Bà Lý, ngoài 40 tuổi (Đài Loan, Trung Quốc) gần đây thường xuyên bị táo bón. Có những ngày bà phải uống tới 5 viên thuốc nhuận tràng, làm mềm phân. Điều này khiến bà rất lo lắng vì lần khám sức khỏe gần nhất, bà được bác sĩ cảnh báo chức năng thận suy giảm, chưa đến mức hình thành bệnh lý nhưng vẫn cần hết sức chú ý. Bà Lý sợ rằng uống nhiều thuốc tây sẽ hại dạ dày và gan, thận.
Để tìm cách cải thiện tình trạng này, bà quyết định dùng thức uống từ sữa chua và các loại rau xanh, thỉnh thoảng thêm một chút trái cây để thay thế cho thuốc. Ban đầu, phương pháp này có vẻ mang lại hiệu quả, giảm đáng kể tình trạng táo bón. Tuy nhiên, bà không hề hay biết rằng, quyết định này đã đặt sức khỏe của mình vào nguy hiểm.
Ảnh minh họa.
Trong khi táo bón được cải thiện, bà Lý bắt đầu cảm thấy mệt mỏi thường xuyên, khó tiểu, và chân tay sưng phù. Những triệu chứng này ngày càng trở nên nghiêm trọng, nhưng bà vẫn chủ quan cho rằng đó chỉ là những biểu hiện của tuổi già và mãn kinh.
Thế nhưng, tình trạng sức khỏe của bà Lý đã nhanh chóng xấu đi. Một buổi sáng, bà tỉnh dậy trong tình trạng vô cùng yếu ớt, tim đập lúc nhanh lúc chậm rất khó chịu. Khi được chồng dìu vào nhà vệ sinh để đi tiểu, bà phát hiện mình không thể tiểu dù rất buồn, liên tục nôn mửa và khó thở, sau đó ngất xỉu ngay tại chỗ. Chồng bà Lý ngay lập tức gọi xe cấp cứu đưa bà tới bệnh viện.
Bác sĩ chuyên khoa thận Hong Yongxiang (Đài Loan, Trung Quốc) cho biết: “Các triệu chứng ở bệnh nhân là do suy thận cấp tính. Bệnh nhân đã được lọc máu khẩn cấp và thoát khỏi nguy kịch nhưng sau này vẫn sẽ phải chạy thận để duy trì sự sống. Bệnh nhân vốn có thận yếu, suy giảm chức năng lại hấp thụ quá nhiều kali trong đồ uống trị táo bón của mình nên dẫn tới thận quá tải, suy thận. Sau đó, bệnh suy thận không được điều trị kịp thời, tiếp tục nạp nhiều kali trong thời gian dài dẫn tới suy thận cấp nguy hiểm tính mạng”.
Với trường hợp của bà Lý, bác sĩ Hong Yongxiang cho biết: “Món đồ uống từ sữa chua và rau củ bệnh nhân dùng vốn không có hại, thậm chí là tốt. Tuy nhiên, nó chỉ tốt khi bạn uống điều độ và chọn lọc các loại rau củ phù hợp. Còn với bệnh nhân này, bà uống nó mỗi ngày, thậm chí nhiều lần mỗi ngày trong khi lựa chọn toàn rau củ quá giàu kali và photpho.
Với người bình thường, khi uống nhiều cũng có thể gây ra các vấn đề do quá tải kali như yếu cơ, ngứa ran tay chân, rối loạn nhịp tim, huyết áp thấp… Đặc biệt, với những người thận yếu, mắc bệnh thận thì không khác gì uống thuốc độc, thậm chí có thể gây tử vong”.
Thông qua trường hợp này, ông cũng nhắc nhở 5 loại đồ uống vốn tốt nhưng người thận yếu, mắc bệnh thận nên hạn chế hoặc tránh xa:
Nước ép trái cây, rau củ
Nước ép/sinh tố rau củ nhất là các loại giàu kali cũng gây hại cho thận.
Trên thực tế, nước ép trái cây, rau củ tốt nhưng ngay cả người khỏe mạnh cũng không nên uống quá nhiều. Ví dụ như nước ép trái cây nhiều đường fructose không tốt cho sức khỏe. Với người bệnh thận, đường fructose trong nước ép trái cây dễ chuyển hóa thành axit uric trong quá trình trao đổi chất, có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh thận do gout hoặc trầm trọng thêm bệnh thận nếu uống nhiều. Chưa kể, nhiều loại trái cây như chuối hay kiwi còn nhiều kali - dễ gây gánh nặng cho thận.
Tương tự, nước ép/sinh tố rau củ - nhất là các loại giàu kali cũng gây hại cho thận. Có thể kể đến như các loại rau lá xanh, cà tím, củ cải, nấm… Bạn nên hạn chế ăn chúng để làm chậm quá trình suy giảm chức năng thận.
Sữa
Sữa bò, sữa hạt thông thường chứa hàm lượng đáng kể đạm, kali, phốt pho. Tiêu thụ nhiều những chất này tạo áp lực lớn cho thận, không tốt cho người bệnh thận mạn, nhất là người suy thận giai đoạn cuối chưa điều trị thay thế thận. Tuy nhiên, hiện nay có sữa giảm đạm dành riêng cho người bệnh thận. Người bệnh có thể tham khảo ý kiến bác sĩ để chọn loại phù hợp, vừa giúp bổ sung dinh dưỡng vừa không gây hại thận.
Trà đặc
Trà xanh là thức uống mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe tuy nhiên nếu uống sai cách thì cũng gây ra những hậu quả khôn lường. Một trong số đó là thói quen uống trà đặc của nhiều người.
Trà đặc chứa nhiều florua, nếu uống thường xuyên có thể gây hại cho thận bởi thận là cơ quan đảm nhiệm vai trò bài tiết florua ra khỏi cơ thể. Nếu cơ thể nạp lượng Florua quá lớn và tích trữ quá nhiều có thể sẽ gây tổn thương vỏ thận, ống tủy.
Bên cạnh đó, thói quen uống trà sau khi uống rượu sẽ càng thêm gây hại cho thận. Nguyên nhân là vì trà đặc chứa nhiều theophylline có tác dụng lợi tiểu. Khi trà và rượu cùng đi vào thận một lúc sẽ làm tăng gánh nặng cho thận, gây tổn thương cho cơ quan này.
Khế và nước ép khế
Acid oxalic chiếm 50 - 60% trong khế đã tạo ra chất kết tủa oxalate calcium, gây sỏi thận, tăng nguy cơ ngộ độc với người bệnh thận.
Theo bác sĩ Hong Yongxiang, sở dĩ phải tách riêng khế và nước ép khế ra khỏi nước ép trái cây trong danh sách thực phẩm hại thận bởi mức độ “độc” với người bệnh thận của nó cao hơn, cần lưu ý nhiều hơn.
Những người có chức năng thận bình thường ăn một lượng lớn khế trong thời gian ngắn khi đói hoặc sau khi đổ mồ hôi nhiều, lượng creatinine trong máu sẽ tăng đột ngột, thậm chí có thể xảy ra suy thận cấp. Bệnh nhân mắc bệnh thận ăn quá nhiều khế, chất độc thần kinh có trong khế sẽ khiến một số bệnh nhân mắc bệnh thận gặp các triệu chứng như lú lẫn, yếu tay chân, thậm chí hôn mê và gây tử vong trong một số trường hợp.
Lý do đầu tiên là acid oxalic chiếm 50 - 60% trong khế đã tạo ra chất kết tủa oxalate calcium, gây sỏi thận, tăng nguy cơ ngộ độc với người bệnh thận. Thứ hai là khế chứa các độc tố thần kinh như caramboxin, neurotoxin.
Ở người thận khỏe, độc tố này được thận xử lý và loại bỏ để không gây hại cho sức khỏe, nhưng với người thận yếu, đang có vấn đề về thận thì hậu quả để lại nghiêm trọng hơn. Thận không thể giải độc tố trong quả khế nên gây ảnh hưởng nghiêm trọng, thậm chí dẫn đến tử vong.
Nước ngọt có gas, nước sủi bọt
Đồ uống có gas (kể cả nước ngọt dành cho người ăn kiêng), những loại đồ uống sủi bọt làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường, thừa cân, béo phì, tăng huyết áp, sỏi thận... đều là những yếu tố có nguy cơ diễn tiến đến bệnh thận mạn cao.
Các nhà khoa học Hàn Quốc thực hiện một nghiên cứu trong hơn 10 năm trên 127.000 người. Kết quả công bố đầu năm 2024 cho thấy người thường xuyên uống nước ngọt có nguy cơ mắc bệnh thận mạn cao hơn người không tiêu thụ 1,1-1,26 lần.
