Nghiên cứu của chuyên gia tài chính Ashley Angelu (Mỹ) và nhóm cộng sự nhận ra điểm khó chịu đầu tiên là một số người bạn tự cho mình có quyền phán xét người vay về việc tiêu tiền vào việc gì, nhất là trong trường hợp họ cho rằng việc chi tiêu đó phù phiếm hoặc không cần thiết.
Để thực hiện nghiên cứu, Ashley Angelu đã đề nghị gần 500 người tham gia tưởng tượng rằng họ đưa cho một người bạn 60 USD dưới hai hình thức: Một khoản vay hoặc một món quà. Sau đó, người bạn tiêu tiền vào mua sắm hoặc trò chơi điện tử.
Khi tiền được trao đi dưới dạng món quà, mọi người sẽ không không phán xét người bạn, bất kể số tiền đó được sử dụng cho mục đích gì. Tuy nhiên, nếu số tiền đó đến dưới dạng một khoản vay, mọi người sẽ tức giận hơn với bạn của họ vì đã tiêu tiền không phù hợp.
Các nghiên cứu sâu hơn cho thấy, kết quả này xuất phát từ cảm giác rằng họ có quyền được giám sát đối với số tiền đã cho vay. Với tư cách là người cho vay, mọi người cảm thấy họ nên có một số quyền kiểm soát đối với cách con nợ tiêu tiền.
Nghiên cứu cũng chỉ ra, ngay cả khi con nợ đã trả hết tiền, các phán xét vẫn được giữ nguyên. Nói cách khác, ngay cả khi đã được trả lại số tiền đã cho vay, mọi người vẫn cho mình quyền phán xét, bày tỏ cảm xúc tức giận, khi thấy cách chi tiêu của người kia không phù hợp. Quyền giám sát được cho là vẫn tồn tại ngay cả sau khi giao dịch cho vay đã khép lại. Trong khi đó, người đi vay luôn cho rằng chủ nợ không có quyền giám sát cách họ chi tiêu.
Theo phó giáo sư, tiến sĩ Janina Steinmetz của Trường kinh doanh Bayes (Bayes Business School) ở London, ngoài lý do trên, có một số điều khác khiến bạn nên cân nhắc trước khi vay tiền bạn bè hoặc cho bạn bè vay tiền.
Cho vay thì dễ, đòi thì không
Sự thật là rất khó để bạn mở lời khi muốn lấy lại số tiền đã cho bạn bè thân thiết, người thân trong gia đình vay. Bạn không muốn đối phương phải lúng túng hay khó xử bởi đó đều là những người thân của bạn. Hãy nghĩ đến điều này trước khi quyết định cho ai đó vay tiền.
Nếu bạn đã cho bạn bè, người thân vay tiền và không thấy đối phương có tín hiệu trả, hãy dành thời gian cho một cuộc nói chuyện nhẹ nhàng để giải quyết vấn đề. Bạn có thể nhắc nhở một cách khéo léo về khoản vay hay tâm sự về những khó khăn mà bạn đang gặp phải. Bạn sẽ không thấy khó xử khi mở lời và người vay thấy thoải mái hơn.
Khoản vay khó hồi âm
Theo một cuộc khảo sát năm 2022 của Creditcards.com, 42% số người được hỏi cho biết họ đã mất tiền do cho bạn bè hoặc thành viên gia đình vay.
Thông thường, khi người thân, bạn bè vay tiền, chúng ta có xu hướng dễ dàng cho vay mà không thỏa thuận quá nhiều về thời gian trả nợ.
Tới khi cần tiền thì người cho vay dễ rơi vào cảnh cảm thấy ngại và khó mở lời hoặc không muốn làm người thân của mình phải lúng túng hay khó xử. Để tránh những tình huống như vậy, họ chọn cách không cho vay.
Mất bạn, mất cả tiền
Trong cuộc khảo sát của Lendingtree (Mỹ), hơn một phần ba số người vay và người cho vay đã chia sẻ cảm xúc còn lại sau mỗi lần vay hoặc cho vay là tiêu cực, bao gồm sự oán giận và cảm giác bị tổn thương.
Cho vay tiền có thể làm tổn hại đến mối quan hệ với bạn bè và gia đình của bạn, đặc biệt nếu họ gặp khó khăn trong việc trả lại. Thiệt hại tinh thần này thường có thể cảm thấy tồi tệ hơn mất tiền.
Vì thế, nhiều người đã hạn chế cho bạn bè hoặc thành viên gia đình vay tiền để tránh được những đau đầu về tài chính và tình cảm sau này. Nói cách khác việc cho vay tiền cũng cần có chọn lọc, hay nói vui là trở thành người cho vay "thông thái".
Nhưng nếu bạn vẫn cảm thấy bắt buộc phải cho họ vay tiền, hãy suy nghĩ đến khả năng bạn sẽ không lấy lại được.
Như Quỳnh(T/h)
