Ngoạ? thành Hà Nộ? khống th?ếu những cảnh cả khu ruộng rộng tớ? hàng mẫu bị bỏ hoang, cỏ dạ? mọc héo úa loang lổ. Có những mảnh ruộng, bèo Tây, rau muống mọc rậm rịt như đã bị bỏ hoang từ rất lâu trong kh? ngườ? dân vẫn th?ếu v?ệc kh?ến a? cũng phả? xót xa...
Bỏ ruộng vì thủy lợ?… không lợ?
Cánh đồng của các thôn Phương Bản, Phương V?ên (xã Song Phương, Hoà? Đức) nằm ngay sát Đạ? lộ Thăng Long, g?ao thông đ? lạ? khá thuận t?ện. Thế nhưng, bên cạnh những ruộng rau, ngô, cây ăn quả xanh mướt là không ít thửa ruộng bỏ hoang, cỏ dạ? mọc um tùm.
Chị Nguyễn Thị Thu ở thôn Phương Bản lý g?ả?, do hệ thống thủy lợ? không tốt, ruộng thường xuyên bị úng nên ngườ? dân phả? bỏ ruộng vì trồng cây gì cũng… chết. Nhà chị Thu có 7 sào ruộng, trong đó 2 sào trồng lúa, 5 sào trồng màu. Vụ mùa năm nay, chị phả? bỏ hoang 3 sào trồng màu vì g?eo hạt rau, ngô đều bị hỏng. “Thực sự cũng t?ếc ruộng lắm, không nỡ để ruộng hoang nhưng cứ làm như vậy thì lỗ vốn” – Chị Thu ngao ngán.
Từ Song Phương theo con đường nhựa mớ? t?nh xuô? về UBND huyện Hoà? Đức, qua xóm Trạ? Ch?êu (xã Sơn Đồng), chúng tô? không khỏ? xót xa kh? chứng k?ến cả khu ruộng rộng tớ? hàng mẫu bị bỏ hoang, cỏ dạ? mọc héo úa loang lổ. Có những mảnh ruộng, bèo Tây, rau muống mọc rậm rịt như đã bị bỏ hoang từ rất lâu.
Theo nh?ều ngườ? dân ở đây, do khu đồng trũng, thường xuyên úng nước, lạ? gần khu dân cư, nh?ều chuột phá hoạ? nên cấy lúa kém h?ệu quả. Ông Nguyễn Văn Tuất - Phó Trưởng phòng K?nh tế huyện Hoà? Đức - cho b?ết: Toàn huyện có 2.300 ha d?ện tích cấy lúa.
H?ện nay, ngoà? một số d?ện tích đã bị thu hồ? để phát tr?ển đô thị nhưng chưa được tr?ển kha? còn bỏ hoang, trên địa bàn huyện Hoà? Đức có tình trạng nông dân bỏ ruộng nhưng d?ện tích không nh?ều. Theo ông Tuất, đặc thù t?êu thoát nước trên địa bàn huyện phụ thuộc hoàn toàn vào sông Nhuệ nên kh? gặp mưa lớn, d?ện tích ruộng bị úng đọng nước thường xuyên là khá lớn.
Tương tự, tạ? huyện Từ L?êm, do ảnh hưởng của đô thị hóa, nh?ều khu ruộng của các xã trên địa bàn huyện trở thành đất xen kẹt, hệ thống thủy lợ? bị phá vỡ, gây khó khăn cho sản xuất, dẫn tớ? v?ệc dân bỏ ruộng hoang. Tạ? xã Cổ Nhuế, nh?ều mảnh ruộng của thôn Hoàng, khu vực g?áp xã Xuân Phương bị bỏ hoang đã và? năm nay, cỏ mọc chằng chịt, có chỗ cỏ cao ngang bụng ngườ?.
Ngườ? dân xã Cổ Nhuế, Từ L?êm cuốc ruộng bỏ hoang để trồng rau
Chị Nguyễn Thị Thủy ở thôn Hoàng cho b?ết, nhà chị có 2,5 sào ruộng nhưng đã bỏ hoang 4 năm nay do nguồn nước bị ô nh?ễm, v?ệc tướ? t?êu gặp nh?ều khó khăn. Trong kh? đó, tạ? khu vực gần Công v?ên Hòa Bình, hàng chục héc ta đất nông ngh?ệp của xã Cổ Nhuế và Xuân Đỉnh đã được thu hồ? nh?ều năm nay nhưng chưa tr?ển kha? xây dựng. Do đó, một và? hộ dân vẫn “vượt rào” vào trồng rau, đu đủ, khoa? nước… trên chính những thửa ruộng đã bị thu hồ? trước đây.
Còn tạ? xã Phú D?ễn, theo thống kê, toàn xã có 167ha đất nông ngh?ệp nhưng do v?ệc tướ? t?êu không thuận lợ? nên có tớ? hơn 10ha đất ruộng bị bỏ hoang. Ông Phạm Đăng Thình - Phó Trưởng Phòng K?nh tế huyện Từ L?êm cho b?ết, mặc dù chưa có thống kê đầy đủ nhưng d?ện tích ruộng xen kẹt trong các khu đô thị, công ngh?ệp rất khó sản xuất, ngườ? dân bỏ hoang cũng lên tớ? hàng trăm héc ta, tập trung ở các xã Đạ? Mỗ, Tây Mỗ, Mễ Trì, Mỹ Đình, Cổ Nhuế, Xuân Đỉnh…
Ngoà? ra, trên địa bàn huyện còn có nh?ều dự án công ngh?ệp, đô thị lấy đất ruộng nhưng chưa tr?ển kha?, bỏ hoang vớ? d?ện tích cũng tương đố? lớn, chủ yếu ở các xã Thượng Cát, L?ên Mạc, Thụy Phương, Mỹ Đình, Trung Văn…
Vào thờ? đ?ểm đầu năm 2011, huyện Từ L?êm cũng đã có hơn 100ha đất ruộng bỏ hoang. Nguyên nhân là do v?ệc th? công các dự án trên địa bàn đã san lấp, phá vỡ hệ thống tướ? t?êu gây ngập úng hoặc không đưa nước vào đồng ruộng được.
Tạ? các xã Tân Lập, Tân Hộ? (Đan Phượng), nh?ều d?ện tích vùng trũng luôn đọng nước thả? đen sì kh?ến cho nông dân không thể g?eo trồng hoặc chỉ cấy được một vụ/năm. Theo UBND huyện Đan Phượng, toàn bộ 4.000ha đất nông ngh?ệp của huyện đều được tướ?, t?êu thông qua hệ thống thủy lợ? Đan Hoà?.
Tuy nh?ên, những năm gần đây, tình trạng ô nh?ễm mô? trường ngày càng tăng trong kh? v?ệc t?êu thoát nước thả? gặp khó khăn, ảnh hưởng không nhỏ tớ? sản xuất. Năm 2012, toàn huyện Đan Phượng có khoảng 40ha ruộng không thể sản xuất được do bị ô nh?ễm.
Theo Sở NN&PTNT Hà Nộ?, sau 5 năm mở rộng địa g?ớ? hành chính, d?ện tích đất sản xuất nông ngh?ệp toàn TP có khoảng hơn 188.600 ha. D?ện tích trồng lúa cả năm đạt 204.000ha (mỗ? vụ khoảng 102.000ha), năng suất bình quân đạt 58,8 tạ/ha, sản lượng bình quân xấp xỉ 1,2 tr?ệu tấn/năm.
Mặc dù chưa có thống kê cụ thể nhưng Sở NN&PTNT khẳng định, tạ? một số huyện ngoạ? thành, tình trạng nông dân bỏ ruộng có xảy ra, ước tính mỗ? vụ có khoảng 100ha. D?ện tích bỏ hoang chủ yếu là đất lúa xen kẹt g?ữa các khu đô thị, khu công ngh?ệp, những nơ? hệ thống g?ao thông, thủy lợ? bị phá vỡ không đủ đ?ều k?ện để sản xuất.
Chênh lệch ch? - thu
Không chỉ do hệ thống g?ao thông, thủy lợ? yếu kém, một trong những nguyên nhân kh?ến cho ngườ? nông dân có tâm lý chán ruộng là ch? phí đầu tư cho sản xuất lúa h?ện nay cao nhưng h?ệu quả thu về còn thấp.
Chị Vương Thị Chung ở Đồng Quang (Quốc Oa?) nhẩm tính, ch? phí đầu tư cho mỗ? sào lúa lên tớ? xấp xỉ 1 tr?ệu đồng. Cụ thể, g?á thuê cày bừa 120.000 – 150.000 đồng/sào, thuê cấy 200.000 đồng/sào, gặt 150.000 – 200.000 đồng/sào.
Ngoà? ra còn ch? phí g?ống, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật. Trong kh? đó, năng suất lúa trung bình chỉ đạt 200 – 220 kg/sào. Vớ? mức g?á 7.200 đồng/kg thóc như h?ện nay, trồng lúa hầu như không có lã?. “5 sào trồng lúa nhà tô? chỉ đủ ăn, còn lạ? mọ? ch? phí s?nh hoạt trong g?a đình đều từ t?ền làm thuê của chồng, con tô?” – Chị Chung tâm sự.
Một cán bộ Phòng K?nh tế huyện Quốc Oa? ch?a sẻ, vớ? những địa phương có nghề phụ hoặc gần khu công ngh?ệp, đô thị, ngườ? dân còn có cơ hộ? có thêm v?ệc làm, tăng thu nhập. Tạ? các xã thuần nông, toàn bộ nguồn thu của ngườ? dân đều trông chờ vào đồng ruộng, đờ? sống thật sự khó khăn nếu địa phương không có hướng chuyển đổ? cơ cấu cây trồng, vật nuô?, nâng cao g?á trị canh tác.
Kết quả khảo sát của Cục K?nh tế hợp tác và phát tr?ển nông thôn (Bộ NN&PTNT) cũng cho thấy, tình trạng nông dân bỏ ruộng ở khu vực Đồng bằng sông Hồng chủ yếu là trên d?ện tích đất ha? vụ lúa/năm hoặc ha? vụ lúa, một vụ màu/năm.
Bình quân mỗ? hộ dân có quy mô 3,72 khẩu và được g?ao khoảng 5,5 sào ruộng, thu nhập đạt khoảng hơn 22 tr?ệu đồng/năm. Trừ tổng ch? phí thuê làm đất, g?ống, phân bón vô cơ, thuốc bảo vệ thực vật, gặt, tuốt lúa chỉ còn thu lã? gần 13 tr?ệu đồng/năm.
Ông Tăng M?nh Lộc - Cục trưởng Cục K?nh tế hợp tác và phát tr?ển nông thôn - cho b?ết: 5 năm trở lạ? đây, g?á phân bón vô cơ tăng trung bình gấp 2 lần, g?á thuê nhân công cũng tăng hơn 2 lần nhưng g?á thóc chỉ tăng 1,2 lần.
Ngoà? ra, h?ện nay ở nh?ều địa phương, ruộng đất rất manh mún, sản xuất đơn lẻ, khó áp dụng cơ g?ớ? hóa nên ch? phí đầu vào vẫn ở mức cao. Hơn nữa, ở một số vùng nông thôn, thanh n?ên ra TP tìm v?ệc dẫn đến tình trạng th?ếu lao động trẻ, lao động chất lượng, v?ệc t?ếp thu các t?ến bộ khoa học còn hạn chế và năng suất lao động thấp nên ngườ? nông dân x?n trả ruộng.
Theo Cục K?nh tế hợp tác và Phát tr?ển nông thôn, từ năm 2011 trở về trước, v?ệc bỏ hoang ruộng đất mớ? xảy ra ở một số tỉnh như Hả? Dương, Hưng Yên, Hả? Phòng, Bắc N?nh nhưng đến nay đã lan ra nh?ều tỉnh như Nam Định, Thá? Bình, Thanh Hóa, Hà Tĩnh…
Ước tính h?ện nay d?ện tích bỏ ruộng ở các tỉnh bình quân khoảng 100ha/tỉnh, có tỉnh trên 200ha. Kết quả khảo sát sơ bộ ở 6 tỉnh Đồng bằng sông Hồng và m?ền Trung, d?ện tích bỏ ruộng đã gần 1.000ha.
Theo K?nh tế đô thị
