Trong một căn nhà ở TP Bắc G?ang, có 3 “cụ” s?nh v?ên g?à nhất V?ệt Nam vẫn ngày đêm "chụm đầu vào nhau"... học bà?.
Không phả? rượu, chẳng là chè, không phả? cờ, cũng chẳng là “bạc” mà trước mắt họ là những… cuốn g?áo trình. Ba “cụ s?nh v?ên” nh?ều tuổ? nhất đang học bà?, đó là cụ Hoàng Ân (81 tuổ?), cụ Nguyễn Văn Thành (74 tuổ?) và ông Ngô Thế Hưng (55 tuổ?).
"Học nhóm" ở tuổ?... 80
Trong cá? lạnh se sắt cuố? đông, chúng tô? tìm đến căn nhà cấp 4 cũ kỹ trong một ngõ nhỏ của thôn Tân Phượng, xã Tân Mỹ, nơ? có 3 cụ g?à đang m?ệt mà? ngồ? học. Thật khó t?n kh? đó là ba “cụ s?nh v?ên” nổ? t?ếng nhất đất Bắc G?ang và có lẽ cũng là cả nước vì t?nh thần h?ếu học. Cụ Hoàng Ân râu tóc bạc phơ như một t?ên ông, vì cụ bà phả? qua nhà chăm sóc con gá? mớ? s?nh ở làng bên nên mấy lâu nay cụ ở nhà một mình. Cũng thành lệ, cứ mỗ? lần cụ ở nhà, cụ Thành và ông Hưng, ha? “bạn học đạ? học” lạ? kéo qua nhà cụ để cùng “học nhóm”. Nhờ có ha? ông bạn đồng môn vong n?ên này mà nhà cụ Ân lúc nào cũng tràn ngập t?ếng cườ? vu?.
Hằng ngày, ông Hưng (55 tuổ?) vẫn chở cụ Hoàng Ân (81 tuổ?) đến lớp.
Xét về tuổ? tác, “s?nh v?ên” Hoàng Ân lớn nhất. Cụ s?nh năm 1933, tính đến nay là tròn 81 tuổ?. Trước đây, vì hoàn cảnh g?a đình khó khăn nên học đến lớp 6 thì cụ phả? nghỉ học. Vì ham học, không chấp nhận số phận nên cụ tự học thêm đến lớp 8. Lúc đó, cụ bắt đầu được tuyển vào làm ở Công Ty Ngoạ? Thương Hà Bắc. Năm 1970, vì thuộc d?ện “cán sự 2” nên cụ được lãnh đạo công ty cho đ? học lớp dự bị Đạ? học Ngoạ? g?ao - Ngoạ? thương 1 năm rồ? sau đó th? vào ngành Kế toán – Tà? chính của trường Đạ? học Thương ngh?ệp. Sau 5 năm học địa học, kh? trở về quê, cụ được đề bạt làm Trưởng phòng Tà? vụ của công ty Ngoạ? thương Hà Bắc. Cho đến năm 1980 thì cụ Ân được nghỉ hưu theo chế độ.
Ngay sau kh? nghỉ hưu, không như những ngườ? g?à khác thường lấy thú vu? đ?ền v?ên nghỉ ngơ? làm trọng để g?ữ gìn sức khỏe, cụ Hoàng Ân lao vào ngh?ên cứu và v?ết sử địa phương. N?ềm đam mê từ thờ? trẻ của cụ đã được dành rất nh?ều thờ? g?an. Càng ngh?ên cứu càng hăng. Càng phát h?ện ra nh?ều đ?ều thú vị của lịch sử quê hương cụ càng mê mả?, càng thấy như khỏe ra. Thế rồ? cụ đ? khắp chốn tìm tò? tư l?ệu, đứng ra tổ chức nh?ều cuộc hộ? thảo lớn nhỏ, có những cuộc tầm “làng xã” nhưng cũng có những cuộc quy mô “trung ương”. Đ?ển hình là hộ? thảo về nguồn gốc, la? lịch và công trạng của 5 vị tướng họ Vương ở đền Cao (Chí L?nh, Hả? Dương).
Trở thành s?nh v?ên kh?... 74 tuổ?
Cũng vì n?ềm đam mê vớ? lịch sử quê hương mà cuộc sống của cụ Ân rẽ sang ngả khác. Chả là vì đóng va? trò ngườ? chủ trì các cuộc hộ? thảo nên cụ phả? v?ết rất nh?ều tham luận và báo cáo. Thấy những bản tham luận của mình rất lộn xộn, lủng củng và dà? dòng nên cụ đã quyết định phả? đ? học để có được một phương pháp luận khoa học.
Nơ? học tập quen thuộc của 3 "cụ s?nh v?ên".
Thế là cụ lạ?…đ? học! Lần này, cụ chọn một ngành mớ? toanh: Luật k?nh tế. “Tô? chọn ngành Luật K?nh Tế của V?ện Đạ? học Mở để học vì đây là ngành học có cả luật lẫn k?nh tế. Tô? học ngành này vớ? mục đích có k?ến thức và lý luận để cân nhắc, để mọ? vẫn đề sao cho khoa học. Và quả đúng như tô? mong muốn, sau một thờ? g?an học, tô? đã nắm vững hơn hệ thống lý luận và phương pháp luận khoa học. Càng học tô? càng cảm thấy mê đắm v?ệc ngh?ên cứu sử. Càng ngh?ên cứu tô? càng tìm ra những “chân trờ? mớ?” và “chân trờ?” ấy là động lực kh?ến một cụ g?à như tô? lao vào ngh?ên cứu sử quên tuổ? tác”, cụ Ân nó?.
Thẻ s?nh v?ên của cụ Hoàng Ân.
Cụ Hoàng Ân cho b?ết, kh? cụ bày tỏ ý định học thêm đạ? học, con cháu trong g?a đình rất vu? mừng ủng hộ. Và chính nhờ tấm gương h?ếu học của cụ mà 14 ngườ? cháu của cụ đã no? gương ông mình, nỗ lực học lên thạc sỹ và đạ? học. Tính đến nay, cụ đã có 4 ngườ? cháu là thạc sỹ, 10 ngườ? là cử nhân. Ngoà? ra, trong quá trình học, cụ cũng được rất nh?ều nhà khoa học tìm về tận nơ? động v?ên, khuyến khích.
Cuộc đờ? s?nh v?ên của cụ cũng có nh?ều đ?ều thú vị! “Những ngày đầu làm s?nh v?ên có nh?ều chuyện hà? hước lắm. Ngườ? ta thấy tô? tóc chả? ngược, đầu bạc phơ… cứ tưởng mình là G?áo sư nên khoanh tay chào rất lễ phép. Nh?ều ngườ? vừa gặp đã hồ hở? hỏ?: “Thưa G?áo sư, G?áo sư về g?ảng dạy ở trường nào thế ạ?”, “G?áo sư dạy môn gì ạ?”. Ngườ? ta hỏ?, tô? buồn cườ? lắm nhưng không dám cườ?.
Có hôm có ngườ? hỏ?: “G?áo sư đ? tìm a??”. Tô? trả lờ?: “Tô? đ? tìm chữ” thế rồ? cả ngườ? hỏ? và ngườ? trả lờ? phá lên cườ? vì ngườ? ta b?ết tô? là s?nh v?ên”, cụ Ân hà? hước kể.
"Mố? tình" vong n?ên
Bạn học địa học của cụ Hoàng Ân là cụ Nguyễn Văn Thành (74 tuổ?), nguyên là một Trưởng phòng của V?ện K?ểm sát nhân dân tỉnh Bắc G?ang. Cụ Thành bảo, mình nung nấu ý định học thêm từ rất lâu nhưng kh? gặp cụ Ân thì mớ? đưa ra quyết định cuố? cùng. Mục đích v?ệc đ? học của cụ Thành là muốn nắm chắc hệ thống văn bản pháp luật để có thể tư vấn cho ngườ? dân quê mình những công v?ệc thường nhật một cách đúng luật.
Bạn học trẻ tóc mớ? “7 phần vô?, 3 phần t?êu muố?” của cụ Ân là ông Ngô thế Hưng (55 tuổ?), vốn là cán bộ quân độ? nghỉ hưu. Ông Hưng từng có 12 năm hoạt động trong lĩnh vực đ?ều tra hình sự của quân độ?. V?ệc theo học ngành Luật K?nh tế, ngoà? mục đích nắm vững hệ thống k?nh tế thì ông còn muốn có đủ k?ến thức để mở một văn phòng luật sư r?êng. Tuy nh?ên, khác vớ? cụ Ân, ngày ông Hưng bày tỏ ý định đ? học của mình, vợ con và một số ngườ? thân của ông tỏ vẻ không đồng tình.
“Lúc làm hồ sơ đ? học, vợ con tô? bảo: “Thô? ông nghỉ hưu rồ? ở nhà mà nghỉ ngơ?, học hành làm gì nữa cho mệt”. Nhưng tô? nghĩ, v?ệc học không bao g?ờ là muộn, mình học để nâng cao h?ểu b?ết và để các con cháu mình sau này lấy đó mà phấn đấu. Thêm nữa, tô? muốn hành nghề luật sư cần phả? có trình độ chuyên môn trên cơ sở k?nh ngh?ệm sẵn có” – “ông s?nh v?ên trẻ” Ngô Thế Hưng nó?.
Từ những ngày đầu đ? học cho đến nay, cả 3 cụ đều gắn bó vớ? nhau như những “ngườ? bạn” mặc dù khoảng cách tuổ? tác g?ữa họ khá lớn. Thường thì các buổ? học của họ d?ễn ra vào thứ Bảy, chủ nhật hàng tuần. Cứ đến g?ờ đ? học, cụ Thành hoặc ông Hưng sẽ đ? xe từ nhà mình qua nhà cụ Ân cách đó 7km để đón cụ đ? học. Trong suốt 4 năm ròng rã, bất kể trờ? mưa hay nắng, họ luôn đồng hành vớ? nhau trên từng chặng đường. Trong quá trình học họ còn ch?a sẻ vớ? nhau từng cuốn g?áo trình, từng k?nh ngh?ệm quý và mang cơm đ? ăn cùng nhau mỗ? buổ? trưa ở trường. Đặc b?ệt, cứ đến mùa th?, cả 3 “cụ s?nh v?ên” lạ? tập trung ở nhà cụ Ân để học nhóm và ngủ chung cùng nhau trên một cá? g?ường theo đúng nghĩa…s?nh v?ên!
Nó? về cá? sự học của mình, cụ Hoàng Ân ch?a sẻ rằng V?ện Đạ? học Mở và Bộ G?áo dục & Đào tạo từng nh?ều lần mờ? cụ lên Hà Nộ? tham sự lễ kha? g?ảng ở một số trường để nêu gương. Cụ cũng được Ban G?ám H?ệu V?ện Đạ? học Mở tặng toàn bộ g?áo trình l?ên quan đến ngành học trong suốt 5 năm và được g?ảm 50\% học phí, được lớp m?ễn toàn bộ quỹ lớp.
Cụ Ân cho rằng nhờ v?ệc học đạ? học đã g?úp mình luôn cảm thấy khỏe mạnh và l?nh hoạt. Cho đến nay, dù đã ở ngưỡng “U90” song mỗ? lần đọc sách báo hoặc nhìn lên bảng cụ Ân vẫn không hề đeo kính. Thậm chí, nh?ều đêm cụ còn thức trắng để hoàn thành các bà? ngh?ên cứu về lịch sử địa phương.
Đ?ều đặc b?ệt, cả 3 “cụ s?nh v?ên” dù dành rất nh?ều thờ? g?an cho v?ệc học nhưng vẫn có đủ thờ? g?an để chăm sóc g?a đình và n?ềm đam mê ngh?ên cứu sử. Cả 3 đều có ý định sẽ dùng những k?ến thức đã học được để dồn cho những dự án ngh?ên cứu lịch sử địa phương và tư vấn pháp luật cho ngườ? dân trước kh? họ “gần đất xa trờ?”.
