Theo thông tin Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị cho biết tại Hội nghị toàn quốc về nhà ở xã hội sáng 22/2, từ năm 2021 đến nay, có gần 500 dự án nhà ở xã hội được triển khai với hơn 411.000 căn. Trong khi đó, mục tiêu giai đoạn 2021-2025 của đề án xây dựng một triệu căn nhà xã hội là 428.000 căn. Ông nói nếu các dự án đã được cấp phép và chấp thuận chủ trương đầu tư hoàn thành đúng hạn, cả nước cơ bản hoàn thành mục tiêu.
Bộ Xây dựng cũng cho biết, trong thời gian vừa qua, nhiều địa phương đã thúc đẩy khởi công xây dựng nhà ở xã hội như, tỉnh Bắc Ninh 15 dự án, 6.000 căn; Bắc Giang 5 dự án, 12.475 căn; Hải Phòng 7 dự án, 11.678 căn; Bình Dương 7 dự án, 6.557 căn; Đồng Nai 8 dự án, 9.074 căn; Bình dương 7 dự án, 6.557 căn; Thanh Hóa 9 dự án, 4.948 căn...
Tuy nhiên, nhiều thành phố trọng điểm với nhu cầu nhà ở xã hội rất lớn, lại có kết quả hạn chế. So với mục tiêu đến năm 2025, Hà Nội mới phát triển 1.700 căn, đáp ứng 9% mục tiêu; TP.HCM đáp ứng 19% với gần 5.000 căn; Đà Nẵng đáp ứng 43% với hơn 2.700 căn.
Tuy nhiên, có nhiều địa phương không có dự án nào khởi công từ năm 2021 đến nay như Vĩnh Phúc, Ninh Bình, Nam Định, Long An, Quảng Ngãi... Có những địa phương chưa quy hoạch, bố trí quỹ đất xây nhà xã hội như Ninh Bình, Lai Châu, Nghệ An, Ninh Thuận, Đồng Tháp.
Theo báo VnExpress, tại đại hội, đại diện UBND tỉnh Bắc Giang cho biết, đến hết năm 2023, tính cả số căn nhà xã hội hoàn thành và đang triển khai mới đạt 7% mục tiêu đến năm 2025 của đề án với hơn 2.400 căn. Hầu hết dự án nhà xã hội đều chậm tiến độ. Đến nay, tỉnh còn 5 dự án chưa giải phóng mặt bằng xong và 3 đã có đất sạch nhưng chưa đầu tư xây dựng.
Lý do chính đến từ khó khăn trong giải phóng mặt bằng do cả UBND cấp huyện và chủ đầu tư chưa chủ động. Ngay cả những dự án đã có đất sạch, việc giao, cho thuê vẫn mất nhiều thời gian lập hồ sơ và thẩm định. Ngoài ra, kết quả phát triển nhà xã hội còn thấp do việc thu hút đầu tư còn chậm, thủ tục đầu tư, mua bán còn phức tạp. Thực tế, số dự án được duyệt đầu tư tại tỉnh này mới đạt 25% kế hoạch phát triển nhà ở giai đoạn 2021-2025.
Cùng quan điểm, ông Mạc Đình Minh, Phó giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội, cho biết cơ chế ưu đãi với chủ đầu tư vẫn chưa thực sự hấp dẫn. Trước đây Luật Nhà ở 2014 và Nghị định 49 quy định chủ đầu tư được UBND cấp tỉnh hỗ trợ toàn bộ hoặc một phần kinh phí xây dựng hạ tầng kỹ thuật trong dự án nhà xã hội. Tuy nhiên, Luật Nhà ở 2023 không còn quy định nêu trên, gây khó trong việc thu hút nhà đầu tư tham gia.
Từ góc độ doanh nghiệp, ông Vương Quốc Toàn, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Lan Hưng. Theo đó, mặc dù đơn vị khảo sát hàng chục địa phương từ năm 2017 đến nay nhưng chỉ có một số tỉnh có quỹ đất phù hợp để làm dự án. Quỹ đất eo hẹp tạo thách thức cho việc hoàn thành nhà xã hội.
Khó khăn trong tiếp cận gói vay ưu đãi cũng tạo thách thức cho mục tiêu phát triển nhà xã hội. Theo báo Tuổi trẻ, tính đến thời điểm hiện tại mới có 28 tỉnh công bố danh mục 68 dự án đủ điều kiện vay gói tín dụng 120.000 tỷ đồng, với nhu cầu vay vốn hơn 30.000 tỷ đồng. Và có 6 dự án nhà ở xã hội tại các địa phương được giải ngân với số vốn khoảng 531 tỷ đồng. Tỷ lệ giải ngân rất hạn chế.
Trước thắc mắc của doanh nghiệp, Phó thủ tướng Trần Hồng Hà khẳng định để phát triển nhà ở xã hội thì vấn đề "tiền đâu" là hết sức quan trọng.
"Phải nhìn nhận thực tế các lĩnh vực khác giải ngân rất nhanh, riêng lĩnh vực này giải ngân vô cùng chậm. Điều này, Thủ tướng thực sự không hài lòng. Nguyên nhân như doanh nghiệp nói là rất khó tiếp cận.
Tôi cũng nghĩ các ngân hàng thương mại phải hết sức cách mạng thì mới làm công việc này, vì ưu đãi lãi suất thì về mặt kinh doanh phải tính toán kinh tế. Cho một anh vay không phải ưu đãi gì, cho vay bình thường thì sẽ tốt hơn là cho những anh vay ưu đãi".
Phó thủ tướng cũng cho rằng có thể chính sách đề ra chưa hợp với vấn đề kinh tế, phía ngân hàng cần rà soát, đánh giá lại, không thể duy ý chí. Tiền để đấy mà không giải ngân được đồng nào, trong khi nhu cầu rất lớn là điều phản ánh không đúng thực tế.
Cần xem lại chính sách sai ở đâu đó, không nên đề ra những chính sách không đúng với thị trường.
Vân Anh (T/h)
