Món ăn có xuất phát dân dã, gắn liền với miền quê nhưng gà nướng đất sét lại là món ăn có phần cầu kỳ và cực khó quên khi có dịp nếm thử.
Gà nướng đất sét (còn có tên gọi vui là "gà cái bang") vốn là món ăn dân dã, nhưng thức tế cách chế biến món này lại rất cầu kì và được đánh giá là rất ngon trong các món gà. Tích truyền lại, xưa có anh ăn xin nghèo ăn trộm được con gà, khi đang nhóm lửa thì bất chợt thấy quan binh tìm bắt, quá hoảng loạn, anh tay vội lấy đất sét bọc kín con gà rồi ném vào đống lửa, không ngờ khi bóc đất ra lại có món gà thơm ngon độc đáo hơn hẳn. Và cái tên "gà ăn mày" hay "gà cái bang" cũng từ đó mà thành.
Gà nướng đất bắt buộc phải dùng đất sét, bởi chỉ đất sét mới đủ dẻo dính để bao lấy thân gà. Gà nướng ngon nhất là loại gà thả vườn, nuôi tự nhiên, thịt chắc và ngọt. Cách sơ chế món gà này cực kì đơn giản, chỉ cần lấy tiết rồi cắt bỏ phao câu, rút nội tạng ra làm sạch rồi lại nhét lại vào thân gà. Đặc biệt, không cần làm lông gà bởi khi đắp đất nướng, lông sẽ dính theo đất mà róc ra hết. Bọc đất quanh thân gà cũng không được quá dày hoặc quá mỏng bởi dày quá gà không chín, mà quá mỏng thì khi nướng đất co lại nhanh khiến gà dễ bị cháy.
Nướng gà là công đoạn kì công hơn cả, cần phải chuẩn bị thật nhiều củi khô, chất đốt bởi phải mất tới 1-2 tiếng nướng trên lửa liên tục, "cục đất" ấy mới đủ nóng kĩ, đủ ngấm và làm chín thịt gà. Từ miếng đất dẻo dính ban đầu, gà nướng khi hoàn thiện phải có lớp đất khô rang, săn cứng, lấy đầu que chọc vào phải không còn dính đất mới là gà đã chín. Bóc lớp đất tới đâu, lông gà dính theo tuột ra đến đó, để lộ phần da gà óng ả, thân gà tròn trơn mà thơm lừng hấp dẫn.
Gà nướng đất sét còn có một hình thức biến tấu khác là bọc với lá sen trước khi đắp đất. Khác với gà bọc đất trực tiếp, gà nướng lá sen đất sét cần phải làm sạch lông trước khi được bọc trong lớp lá sen. Cách chế biến này giúp thịt gà đã mềm lại thơm dịu hương sen, khiến món ăn càng thêm hấp dẫn.
Gà bọc đất nướng là món ăn dân dã, mang đậm hồn quê hương, thịt gà chắc ngọt, nuốt trôi rồi còn thấy vị thơm đọng lại nơi đầu lưỡi. Ấy mới biết vị đất cũng hấp dẫn và quyến rũ không kém sơn hào hải vị cao sang. Bất kì ai, dù mới thưởng thức một lần cũng không thể quên hương đất mộc mạc mà đầy tinh tế của món ăn này.
