực tìm kiếm phương cách giữ gìn và bảo tồn mới.
 |
| Các nghệ sĩ ca Huế được tôn vinh tại chương trình “Âm sắc Hương Bình”. |
Cần phương cách bảo tồn thích hợp
Là một trong những nghệ sĩ được tôn vinh trong chương trình tôn vinh ca Huế “Âm sắc Hương Bình”, nghệ sĩ Võ Quê, nhà văn, nhà thơ, nguyên Chủ tịch nguyên Chủ tịch Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật Thừa Thiên – Huế, Chủ nhiệm Câu Lạc bộ Ca Huế - Phú Xuân cho biết: “Hiện nay, với xu thế phát triển du lịch, lớp trẻ ở Huế học loại hình ca Huế rất nhiều. Thật vui mừng thông báo khi có 500 nghệ sĩ trẻ đã được đào tạo bài bản và được cấp giấy phép biểu diễn. Chúng tôi cũng đã xúc tiến loại hình ca Huế thính phòng tại Bảo tàng Văn hóa Huế để bảo tồn những bài bản lớn của ca Huế nhưng dự án của chúng tôi còn sẽ đưa ca Huế đến biểu diễn tại các trường học của Huế để quảng bá và giữ gìn tốt hơn loại hình âm nhạc truyền thống này của Huế”.
 |
| Nét cuốn hút của nghệ thuật ca Huế. |
Một lần phỏng vấn về ca Huế thính phòng tại Bảo tàng Văn hóa Huế, chúng tôi được nghệ sĩ Kim Kiều của đoàn Nhà hát Ca kịch Huế cho biết: “Giữa Sông Hương khi nghe ca Huế sẽ khó vào. Nhưng đối tượng và không gian như thế này thì rất phù hợp. Việc ca Huế có tồn hay không là phù thuộc vào những mô hình như thế này chứ không phải là mô hình ca Huế trên sông Hương với nội dung chủ yếu là tân nhạc”. Nghệ sĩ Thanh Tâm, giảng viên lớp Tài năng của Học viện âm nhạc Huế cũng nhận xét thêm với chúng tôi: “Khách xem ca Huế trên sông Hương chủ yếu là khách vãng lai và thường là giới trẻ. Họ thưởng thức ca Huế như một món “mì ăn liền”. Thực tế những người biểu diễn ca Huế trên sông Hương hiện nay đều có đào tạo ở trường lớp nhưng thực tế phần lớn không ai đạt tới được trình độ như ngày xưa”.
 |
| Nghệ sĩ Võ Quê giới thiệu về các tiết mục ca Huế thính phòng tại Bảo tàng Văn hóa Huế. |
Được biết, nghệ sĩ Kim Kiều và nghệ sĩ Thanh Tâm là hai trong số hơn 60 thành viên của Câu Lạc Bộ Ca Huế - Phú Xuân. Đặc biệt, nghệ nhân Thanh Tâm đã học ca Huế từ năm 12 tuổi tại cung đình Huế, chủ yếu dựa trên truyền khẩu chứ không theo trường lớp bài bản. Nhưng nhờ đam mê và lòng yêu nghề, nghệ nhân Thanh Tâm đã trở thành một nghệ nhân ca Huế nổi tiếng.
Nói về đam mê ca Huế của mình, nghệ nhân Thanh Tâm nhớ lại: “Gia đình tôi có ba đời theo nghiệp ca Huế. Đó là ông nội tôi, cha tôi, anh trai tôi và tôi. Đặc biệt, cha tôi là ông Phan Hữu Lễ là một nghệ nhân ca Huế đầy tài năng. Lúc 12 tuổi sau khi vô cung đình Huế, tôi được học tuồng, múa bông chúc và cả ca Huế. Sau giải phóng, từ diễn tuồng tôi chuyển sang ca Huế và mang duyên nợ với ca Huế cho đến giờ. Tôi rất mong muốn các thế hệ đi sau học hỏi nhiều hơn để phục vụ du khách tốt hơn, chuyên nghiệp hơn nhưng hình như các em hiện nay ít ai không cố gắng. Các em chỉ muốn học cho nhanh để hát kiếm tiền. Bởi vậy, số lượng học viên học ca Huế thì nhiều nhưng số trưởng thành thì rất ít”.
Trước đó, các lực lượng chức năng liên ngành ở tỉnh Thừa Thiên - Huế đã tập trung chấn chỉnh hoạt động ca Huế trên sông Hương, tạo môi trường lành mạnh trong dịp Festival Huế 2014.
