Ngày Rằm tháng Giêng (15 tháng Giêng âm lịch, còn gọi Tết Nguyên tiêu, Tết Thượng nguyên) là ngày rằm đầu tiên của năm mới theo lịch âm của người Việt. Theo triết lý của nhà Phật, Rằm tháng Giêng được gọi là lễ Thượng nguyên – thời điểm thích hợp để cầu an lành cho cả năm.
Vào ngày này, các gia đình Việt đều chuẩn bị mâm cúng tươm tất và chú đáo để dâng lên bàn thờ tổ tiên. Mâm cỗ cúng Rằm tháng Giêng không cần quá cầu kỳ mà tùy thuộc vào truyền thống, niềm tin và kinh tế của từng gia đình để chuẩn bị sao cho phù hợp, chú trọng yếu tố thành tâm, nghiêm túc, thể hiện được lòng thành kính của con cháu đối với ông bà, tổ tiên.
Một mâm cỗ cúng Rằm tháng Giêng đầy đủ gồm một bát cơm cúng, thịt gà, xôi gấc/ bánh chưng, canh măng/ miến, một đĩa xào, giò/chả, nem rán, dưa hành. Ngoài ra, các gia đình cần chuẩn bị một lọ hoa tươi, đèn nến, trầu cau, rượu cúng và tiền vàng.
Bên cạnh các món ăn truyền thống, trong những năm gần đây, nhiều gia đình chuẩn bị thêm một số món như thịt bò xào, thịt gà rán..., nhờ đó mâm cúng Rằm tháng Giêng trở nên phong phú, hấp dẫn hơn.
Có những gia đình lại làm cả cỗ chay và cỗ mặn vào ngày Rằm tháng Giêng. Mâm cỗ mặn cúng Rằm tháng Giêng nên có 5 lạng thịt vai luộc, 1 bát cánh măng, 1 đĩa xào thập cẩm, 1 đĩa nem, 1 đĩa rau xào, 1 đĩa giò, 1 đĩa xôi gấc, 1 đĩa hoa quả.
Đặc biệt, mâm cúng phải có bánh trôi (chè trôi nước). Ý nghĩa của việc ăn bánh trôi ngày Tết Nguyên tiêu là mong muốn mọi việc quanh năm được hanh thông, trôi chảy.
Trong khi đó, mâm cỗ chay cúng Rắm tháng Giêng gồm trái cây, chè xôi, các món đậu, canh xào không thêm nhiều hương liệu và bánh trôi nước. Cỗ chay tùy loại có từ 10, 12 tới 25 món. Điểm đặc biệt trên mâm cỗ chay là sự hiện diện của những màu sắc tượng trưng cho ngũ hành. Ăn cơm chay là một cách hướng tới sự cân bằng, thanh thản trong tâm hồn.
Đinh Kim(T/h)
