Vá lỗ hổng trong kinh doanh xăng dầu
Bộ Công Thương gần đây có công văn gửi các Sở Công Thương, các địa phương lấy ý kiến đánh giá những mặt được, những mặt còn tồn tại của các quy định hiện hành tại các nghị định về kinh doanh xăng, dầu và góp ý, đề xuất nội dung mới cho nghị định.
Trước đó, trong nội dung ban hành Nghị định 80 về kinh doanh xăng, dầu, Chính phủ đã yêu cầu Bộ Công Thương phối hợp với Bộ Tài chính và các cơ quan liên quan tiếp tục rà soát, nghiên cứu, xây dựng một nghị định mới thay thế các nghị định về kinh doanh xăng, dầu, trình Chính phủ trong quý II/2024.
Thực tế cho thấy, Nghị định 80 được ban hành mới chỉ giải quyết phần nào những bất cập về thị trường xăng, dầu trong thời gian qua. Để giải quyết triệt để những tồn tại, hạn chế trong quản lý, điều hành thị trường xăng, dầu, cần có một nghị định mới hoàn toàn, đặc biệt là sau kết luận của Thanh tra Chính phủ công bố mới đây, báo Kinh tế đô thị đưa tin.
Báo Tiền Phong dẫn lời ông Giang Chấn Tây, Giám đốc Công ty TNHH MTV Bội Ngọc (tỉnh Trà Vinh) cho biết, đã cùng nhiều doanh nghiệp bàn thảo, nêu ra loạt vấn đề vướng mắc trong kinh doanh xăng dầu để gửi Thủ tướng Chính phủ cùng các bộ (Công Thương, Tài chính) góp ý xây dựng nghị định mới về kinh doanh xăng dầu theo hướng minh bạch và thị trường hơn.
Theo đó, điểm bất cập của thị trường nhìn thấy rõ nhất hiện nay, đều có quy định cả trong Nghị định 83, Nghị định 95 và Nghị định 80 về kinh doanh xăng dầu, đang duy trì hệ thống xăng dầu với 3 tầng nấc: Doanh nghiệp đầu mối và các nhà máy lọc dầu; thương nhân phân phối và doanh nghiệp bán lẻ xăng dầu nhưng việc quản lý đang bị buông lỏng đến mức đáng báo động.
Thực tế, có tình trạng nhiều doanh nghiệp đầu mối không nhập khẩu đủ hạn mức nhập khẩu được phân giao nên quay sang mua bán lòng vòng từ các đầu mối thương nhân phân phối, thậm chí mua lại từ các công ty con, chi nhánh của doanh nghiệp đầu mối khác để qua mặt cơ quan chức năng.
Nhiều doanh nghiệp bán lẻ cho rằng, việc buông lỏng giám sát, để các doanh nghiệp đầu mối không nhập khẩu đủ hạn mức, mua bán lòng vòng chính là nguyên nhân khiến thị trường xăng dầu rối loạn, kéo theo đứt gãy nguồn cung thời gian qua.
“Đề nghị doanh nghiệp đầu mối tách ra khỏi phần bán lẻ trong hệ thống, thành lập doanh nghiệp bán lẻ riêng, hạch toán độc lập để có báo cáo tài chính, chi phí, lãi lỗ riêng. Việc đầu mối không tham gia bán lẻ sẽ giúp tránh được tình trạng chuyển giá, chuyển lỗ lãi giữa bán lẻ và công ty mẹ, phản ánh đúng tình hình kinh doanh và tài chính của khâu bán lẻ. Khi đó sẽ giải quyết được ngay vấn đề chi phí định mức gây bức xúc trong cộng đồng doanh nghiệp bấy lâu nay”, ông Giang Chấn Tây phân tích.
Đề xuất có chiết khấu cố định xăng
Một đề xuất nữa được doanh nghiêp bán lẻ đưa ra là cần có có chiết khấu cố định trong cơ cấu giá bán khi Bộ Công Thương xây dựng nghị định mới về xăng dầu, để họ không bị rơi vào cảnh "lỗ vẫn phải bán".
Nhiều thời điểm trong 2022, chiết khấu - mức hoa hồng đầu mối, thương nhân phân phối cắt lại cho các doanh nghiệp bán lẻ - giảm xuống 0 đồng khiến nhiều đơn vị bán lẻ thua lỗ, thậm chí đóng cửa. Đây là một phần nguyên nhân dẫn tới nguồn cung xăng dầu trên thị trường bị gián đoạn, đứt gãy tại một số địa phương.
Chia sẻ trên báo VnExpress, ông Giang Chấn Tây cho rằng nguyên nhân chính bởi những quy định hiện tại trong kinh doanh xăng dầu chưa công bằng với các chủ thể tham gia. Ông phân tích, theo quy định hiện hành, chi phí kinh doanh định mức trong cơ cấu giá cơ sở xăng dầu gồm khâu bán buôn và bán lẻ, nhưng không phân định rõ tỷ lệ phân chia là bao nhiêu. Việc này dẫn tới thực tế doanh nghiệp đầu mối chia không đều, hạ mức chiết khấu của khâu bán lẻ xuống rất thấp, hoặc thậm chí bằng 0.
Các doanh nghiệp bán lẻ nói họ đã nhiều lần đấu tranh nhưng không đạt được kết quả. Nghị định 80 sửa đổi, bổ sung Nghị định 83 và 95 về kinh doanh xăng dầu, ban hành hồi tháng 11/2023, cũng chưa giải quyết câu chuyện này.
Vì thế, khi góp ý với Bộ Công Thương về điểm còn bất cập trong kinh doanh xăng dầu để xây dựng một nghị định mới thay thế các quy định hiện nay theo yêu cầu của Chính phủ, các doanh nghiệp bán lẻ tiếp tục kiến nghị cần có mức chiết khấu cố định cho họ trong cơ cấu tính giá cơ sở, tối thiểu 5%.
"Phần chi phí này là cần thiết để doanh nghiệp duy trì kinh doanh", ông Tây góp ý.
Để doanh nghiệp được định giá bán lẻ
Khi xây dựng Nghị định mới, một số chuyên gia cũng lưu ý tới điều hành giá xăng dầu, trong đó có quan điểm nên để doanh nghiệp được định giá bán lẻ, thị trường quyết định cung cầu.
"Cơ chế điều hành giá xăng dầu cần theo cơ chế thị trường hơn", ông Bùi Ngọc Bảo, Chủ tịch Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam (Vinpa) góp ý. Bởi, lĩnh vực kinh doanh này không thể hành chính hóa khi Việt Nam gần như phụ thuộc hoàn toàn vào tình hình thế giới về giá và nguồn cung.
Ở khía cạnh kinh doanh, đại diện một doanh nghiệp đề xuất trước khi xây dựng một nghị định mới về xăng dầu, thay thế các quy định hiện hành, cơ quan quản lý cần thống nhất quan điểm "doanh nghiệp xăng dầu không phải là đơn vị công ích".
"Việc dùng mệnh lệnh hành chính bắt buộc doanh nghiệp bán hàng vô điều kiện, lỗ cũng phải bán, chiết khấu 0 đồng không nên lập lại trong tương lai", ông kiến nghị.
Theo vị này, nếu doanh nghiệp tự định giá, họ sẽ tự cân đối nguồn lực, lãi lỗ. Từ đó, kích thích việc nhập hàng để gia tăng lợi nhuận. Khi đó, nguồn cung xăng dầu sẽ được đảm bảo, giá sát với thị trường nhờ cạnh tranh đem lại. Phía doanh nghiệp cũng cố gắng làm ăn tốt để tạo uy tín trên thị trường, chuyện nợ thuế sẽ giảm thiểu.
Cùng đó, khâu kiểm tra, kiểm toán cần được cơ quan quản lý thực hiện sát sao hơn. Nhà nước phải định kỳ kiểm tra doanh nghiệp đầu mối về tính giá thành, các khoản chi phí hợp lý, hợp lệ để giá đúng thực chất.
Ngoài ra, các doanh nghiệp cũng kiến nghị một số nội dung khác, như đưa thời gian điều chỉnh giá về tần suất hai tuần một lần để phù hợp với chu kỳ kinh doanh, bỏ Quỹ bình ổn giá xăng dầu để tránh doanh nghiệp chiếm dụng vốn và sinh ra nhiều vi phạm trong quản lý tài chính, hay sửa quy định về xuất hóa đơn điện tử sau từng lần.
Vân Anh (T/h)
