Cây lá lốt chứa những thành phần dinh dưỡng nào?
Thuộc họ Hồ tiêu, cây lá lốt có tên khoa học là Piper lolot C, thường mọc hoang và tập trung nhiều tại các tỉnh phía Bắc. Loại cây thân thảo này sinh sống và phát triển chủ yếu ở những nơi râm mát, có ánh nắng trực tiếp.
Cây lá lốt có độ cao trung bình từ 30 - 40 cm, với phần thân thường yếu, chia thành nhiều đốt nhỏ. Lá lốt thuộc dạng lá đơn, có hình tim, mặt lá láng bóng, với tán rộng xòe to, trên phiến lá có 5 - 7 gân xanh nổi lên.
Lá lốt rất dễ nhận biết do có mùi thơm đặc trưng. Hoa của loài cây này chủ yếu mọc thành từng cụm ở nách lá, màu trắng, thường lâu tàn. Trong khi đó, quả là quả mọng, bên trong chứa hạt.
Có thể thu hoạch lá lốt vào bất cứ mùa nào trong năm, sau đó cắt nhỏ và đem phơi khô hoặc sấy khô. Thông thường, lá lốt sẽ được bảo quản tại những nơi khô ráo, thoáng mát và tránh ánh nắng mặt trời.
Lá, thân và rễ của cây lá lốt đều là những dược liệu quý. Ảnh minh họa
Theo Đông y, lá lốt có vị nồng, hơi cay, tính ấm, với công dụng làm ấm bụng, trừ lạnh, hạ khí, giảm đau lưng, đau chân, trị nôn mửa, đầy hơi và khó tiêu…
Lá lốt chứa nhiều vitamin, protein và axit amin, cũng như vitamin E và lutein - hai hoạt chất chống oxy hóa tốt. Ngoài ra, lá lốt còn có hàm lượng cao canxi, sắt, kali cùng các nguyên tố vi lượng cần thiết khác cho cơ thể con người.
Nghiên cứu hiện đại chỉ ra, trong lá lốt chứa piperine, piperolotin, piperolotidin và tinh dầu. Các hoạt chất này có thể làm tăng sự hấp thu vitamin B, beta-carotene của cơ thể, đồng thời chống trầm cảm, tăng lipid máu, xơ vữa động mạch và giúp hạ huyết áp.
Tinh dầu trong lá lốt tác dụng kháng khuẩn, chống viêm và giảm đau. Tinh dầu dễ bay hơi trong lá lốt còn giúp chống loạn nhịp tim, hạn chế tình trạng thiếu oxy và thiếu máu cục bộ cơ tim. Lá lốt còn có tác dụng giảm ho, hạn chế tình trạng chảy máu chân răng.
Kinh nghiệm dân gian thường sử dụng lá lốt đơn lẻ, hoặc phối hợp với một số vị thuốc như rễ cỏ xước, lá xương sông, rễ bưởi bung, sắc lấy nước uống hoặc ngâm tay chân để điều trị các chứng đau nhức xương khớp, đau vùng ngực, bụng do lạnh, chứng ra nhiều mồ hôi tay, mồi hôi chân, mụn nhọt, đau đầu và đau răng…
Lá, thân và rễ của cây lá lốt đều là những dược liệu quý. Rễ lá lốt chứa chất benzyl axetat, trong khi lá và thân chứa chất alkaloid và beta-caryophylen.
100g lá lốt chứa nhiều thành phần dưỡng chất quan trọng đối với cơ thể, gồm năng lượng (39 kcal), nước (86,5g), protein (4,3g), chất xơ (2,5g), canxi (260mg), photpho (980mg), sắt (4,1mg) cùng vitamin C (34mg).
Một số bài thuốc với lá lốt
Bài thuốc trị đau bụng vì bị nhiễm lạnh
Rửa sạch 20g lá lốt tươi, sắc với 300ml nước cho tới khi còn 100ml. Uống khi còn ấm, tốt nhất là trước mỗi bữa tối. Sử dụng nước thuốc này liên tục trong 2 ngày sẽ thấy hiệu quả.
Bài thuốc chữa đau nhức xương, khớp khi trời trở lạnh
Sắc 15 - 30 g lá lốt tươi hoặc 5 - 10 g lá lốt khô với 2 bát nước cho đến khi còn 1/2 bát. Uống nước thuốc khi còn ấm, tốt nhất là sau bữa tối, sử dụng liên tục trong 10 ngày.
Ngoài ra, có thể kết hợp với rễ các cây cỏ xước, bưởi bùng, vòi voi (mỗi loại 30g), dùng tươi, thái mỏng, sao vàng rồi sắc với 600ml nước cho đến khi còn 200ml. Chia nước thuốc ra vừa uống 3 lần trong ngày, uống liên tục trong 7 ngày.
Bài thuốc trị bệnh tổ đỉa ở bàn tay
Rửa sạch 30g lá lốt tươi, giã nát rồi bắt lấy nước đặc uống trong ngày. Phần bã đem đi đun sôi với 3 bát nước trong vòng 5 phút, sau đó vắt để riêng bã ra một bên.
Lấy nước vừa đun để rửa vào vùng bị tổ đỉa, rồi đắp bã lên và băng lại. Làm liên tục trong 5 - 7 ngày, 2 lần/ngày.
Bài thuốc chữa chứng ra nhiều mồ hôi tay, chân
Rửa sạch 30g lá lốt tươi, để ráo nước rồi đem đun sôi với 1 lít nước trong khoảng 3 phút, lúc dôi cho thêm một ít muối. Ngâm tay, chân với nước này mỗi ngày trước khi đi ngủ, làm đều đặn và thường xuyên trong 5 - 7 ngày.
Một cách khác là thái nhỏ 30g lá lốt sao vàng hạ thổ, sắc với 3 bát nước cho đến khi còn 1 bát. Uống 2 lần trong ngày, liên tục trong 7 ngày, sau đó dừng 4 – 5 ngày rồi lại tiếp tục uống.
Bài thuốc trị viêm âm đạo, ngứa, ra nhiều khí hư
Chuẩn bị 50g lá lốt, 40g nghệ cùng 20g phèn chua. Đổ nước ngập thuốc khoảng 2 đốt ngón tay, đun sôi thì bớt lửa sôi liu riu khoảng 10 - 15 phút, sau đó chắt lấy một bát nước, để lắng trong và dùng rửa âm đạo. Đun sôi phần thuốc còn lại để xông hơi vào âm đạo.
Bài thuốc điều trị sưng đau đầu gối
Rửa sạch 20g lá lốt tươi, 20g ngải cứu, rồi giã nát, chưng nóng với giấm, chườm, đắp nơi đầu gối sưng đau. Duy trì thực hiện phương pháp này khoảng 10 ngày.
Cây lá lốt có hiệu quả trong việc điều trị sưng đau đầu gối. Ảnh minh họa
Ngoài ra, có thể kết hợp lá lốt với rễ tươi của vòi voi, cỏ xước và bưởi bung (mỗi loại 30g), thái mỏng, sao vàng, đem sắc với 600ml cho đến khi còn 1/3 thì chia ra uống 3 lần trong ngày, uống liên tục 7 ngày.
Bài thuốc chữa phù thũng vì suy thận
Nguyên liệu cần chuẩn bị gồm 20g lá lốt, cà gai leo, rễ mỏ quạ, rễ tầm gai, lá đa lông và mã đề (mỗi vị 10g). Sắc với 500ml nước cho tới khi còn 150ml, uống trong ngày. Lưu ý, uống sau bữa ăn trưa, khi thuốc còn ấm, sử dụng trong 3 - 5 ngày.
Bài thuốc giúp giải cảm, chữa thương hàn
Chuẩn bị 20 lá lốt già thái sợi, nửa củ hành tây (hoặc hành tím), 5 nhánh hành hương nhỏ, 1 tép tỏi, 2g gừng thái mỏng, 1 nắm gạo vo sạch và gia vị nêm.
Cho các nguyên liệu trên vào 150ml nấu sôi, khoảng 15 phút thì nhấc xuống rồi cho vào 1 quả trứng gà vào khuấy đều, ăn xong và lau phần mồ hôi thì sẽ đỡ.
Bài thuốc chữa viêm tinh hoàn
Chuẩn bị các nguyên liệu: 12g lá lốt, 12g bạch truật, 12g lệ chi, 10g bạch linh, 10g trần bì, 21g sinh khương, 6g phòng sâm, 6g sơn thù, 5g hoàn kỳ và 4g cam thảo (chích). Sắc các nguyên liệu với 600ml nước cho tới khi còn 200ml, chia ra uống nhiều lần trong ngày.
Bài thuốc điều trị viêm xoang, nước mũi đặc
Sử dụng lá lốt rửa sạch với nước muối pha loãng, vò nát rồi nhét vào mũi, làm 1-2 lần/ngày. Chăm chỉ thực hiện đều hàng ngày sẽ giúp trị chứng viêm xoang, nước mũi cũng giảm nhanh chóng.
Bài thuốc giúp giải độc, rắn cắn, say nấm
Nguyên liệu cần chuẩn bị gồm 50g lá lốt, 50g lá đậu ván trắng, 50g lá khế. Rửa sạch các nguyên liệu rồi giã nát, cho thêm ít nước vào, ép cho người bị rắn cắn, say nấm uống ngay trong lúc đang đợi đưa người bệnh tới cơ sở y tế, bệnh viện.
Bài thuốc trị mụn nhọt
Lá lốt kết hợp với lá chanh, lá ráy, lá tía tô (mỗi loại lá 15g) phơi khô, giã nhuyễn và đắp vào chỗ có mụn, nhọt rồi băng lại, đắp 1 lần/ngày. Thực hiện phương pháp này trong 3 ngày, mụn, nhọt có mũ và sưng to sẽ biến mất.
Cần lưu ý điều gì khi sử dụng lá lốt?
Mặc dù lá lốt có hiệu quả trong điều trị khá nhiều bệnh, giúp bảo vệ sức khỏe tốt hơn nhưng cần thận trọng khi sử dụng để tránh gặp các tác dụng phụ. Tốt nhất nên tham khảo kỹ thông tin trước khi dùng để đảm bảo an toàn.
- Chỉ nên sử dụng một lượng lá lốt vừa phải, tránh ăn nhiều gây kích ứng dạ dày, tiêu chảy. Một ngày, người bình thường chỉ nên ăn 50 – 100g lá lốt/người.
- Người bị nóng gan, nhiệt miệng và đau dạ dày không nên sử dụng lá lốt, tránh gây ảnh hưởng không tốt đến tình trạng bệnh.
- Do lá lốt có tính nóng, phụ nữ đang cho con bú không nên dùng quá nhiều vì có thể gây mất sữa hoặc làm sữa bị loãng, không đủ chất cho trẻ.
Đ.K (T/h)
