Cây mần tưới (Eupatorium fortunei Turcz) là một loại cây thân thảo thường được tìm thấy mọc dại ở bìa rừng, ruộng đồng hoặc ven đường. Loại cây này thường được người dân thường dùng để làm rau ăn sống và làm gia vị giúp lợi tiểu, kích thích tiêu hóa hoặc giải nhiệt cơ thể.
Lá và thân cây mần tưới sau khi thu hoạch thường được rửa sạch để dùng tươi, phơi khô làm dược liệu hoặc gia vị nấu ăn. Mần tưới khô cần được bảo quản cẩn thận, tránh bị ẩm mốc sẽ dẫn đến mất dược tính bên trong.
Lá và thân cây mần tưới thường được sử dụng làm dược liệu hoặc gia vị nấu ăn
Theo Y Học Cổ Truyền, cây mần tưới có vị cay và hơi đắng, mùi khá thơm và có tính ấm nên được quy vào hai kinh Can và Tỳ. Thảo dược từ lá và thân loại cây này được cho là có tác dụng hoạt huyết, lợi tiểu, thông kinh, phá ứ huyết, chữa trị kinh nguyệt không đều, rong kinh, mất ngủ, chán ăn, điều trị mụn nhọt cũng như diệt một số loại côn trùng ký sinh tại động vật như rệp, chấy rận, bọ chét, mọt.
Trong khi đó, Tây y chỉ ra rằng các cây mần tưới chứa lindelofline, taraxasteryl palmitate, o-coumaric acid, methyl thymol ether neryl acetate, x p-cymene,… Các hoạt chất này có tác dụng tốt trong điều trị cao huyết áp.
Trị đau bụng kinh, rong kinh
Để điều trị chứng đau bụng kinh hoặc kinh nguyệt không đều, đun mần tưới cùng hương phụ, ngải cứu, nhọ nồi, ích mẫu với một lượng nước vừa đủ trên lửa nhỏ trong khoảng 20 - 25 phút. Sau khi tắt bếp, chia đều ra bát và uống trong ngày. Sử dụng bài thuốc này liên tục trong vòng 1 tháng sẽ đem đến hiệu quả điều trị tốt nhất.
Trong trường hợp bị rong kinh, sử dụng lá mần tưới đun cùng các thảo dược khác như mã đề, chỉ thiên, ké hoa vàng với lửa nhỏ trong 20 phút. Số nước sắc thu được, chia ra và sử dụng trong ngày sẽ điều trị rong kinh.
Cây mần tưới giúp giảm đau bụng kinh hiệu quả
Trị tức ngực, đầy bụng và cảm mạo
Chuẩn bị mần tưới, đại phúc bì, hoắc hương, bán hạ, hậu phác, lá sen và trần bì đun với nước trên lửa nhỏ đến khi dưỡng chất ngấm ra hết. Sau đó, để nguội và chia thành 2 – 3 phần uống trong ngày. Sử dụng thường xuyên sẽ giúp bạn điều trị chứng tức ngực, đầy bụng.
Để chữa trị bệnh cảm mạo an toàn và hiệu quả, hãy chuẩn bị 100g mần tưới non nấu thành canh để sử dụng trong bữa ăn. Ăn món này khoảng 3 ngày để chấm dứt cảm mạo.
Giúp trị mụn nhọt, bầm tím
Do có tính mát nên cây mần tưới còn có tác dụng trong việc chữa trị một số căn bệnh ngoài da như mụn nhọt, bầm tím. Ngâm mần tưới dạng tươi qua nước muối loãng rồi để ráo nước. Sau đó, giã nát mần tươi cùng với một chút muối và đắp trực tiếp lên vùng da đang bị mụn nhọt hoặc bầm tím. Thực hiện phương pháp này nhiều lần sẽ giúp bạn hết mụn nhọn và vết bầm.
Mần tưới tươi có thể giúp trị mụn nhọt
Giúp kích thích tiêu hóa và giải nhiệt
Sử dụng cây mần tưới để kích thích tiêu hóa, giải nhiệt cơ thể bằng cách chuẩn bị mần tưới sấy khô, rửa sạch mần tươi với nước rồi để ráo. Cho mần tưới đã chuẩn bị sắc nước trên lửa nhỏ đến khi cạn còn khoảng 1/3 lượng nước thì tắt bếp.
Uống trực tiếp nước sắc mần tưới đều đặn mỗi ngày trong 2 tuần sẽ đem lại tác dụng hiệu trong kích thích tiêu hóa và giải nhiệt.
Nước sắc mần tưới có tác dụng giúp giải nhiệt
Trị chứng chán ăn mất ngủ và mệt mỏi sau sinh
Chuẩn bị nguyên liệu gồm cây mần tưới, mạch môn, ngải cứu, nhân trần, rẻ quạt và bưởi đào khô sau đó rửa sạch và để ráo nước.
Các nguyên liệu tiếp tục được đun với nước trong khoảng 20 phút thì tắt bếp. Lượng nước thu được nên chia thành 2 – 3 lần uống trong ngày để trị chứng chán ăn mất ngủ cũng như mệt mỏi sau sinh.
Hỗ trợ trị gàu ở da dầu
Gọi đầu với nước sắc mần tưới, lá bưởi và bồ kết đều đặn 2 lần/tuần sẽ có tác dụng trị gàu ở da đầu. Ngoài ra, mần tưới còn được sử dụng để tiêu diệt một số loại côn trùng như bọ chét, mạt gà, rệp, chấy rận.
Để diệt mọt gà và bọ, bạn có thể hái cành mần tưới cho vào ổ chó, ổ gà sau khi đã dọn sạch ổ. Cứ 3 - 4 ngày lại thay cành mầm tưới mới một lần cho đến khi côn trùng bị tiêu diệt hoàn toàn. Đặt cành mần tưới tươi dưới chiếu hoặc gầm giường cũng sẽ giúp diệt các loại rệp.
Cây mần tưới tươi có thể giúp trị các loại con trùng
Lưu ý khi dùng cây mần tưới
Mần tưới có nhiều tác dụng tuyệt vời nhưng chỉ nên dùng mần tưới nếu có chỉ định của bác sĩ và không tự ý mua từ bên ngoài để sử dụng. Không dùng mần tưới cho người có thể âm hư và huyết nhiệt hoặc người có kinh nguyệt đến sớm.
Bên cạnh đó, không nên tự ý uống nước mần tưới cùng với các loại thảo dược cũng như thuốc tây y khác. Nên dùng ấm đất hoặc ấm sứ thay vì ấm kim loại để sắc mần tưới vì có thể làm giảm dược tính của thuốc.
P.U (T/h)
