Nhiều mánh khóe thu mua sổ BHXH
Dịch bệnh Covid-19 kéo dài đã khiến nhiều doanh nghiệp lâm vào cảnh khó khăn phải tạm ngừng hoạt động, công nhân mất việc. Lợi dụng tình hình dịch bệnh diễn biến phức tạp, trên mạng xã hội xuất hiện nhiều thông tin xấu, giả mạo nhằm thu mua sổ BHXH của người lao động để trục lợi.
Năm 2020, tại tỉnh Bình Dương, các đối tượng đã lập trang Facebook mạo danh BHXH tỉnh Bình Dương để rao mua sổ BHXH.
Cũng chính tại thời điểm này, nhiều công nhân tại tỉnh Bình Dương cho biết họ bị “mắc bẫy”do các đối tượng xấu đã cố tình sử dụng tài khoản Facebook với tên “BHXH Bình Dương” để lừa đảo. Trên tài khoản Facebook giả mạo, đối tượng này liên tục rao thông tin nhận thanh lý sổ BHXH trước thời hạn, ưu tiên cho công nhân làm việc tại TP.Hồ Chí Minh và tỉnh Bình Dương. Người lao động cần tiền gấp có thể bán sổ BHXH với điều kiện: đóng BHXH nhưng đã nghỉ việc từ 7 tháng trở lên và muốn bán sổ; có sổ hộ khẩu trên mọi miền lãnh thổ Việt Nam; trực tiếp giao dịch và nhận tiền tại phòng công chứng. Đối tượng này thậm chí còn công khai cả số điện thoại cá nhân (086.641.34...) để công nhân có thể liên lạc nếu muốn bán sổ.
Mất việc, khó khăn, lại hiểu chưa thấu đáo giá trị của sổ BHXH, nhiều người lao động đã bị những đối tượng này dụ dỗ bán lại sổ BHXH để lấy tiền trang trải cuộc sống trước mắt.
Liên quan đến hiện tượng trên, bà Lê Minh Lý (Giám đốc BHXH tỉnh Bình Dương) khẳng định, cơ quan này không sử dụng tài khoản Facebook chính thức nào để thu mua sổ BHXH của người lao động.
Ngay sau khi phát hiện sự việc, BHXH tỉnh Bình Dương đã có công văn gửi sở Thông tin & Truyền thông tỉnh đề nghị có biện pháp ngăn chặn và xử lý theo quy định pháp luật đối với những tài khoản mạo danh nêu trên. Đồng thời, đề nghị Công an tỉnh phối hợp vào cuộc điều tra xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật. BHXH Việt Nam cũng đã gửi thông tin về các trang Facebook lập ra với mục đích mua, thu gom sổ.
Tình trạng giả mạo làm cơ quan BHXH để thu mua sổ BHXH tràn lan trên mạng.
Ngoài tài khoản Facebook giả mạo cơ quan BHXH tỉnh Bình Dương, chỉ cần một cú click chuột, người lao động còn có thể dễ dàng tìm kiếm các địa chỉ thu mua sổ BHXH trên mạng. Thủ tục rất đơn giản, người bán chỉ cần đến cơ quan công chứng làm giấy ủy quyền cho người mua nhận BHXH một lần sẽ được nhận tiền ngay. Mức giá mua lại sổ BHXH tùy vào thời gian tham gia đóng BHXH của từng người lao động. Chẳng hạn, với một sổ BHXH có thời gian tham gia đóng BHXH 5 năm liền, với mức lương đóng BHXH gần 5 triệu đồng/tháng, sẽ được trả 4 triệu đồng.
Theo BHXH tỉnh Bình Dương, hành vi lợi dụng khó khăn của người lao động để thu mua lại sổ BHXH với giá trị chỉ từ 40% đến 50% giá trị thực tế mà người lao động được hưởng, là khó chấp nhận và cần được xử lý nghiêm.
Trên thực tế, lợi dụng tâm lý cần tiền của người lao động lúc khó khăn, các đối tượng xấu đồng ý trả tiền ngay, song, buộc họ phải làm giấy ủy quyền làm thủ tục hưởng chế độ. Do chính sách cải cách thủ tục hành chính, một năm sau, các đối tượng có thể làm thủ tục hưởng chế độ một lần ở bất kỳ BHXH cấp huyện nào ở tất cả tỉnh, thành trên cả nước và “rải” người đi lãnh tiền ở khắp nơi.
Hành vi cầm cố và thế chấp sổ BHXH cũng tương tự hình thức cho vay tiền. Đối tượng mua sẽ định giá mức cho vay (từ 40% đến 50% giá trị sổ), nếu người lao động muốn chuộc lại thì phải chịu lãi cao, khó có khả năng chi trả và cuối cùng bị ép bán sổ.
Để người lao động không bán sổ BHXH...
Thời gian qua, trên các phương tiện thông tin đại chúng tiếp tục có phản ánh về tình trạng một số đối tượng lợi dụng tình hình dịch bệnh Covid-19, công nhân mất việc làm để thu gom, mua bán sổ BHXH nhằm trục lợi chính sách; đặc biệt có đối tượng còn mạo danh cơ quan BHXH đế rao mua bán sổ BHXH.
Trả lời ý kiến chất vấn bằng văn bản của Đại biểu Quốc hội về giải pháp để người lao động không bán sổ BHXH, chính sách thu hút người lao động tham gia BHXH và tạo động lực cho người lao động, bộ LĐ-TB&XH thông tin: Theo khoản 6 Điều 18 của Luật BHXH năm 2014 thì người lao động có quyền “ủy quyền cho người khác nhận lương hưu, trợ cấp BHXH”. Quy định này nhằm tạo thuận lợi cho người lao động trong tham gia và thụ hưởng các chế độ BHXH và hoàn toàn phù hợp với các quy định của pháp luật về quyền công dân.
Tuy nhiên, xuất phát từ việc nhận thức của người lao động còn chưa đầy đủ, các đối tượng xấu đã lợi dụng quy định trên đế tiếp cận, dụ dỗ, lôi kéo người lao động để thực hiện việc mua bán sổ BHXH của người lao động với giá rẻ kèm theo giấy ủy quyền nhận trợ cấp BHXH để sau đó làm thủ tục thanh toán với cơ quan BHXH và hưởng chênh lệch.
Trước thực trạng nêu trên, ngày 12/4/2020, Văn phòng Chính phủ có văn bản số 2858/VPCP-NC thông báo ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Chính phủ: “Giao các Bộ, cơ quan: Công an, LĐ-TB&XH, Thông tin và Truyền thông, BHXH Việt Nam và UBND các tỉnh, thành phố kịp thời cảnh báo, xử lý nghiêm các hành vi mua gom sổ BHXH, siết chặt quy trình chi trả để ngăn chặn các đối tượng trục lợi”.
Ngày 27/4/2020, bộ LĐ-TB&XH đã có văn bản số 1443/LĐTBXH- BHXH gửi UBND các tỉnh, thành phố và BHXH Việt Nam về việc cảnh báo, xử lý hành vi mua sổ BHXH của người lao động.
Hiện nay, thực hiện nhiệm vụ Chính phủ giao, bộ LĐ-TB&XH đã phối hợp với các Bộ, ngành, địa phương xây dựng trình Chính phủ, Quốc hội hồ sơ đề nghị xây dựng Luật BHXH (sửa đổi), trong đó đề xuất nhiều giải pháp nhằm hạn chế hưởng BHXH một lần, tăng tính hấp dẫn, thu hút người lao động tham gia BHXH để hưởng lương hưu.
Giảm thời gian đóng BHXH tự nguyện để được hưởng lương hưu xuống, tăng thêm các quyền lợi cho người tham gia.
Trong đó, có thể kể đến: Giảm thời gian tham gia BHXH tối thiểu để được hưởng lương hưu từ 20 năm xuống 15 năm, tiến tới còn 10 năm; Bổ sung các quyền lợi, nhất là các quyền lợi ngắn hạn để gia tăng sự hấp dẫn tạo động lực cho người lao động tham gia BHXH; Tăng cường sự liên kết, hỗ trợ giữa các chính sách bảo hiếm xã hội cũng như tính linh hoạt của các chính sách nhằm đạt được mục tiêu thu hút và tạo động lực để người lao động tham gia BHXH.
Bên cạnh đó là củng cố niềm tin, tăng mức độ hài lòng của người tham gia vào hệ thống BHXH thông qua đẩy mạnh cải cách hành chính, ứng dụng công nghệ thông tin, đơn giản hoá các quy trình, thủ tục đăng ký, đóng, hưởng BHXH, nâng cao chất lượng cung cấp dịch vụ BHXH theo hướng thân thiện, công khai, minh bạch, tạo thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp.
Để ngăn chặn và xử lý hành vi thu mua sổ BHXH, trong hồ sơ đề nghị xây dựng Luật BHXH (sửa đổi) còn bổ sung các hành vi bị nghiêm cấm đối với hành vi mua bán sổ BHXH dưới mọi hình thức.
Theo luật sư Đặng Anh Đức - Giám đốc công ty Luật TNHH Đặng và Cộng sự (TP.Hà Nội), sổ BHXH là một loại tài sản đặc biệt gắn liền với nhân thân, quyền lợi không thể tách rời của người lao động. Sổ BHXH thể hiện quá trình tham gia, đóng các chế độ về BHXH hằng tháng của người lao động tại các cơ quan, doanh nghiệp, được xem như cuốn sổ tiết kiệm để hưởng các chế độ trợ cấp BHXH sau này. Trường hợp người lao động mang sổ BHXH đi cầm cố, thế chấp thì sẽ không được cấp lại sổ.
Không được bán, chuyển nhượng sổ BHXH
Ông Phan Văn Mến (Giám đốc BHXH TP.Hồ Chí Minh) cho biết: “Năm 2020, BHXH TP.Hồ Chí Minh đã phát hiện một đối tượng có hành vi gian lận BHXH khi sử dụng 2 sổ BHXH và ủy quyền cho 2 người đi làm thủ tục hưởng chế độ BHXH một lần ở 2 nơi. Lần đó, BHXH thành phố đã truy tìm nguồn gốc sổ, ngăn chặn kịp thời hành vi sai phạm, phối hợp với cơ quan công an điều tra xử lý nên phát huy được tính răn đe.
Để không bị các đối tượng lừa đảo, trục lợi lợi dụng, người lao động cần phải hiểu rõ, sổ BHXH không phải là một loại hàng hóa để trao đổi, mua bán và nó chỉ có giá trị đối với cá nhân người tham gia BHXH. Sổ BHXH ghi nhận quá trình đóng BHXH của người tham gia nhằm giải quyết các chế độ bảo hiểm trước mắt như ốm đau, thai sản, tai nạn lao động - bệnh nghề nghiệp và các chế độ BHXH lâu dài như hưu trí, tử tuất. Do đó, người lao động không thể chuyển nhượng, bán sổ BHXH cho bất cứ ai, phải giữ sổ để bảo đảm an sinh cho chính mình và cho xã hội”.
Thu Hà
