Dấu hiệu đội giá, chủ đầu tư “im lặng”
Nhằm tránh tình trạng “thổi giá” sản phẩm/danh mục đấu thầu, pháp luật đã quy định cần 1 đơn vị đứng ra thẩm định giá trị gói thầu. Qua đó, giúp các đơn vị liên quan kiểm tra giá tiền, số lượng, chủng loại các thiết bị, đầu danh mục trong dự toán có phù hợp với giá cả thị trường hay không?
Cùng với đó, đơn vị thẩm định còn kiểm tra tính pháp lý và yếu tố tăng/giảm của các khoản mục chi phí; phân tích nguyên nhân tăng, giảm so với giá trị dự toán của gói thầu.
Tuy các quy định đã được hướng dẫn rõ ràng nhưng qua nghiên cứu tìm hiểu thực tế thì, việc áp dụng và thực thi pháp luật tại một số đơn vị sử dụng vốn đầu tư công còn nhiều bất cập, đơn cử như tại gói thầu mua sắm xe ép rác, ô tô tải của công ty TNHH MTV Môi trường Đô thị TP.HCM.
Theo đó, Công ty này đã thực hiện 2 gói thầu mua tổng 9 chiếc xe ép rác và ô tô tải. Cả hai gói thầu do Giám đốc công ty TNHH MTV Môi trường Đô thị TP.HCM Huỳnh Minh Nhựt phê duyệt cho công ty Cổ phần Vận tải thương mại Xây dựng công nghiệp Đức Long. Hai gói thầu đều do công ty TNHH Xây dựng Thương mại Dịch vụ Thiên Lộc Gia làm bên mời thầu và công ty Đức Long là nhà thầu duy nhất tham gia dự thầu rồi trúng thầu.
Đáng chú ý, giá các sản phẩm ở 2 gói thầu trên có dấu hiệu cao hơn thị trường hàng trăm triệu đồng/chiếc.
Cụ thể, tại Quyết định số 304/QĐ-MTĐT ngày 29/6/2022, gói thầu Cung cấp xe ô tô ép rác có giá trúng thầu là 6.965.000.000 đồng, so với giá dự toán 7.006.872.600 đồng, tiền tiết kiệm sau đấu thầu là 41.872.600 đồng, đạt tỉ lệ 0,59%.
Sản phẩm được mua trong gói thầu là xe ô tô ép rác (chiều cao ≤ 2,1m) Kia Frontier K250B có đơn giá 995.000.000 đồng. Tuy nhiên, theo khảo sát của phóng viên, với cùng yêu cầu kĩ thuật, model, xuất xứ, chiếc xe này đang được bán trên thị trường với giá 700.000.000 đồng. Tính trên số lượng 7 chiếc như gói thầu mà công ty Môi trường Đô thị TP.HCM mua sắm, số tiền chênh lệch lên tới 2.065.000.000 đồng (Bằng chữ: Hai tỷ, không trăm sáu mươi lăm triệu đồng).
Tổng quan về sản phẩm xe ép rác KIA K250B Thaco Trường Hải. Ảnh chụp màn hình. Giá tham khảo ghi rõ là 650.000.000 đồng.
Trước đó, theo Quyết định 63/QĐ-MTĐT ngày 4/3/2022, gói thầu Cung cấp 2 xe ô tô tải thùng kín có giá trúng thầu là 3.175.200.000 đồng (Ba tỷ, một trăm bảy mươi lăm triệu, hai trăm nghìn đồng), so với giá dự toán 3.280.002.000 đồng, tiền tiết kiệm sau đấu thầu là 104.802.000 đồng, đạt tỉ lệ 3,19%.
Sản phẩm thuộc gói thầu nói trên là xe ô tải thùng kín (tải trọng từ 3.400kg đến dưới 3.500kg) HINO FC9JJTC có đơn giá 1.617.000.000 đồng. Theo khảo sát của phóng viên, với cùng yêu cầu kĩ thuật, model, xuất xứ, chiếc xe này đang được bán trên thị trường với giá 939.000.000 đồng. Với 2 chiếc, số tiền chênh lệch là 1.356.000.000 đồng (Bằng chữ: Một tỷ, ba trăm năm mươi sáu triệu đồng).
Như vậy, với tổng 2 gói thầu như đã đề cập, số tiền chênh lệch giữa giá sản phẩm trong gói thầu và trên thị trường ước tính hơn 3 tỷ đồng.
Trước những dấu hiệu bất thường trên, PV Tạp chí Đời sống và Pháp luật đã liên hệ trao đổi thông tin với công ty TNHH MTV Môi trường Đô thị TP.HCM. Tuy nhiên, qua nhiều ngày, đơn vị này vẫn không hề có động thái phản hồi.
Chủ đầu tư không thể “né” trách nhiệm
Nhận định về nội dung trên, luật sư Trần Hậu (công ty Luật FDVN, Đoàn luật sư TP.Đà Nẵng) cho biết, việc phê duyệt kết quả gói thầu mua sắm trang thiết bị cho các đơn vị có trách nhiệm của các bên liên quan. Trong đó, chủ đầu tư, bên tư vấn thẩm định đều có những trách nhiệm cụ thể theo quy định của luật Đấu thầu.
“Theo quy định tại luật Đấu thầu, việc tổ chức đấu thầu phải đảm bảo công bằng, minh bạch, sử dụng tiền ngân sách để đầu tư mua sắm công cũng phải tuân thủ nguyên tắc tiết kiệm, đúng giá trị chứ không thể “đội giá” gây thiệt hại cho Nhà nước”, luật sư Hậu nhận định.
Cũng theo luật sư Trần Hậu, chủ đầu tư tổ chức mời thầu, phê duyệt gói thầu phải có vai trò quyết định trong việc đảm bảo cho hoạt động đấu thầu được tuân thủ đúng quy định pháp luật.
Do vậy, nếu hoạt động đấu thầu có dấu hiệu nâng khống, đội giá, gây thiệt hại cho Nhà nước thì tùy từng trường hợp khác nhau có thể bị xử lý theo các chế tài khác nhau. Nếu sự việc ở mức độ nhẹ có thể chỉ bị xử lý hành chính.
“Tuy nhiên, các hành vi thông thầu, cố ý làm trái, dấu hiệu trục lợi làm thất thoát, thiệt hại cho tài sản Nhà nước thì còn có thể bị xử lý hình sự về các tội danh khác nhau tùy theo tính chất, mức độ hành vi cụ thể khi có kết luận điều tra. Việc có xem xét trách nhiệm hình sự hay không, xem xét mức độ nào, phạm tội gì phải trên cơ sở điều tra làm rõ hành vi, dấu hiệu vi phạm, mức độ thiệt hại cụ thể và tùy theo tính chất của từng trường hợp”, luật sư Hậu nhấn mạnh.
Công ty TNHH TNHH MTV Môi trường Đô thị TP.HCM đã công bố kế hoạch lựa chọn nhà thầu của 12 dự án với tổng số 76 gói thầu; đã thực hiện mời thầu 15 gói (với 15 thông báo mời thầu), thực hiện mời sơ tuyển 0 gói; đã công bố kết quả của 11 gói, hủy thầu 0 gói (trong số các gói thầu ở trên); có 4 gói có kết quả mà không có TBMT, TBMST.
Đơn vị này cũng là nhà thầu đã tham gia 122 gói thầu, trong đó trúng 98 gói, trượt 10 gói, 8 chưa có kết quả, 6 gói đã bị huỷ; tổng giá trị trúng thầu: 2.187.966.460.126 đồng (Bằng chữ: Hai nghìn một trăm tám mươi bảy tỷ, chín trăm sáu mươi sáu triệu, bốn trăm sáu mươi nghìn, một trăm hai mươi sáu đồng; tỉ lệ trung bình giá trúng thầu so với giá dự toán: 96.69% (Chỉ tính dựa trên các gói có công bố giá dự toán hoặc giá gói thầu); địa bàn đã đã tham gia thầu: TP.Hồ Chí Minh, Đồng Nai; có quan hệ với 38 bên mời thầu.
Thanh Phong – Ngọc Bảo
