Ngân sách chi hơn 600 tỷ đồng, tiết kiệm chưa được 1 tỷ
Song song với việc hoàn thiện hệ thống pháp luật về đấu thầu (Quốc hội đã thống nhất thông qua Luật Đấu thầu (sửa đổi) gồm 10 Chương, 96 Điều và có hiệu lực thi hành từ ngày 01 tháng 01 năm 2024), thì việc đẩy mạnh đấu thầu qua mạng, công khai minh bạch các tiêu chí… đã giúp công tác đấu thầu nói chung đạt nhiều kết quả tốt.
Quan điểm xuyên suốt khi sửa Luật Đấu thầu là hài hòa quyền lợi của Nhà nước và thông thoáng, thuận lợi cho chủ đầu tư khi mua sắm, không để xảy ra tình trạng trục lợi.
Không thể phủ nhận những lợi ích kinh tế mà công tác đấu thầu mang lại nhưng bên cạnh đó vẫn còn hiện tượng “lách luật”, “cài cắm”, “thông thầu” ở một số địa phương. Điều này có nguy cơ khiến ngân sách Nhà nước bị thất thoát.
Qua nghiên cứu tìm hiểu việc thực thi pháp luật về đấu thầu, PV nhận thấy, nhiều đơn vị sở ngành tổ chức đấu thầu thành công, lựa chọn được nhà thầu nhưng tỉ lệ tiết kiệm đạt được rất thấp. Một số chuyên gia cho rằng, trong công tác đấu thầu, nếu giá gói thầu được xây dựng và phê duyệt là chính xác thì tỉ lệ tiết kiệm sẽ có ý nghĩa về mặt kinh tế. Còn không thì tỉ lệ tiết kiệm này chỉ để “cho vui”, và trong một số trường hợp sẽ rơi vào tình trạng làm đẹp con số cho “bệnh” thành tích.
Tìm hiểu sâu thêm về tỉ lệ tiết kiệm trong các gói thầu ở một số sở ngành tỉnh Hải Dương, PV được biết, Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng cơ bản thành phố Hải Dương, thuộc UBND thành phố Hải Dương là đơn vị đã tổ chức đấu thầu hàng trăm gói với tổng giá trị tương đối lớn.
Thống kê từ trang thông tin về đấu thầu Quốc gia, mặc dù tổng giá trị trúng thầu theo gói thầu có kết quả lựa chọn nhà thầu hợp lệ là 1.216.036.634.500 đồng (hơn 1,2 nghìn tỷ đồng) nhưng tỉ lệ tiết kiệm đạt được chỉ 0,47%.
Còn theo nghiên cứu ngẫu nhiên của PV ở 30 gói thầu chủ yếu được thực hiện trong 2 năm 2021-2022, tổng giá dự toán 629.605.892.000 đồng, tổng giá trúng thầu 628.669.711.000 đồng. Điều này cũng đồng nghĩa, đấu thầu hơn 628 tỷ đồng nhưng Ban Quản lý dự án Đầu tư xây dựng cơ bản thành phố Hải Dương tiết kiệm cho ngân sách chưa đến 1 tỷ đồng, tỉ lệ tiết kiệm đạt sát mức 0 đồng (0,15%).
Đáng chú ý trong số đó, gói Mua cây bóng mát cấp cho các phường, xã trên địa bàn thành phố Hải Dương trồng cây mùa Xuân năm 2022 và gói Chi phí bảo hiểm công trình có giá trị hàng tỷ đồng nhưng không tiết kiệm được đồng nào.
Hay gói thi công xây dựng (phần đường+cống hộp lớn đoạn Km3+278- Km5+670) và các chi phí khác giá trị 285.618.186.000 đồng nhưng tiết kiệm vỏn vẹn 262.251.000 đồng, đạt tỉ lệ 0,09%.
Nhiều gói giá trị vài chục tỷ đồng nhưng tiết kiệm sát mức 0 đồng, ví dụ gói: Thi công xây dựng hơn 24 tỷ đồng tiết kiệm được 55,3 triệu đồng (tỉ lệ 0,23%); gói Thi công xây dựng và mua sắm thiết bị 30,5 triệu đồng, tiết kiệm 86,7 triệu đồng (tỉ lệ 0,28%); gói Thi công xây dựng và các chi phí khác giá trị 57,5 tỷ đồng, tiết kiệm 219 triệu (tỉ lệ 0,38%); 2 gói thi công xây dựng khác giá trị 26 và 24 tỷ đồng cũng chỉ tiết kiệm 51 và 48 triệu đồng, tỉ lệ đều đạt là 0,2%.
Thấy gì ở những gói thầu tiết kiệm loanh quanh mức 0 đồng?
Tại bộ phận giúp sở quản lý các dự án quản lý, sửa chữa, bảo trì công trình giao thông, thuộc sở Giao thông Vận tải, tình trạng tiết kiệm thấp được lặp lại. Với 10 gói rà soát ngẫu nhiên, tổng giá trị trúng thầu là hơn 157 tỷ đồng thì số tiền tiết kiệm chỉ 186,5 triệu đồng, đạt tỉ lệ 0,12%.
Đáng chú ý ở đơn vị này có 1 gói thầu giá trị tới 128 tỷ đồng nhưng số tiền tiết kiệm lại chỉ dừng ở mức hơn 73 triệu đồng, tỉ lệ tiết kiệm đạt 0,06%. Đó là gói thầu Quản lý, bảo dưỡng thường xuyên các đường tỉnh và đường gom đường ô tô cao tốc Hà Nội - Hải Phòng, đoạn qua địa bàn tỉnh Hải Dương từ ngày 01/3/2020 - 31/12/2022 được phê duyệt cho Liên danh công ty TNHH xây dựng Việt Thanh và công ty Cổ phần Cầu đường bộ Hải Dương trúng thầu.
Cũng đơn vị thuộc sở Giao thông Vận tải tỉnh Hải Dương là ban Quản lý bảo trì công trình giao thông tỉnh, tình trạng tiết kiệm thấp sau đấu thầu chiếm đa số. Cụ thể, 15/22 gói thầu được nghiên cứu ngẫu nhiên với tổng giá trị trúng thầu là 84,4 tỷ đồng thì tiền tiết kiệm mà chủ đầu tư đạt được chỉ 195 triệu đồng, đạt 0,23%.
Ngoài ra, PV còn nhận thấy nhiều gói thầu do sở Giáo dục và Đào tạo, sở Lao động, Thương binh và Xã hội làm chủ đầu tư cũng có tỉ lệ tiết kiệm khá nhỏ giọt. Điều này được thể hiện cụ thể trong 2 bảng dưới đây:
Có thể nhìn rõ trong bảng, sở Lao động, Thương binh và Xã hội “sở hữu” 7 gói thầu tổng trị giá hơn 91 tỷ đồng nhưng tiết kiệm được 33,6 triệu đồng, đạt tỉ lệ 0,04%. Sở Giáo dục và Đào tạo có 6 gói thầu tổng giá trị hơn 133 tỷ đồng nhưng tỉ lệ tiết kiệm cũng chỉ đạt 0,27%, tức khoảng hơn 363 triệu đồng. Đây cũng là những gói thầu được PV tìm hiểu ngẫu nhiên.
Trên thực tế, đấu thầu góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất, kinh doanh, nâng cao hiệu quả của công tác quản lý Nhà nước về đầu tư và xây dựng, hạn chế và loại trừ được tình trạng thất thoát, lãng phí vốn ngân sách Nhà nước.
Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu tốt đẹp đó thì hoạt động đấu thầu cần công khai minh bạch, tạo ra môi trường cạnh tranh bình đẳng và lành mạnh giữa các chủ thể tham gia. Đây cũng là thách thức không nhỏ với các địa phương, trong đó có tỉnh Hải Dương.
Nhật Hạ
