Mới đây nhân tuần lễ quốc gia không thuốc lá, thông tin được Bộ Y tế công bố, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điếu thông thường trong nam giới trưởng thành giảm trung bình 0,5% mỗi năm, từ 47,4% năm 2010 xuống còn 38,9% năm 2023.
Tỷ lệ hút thuốc ở thanh thiếu niên cũng đã giảm. Trong đó, ở nhóm 13 - 17 tuổi giảm từ 5,36% năm 2013 xuống còn 2,78% năm 2019. Ở nhóm 13 - 15 tuổi giảm từ 2,5% xuống còn 1,9%.
Tuy nhiên Bộ Y tế cũng cho biết, Việt Nam đang gia tăng nhanh chóng tỷ lệ sử dụng thuốc lá mới, chủ yếu là thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, đặc biệt là trong giới trẻ. Ở nhóm 13 - 15 tuổi, tỷ lệ này đã tăng gấp đôi, từ 3,5% năm 2022 lên 8% năm 2023.
Mỗi năm trên thế giới có khoảng 7 triệu ca tử vong do các căn bệnh liên quan đến sử dụng thuốc lá. Còn tại Việt Nam, theo tỷ lệ bệnh nhân ung thư phổi có hút thuốc lá là 96,8%.
Theo ước tính của Hội Kinh tế y tế Việt Nam, tổng chi phí liên quan đến khám chữa bệnh, ốm đau và tử vong sớm do các bệnh liên quan đến sử dụng thuốc lá là 108.000 tỉ đồng/năm (năm 2022), tại Việt Nam.
Hút thuốc lá là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến ung thư vòm họng. Ảnh minh họa
Theo PGS.TS Nguyễn Thị Hoài An, Giám đốc Bệnh viện đa khoa An Việt khi tiến hành khảo sát 10 người bất kỳ thì 9 người được hỏi đều biết rằng, thuốc lá ảnh hưởng nghiêm trọng và là tác nhân hàng đầu gây ra ung thư vòm họng, ung thư phổi. Tuy nhiên, đáng lo ngại là ít người hiểu rõ cơ chế gây bệnh cũng như nắm vững cách thức phòng chống những tác hại từ thuốc lá.
“Ung thư vòm thường được phát hiện muộn do bệnh tiến triển âm thầm, các triệu chứng của bệnh không đặc thù, dễ nhầm lẫn với các bệnh lý khác, hơn nữa vùng vòm ở sâu, là khu vực không dễ tiếp cận để thăm khám đối với các bác sỹ không chuyên khoa. Các triệu chứng của bệnh hầu hết là các triệu chứng “mượn” của các cơ quan lân cận, thường ít biểu hiện đặc thù ở những giai đoạn sớm nên bệnh nhân thường không để ý và hay nhầm với các bệnh viêm mũi xoang khi chỉ bị đau đầu hoặc ngạt mũi thoáng qua và thường biểu hiện ở một bên”, PGS An cho hay.
Bệnh khi tiến triển ở giai đoạn nặng sẽ xuất hiện thêm các triệu chứng như: Mũi chảy máu hoặc tắc nghẽn, đờm có máu, tai có thể bị ảnh hưởng, cổ sưng lên từ các hạch bạch huyết phình to, mí mắt rủ, hoa mắt…
Biểu hiện ở mũi: Ngạt tắc mũi, chảy mủ mũi, chảy máu mũi, nói giọng mũi.
Biểu hiện ở tai: U làm tắc vòi tai gây viêm tai giữa biểu hiện đau tai, ù tai, chóng mặt, nghe kém, có thể chảy mủ tai.
Biểu hiện ở mắt: Khu u lan rộng vào nền sọ, gây liệt các dây thần kinh chi phối hoạt động mắt biểu hiện lác mắt, lồi mắt, sụp mi, giảm thị lực…
Hạch cổ: Là dấu hiệu thường gặp, gặp ở 60-90% các trường hợp.
Ngoài ra còn có các biểu hiện toàn thân khác thường gặp như đau đầu nhiều, gầy sút cân trong thời gian ngắn, sốt kéo dài không rõ nguyên nhân… cũng cần phải được lưu ý.
PGS.TS Nguyễn Thị Hoài An, Giám đốc Bệnh viện đa khoa An Việt
Cũng theo PGS Hoài An, hiện nay, ba yếu tố chính được xác định là làm gia tăng nguy cơ mắc ung thư vòm họng là virus Epstein-Barr, yếu tố di truyền và môi trường. Ngoài ra, còn phải kể đến cả thói quen ăn uống như ăn quá nhiều cá muối từ khi còn nhỏ, ăn nhiều thực phẩm bảo quản hoặc lên men và hút thuốc lá.
Nếu bệnh được phát hiện ở giai đoạn sớm, chỉ cần điều trị hóa chất và tia xạ thì khả năng chữa khỏi là hoàn toàn có thể, thậm chí bệnh nhân sống 30 năm khỏe mạnh. Phát hiện muộn, điều trị muộn khiến khả năng chữa khỏi giảm hẳn, thậm chí nếu chỉ xạ trị đơn thuần thì khả năng tái phát rất cao, tỷ lệ sống thêm 5 năm chỉ còn từ 10 – 40%.
Để phát hiện bệnh sớm, PGS.TS Nguyễn Thị Hoài An khuyến cáo người dân nên tự biết cách phòng bệnh, nên tiến hành kiểm tra sức khoẻ, nội soi một lần/năm.
