Theo Bộ Y tế, giai đoạn 2020 – 2021 và năm 2022, dịch bệnh COVID bùng phát đã tác động nghiêm trọng đến sinh mạng, sức khoẻ, đời sống của nhân dân và ảnh hưởng sâu sắc đến mọi mặt của nền kinh tế - xã hội của đất nước.
Ngành Y tế với vai trò nòng cốt, giúp Chính phủ trong phòng, chống dịch bệnh. Bên cạnh những kết quả đã đạt được bảo đảm cơ số thuốc, trang thiết bị và vật tư y tế phục vụ phòng, chống dịch bệnh,... quá trình thực hiện vẫn còn có những thiếu sót, sai phạm trong công tác quản lý và tổ chức mua sắm trang thiết bị, vật tư y tế, sinh phẩm, kít xét nghiệm, vắc xin, thuốc. Việc xây dựng và trình ban hành một số văn bản quy định về đấu thầu mua sắm thuốc, trang thiết bị y tế còn bất cập, gây khó khăn, lúng túng cho chủ đầu tư, bên mời thầu nhà thầu.
Nguyên nhân chủ yếu của tình trạng này là do bất cập trong một quy định như: không được mua, bán trang thiết bị y tế khi chưa có giá kê khai và không được mua, bán cao hơn giá kê khai trên Cổng thông tin điện tử của Bộ Y tế tại thời điểm mua, bán; giá gói thầu được xác định từ ít nhất 3 báo giá của các nhà cung cấp khác nhau trên địa bàn tại thời điểm gần nhất, tối đa không quá 90 ngày trước ngày trình cơ quan thẩm định kế hoạch lựa chọn nhà thầu.
Đồng thời, việc chưa kịp thời có giải pháp để giải quyết vướng mắc cũng dẫn đến tình trạng một số chủ đầu tư, bên mời thầu bị động, lúng túng trong việc tổ chức đầu thầu do tâm lý: “sợ sai, sợ trách nhiệm, sợ bị thanh tra, kiểm tra”.
Từ đó, Bộ Y tế đã chủ trì hoặc phối hợp với các Bộ, Ngành có liên quan xây dựng để trình ban hành hoặc ban hành thẩm quyền các văn bản quy phạm pháp luật và văn bản hướng dẫn về công tác mua sắm thuốc, vật tư, trang thiết bị y tế để các đơn vị nghiên cứu, áp dụng thực hiện.
Thông qua các Nghị quyết, kết luận Thanh tra,… Bộ Y tế yêu cầu thủ trưởng, người đứng đầu các đơn vị thuộc và trực thuộc Bộ tiếp tục triển khai đầy đủ, đồng bộ các giải pháp về lựa chọn nhà thầu. Cũng như hướng dẫn về công tác mua sắm thuốc, vật tư, trang thiết bị y tế.
- Để khắc phục một số những tồn tại, hạn chế, bất cập mới phát sinh hoặc chưa được giải quyết.
- Các đơn vị khi nhận hàng hoá nhập khẩu là trang thiết bị, vật tư y tế, sinh phẩm, kít xét nghiệm,... từ nhà thầu phải bảo đảm đúng danh mục, chủng loại, xuất xứ, hãng sản xuất, năm sản xuất, model, serial và có kèm theo tài liệu hợp pháp theo các quy định của pháp luật hiện hành về đấu thầu, hồ sơ mời thầu và theo hợp đồng được ký kết giữa các bên để chứng minh tính hợp lệ của hàng hoá nhập khẩu như: giấy chứng nhận xuất xứ hàng hoá (C/O), giấy chứng nhận chất lượng hàng hoá (C/Q), Tờ khai Hải quan, phiếu đóng gói (Packing List), hoá đơn chứng từ (Invoice), vận đơn (Bill of Lading), giấy chứng nhận phân tích (COA - Certificate Of Analysis),...
- Rà soát, chấn chỉnh công tác lập hồ sơ mời thầu, bảo đảm tính công khai, minh bạch, tránh tình trạng đưa ra các yêu cầu, các tiêu chí mang tính chất chủ quan, không bảo đảm tính cạnh tranh dẫn đến hạn chế sự tham gia của nhà thầu hoặc tạo lợi thế cho một hoặc một số nhà thầu đã gây ra sự cạnh tranh không bình đẳng, vi phạm quy định tại khoản 2 Điều 12 của Nghị định số 63/2014/NĐ-CP của Chính phủ.
- Việc thực hiện đấu thầu qua mạng phải bảo đảm đáp ứng cả về số lượng gói thầu và giá trị gói thầu so với lộ trình đấu thầu qua mạng được quy định tại Thông tư số 08/2022/TT-BKHĐT ngày 31 tháng 5 năm 2022 của Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư quy định chi tiết việc cung cấp, đăng tải thông tin về đấu thầu và lựa chọn nhà thầu trên Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia.
Về giải pháp tổ chức đấu thầu, lựa chọn nhà thầu:
- Tăng cường, đẩy mạnh việc công khai thông tin đầy đủ, chính xác và tổ chức lựa chọn nhà thầu qua mạng trên Hệ thống e-GP;
- Tăng cường và đa dạng hoá công tác đào tạo, bồi dưỡng về chính sách pháp luật về đấu thầu lựa chọn nhà thầu (đặc biệt về đấu thầu qua mạng) để nâng cao năng lực, nghiệp vụ, chuẩn hoá chất lượng cán bộ làm công tác đấu thầu, bảo đảm có đủ trình độ, kinh nghiệm đáp ứng yêu cầu của gói thầu, dự án;
- Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát, theo dõi về lựa chọn nhà thầu, đặc biệt với: những gói thầu, dự án có ít nhà thầu tham gia dự thầu và có tỷ lệ tiết kiệm thấp; những trường hợp một nhà thầu trúng nhiều gói thầu tại một đơn vị, một chủ đầu tư, một bên mời thầu trong thời gian dài. Trường hợp phát hiện có dấu hiệu vi phạm pháp luật thì kịp thời có biện pháp xử lý theo đúng quy định của pháp luật.
- Chấn chỉnh công tác lập và gửi báo cáo thường xuyên và báo cáo đột xuất, đặc biệt là báo cáo hàng năm theo yêu cầu của Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã hướng dẫn cách thức thực hiện báo cáo trên hệ thống (từ đăng ký tài khoản đến phân quyền thực hiện báo cáo).
- Tiếp tục triển khai thực hiện nghiêm túc những nội dung chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại các Chỉ thị số 13/CT-TTg ngày 04 tháng 04 năm 2017 về việc tăng cường sử dụng vật tư, hàng hóa sản xuất trong nước trong công tác đấu thầu các dự án đầu tư phát triển và hoạt động mua sắm thường xuyên sử dụng vốn nhà nước và Chỉ thị số 47/CT-TTg ngày 27 tháng 12 năm 2017 về việc chấn chỉnh công tác đấu thầu trong các dự án đầu tư phát triển và hoạt động mua sắm thường xuyên sử dụng vốn nhà nước.
- Gắn trách nhiệm người đứng đầu với kết quả thực hiện công tác đấu thầu trong phạm vi phụ trách, đặc biệt người đứng đầu những cơ quan, đơn vị nhiều năm liền có tỷ lệ tiết kiệm đấu thầu thấp, có nhiều kiến nghị, khiếu nại, tố cáo phức tạp. Người đứng đầu đơn vị chịu trách nhiệm chủ động giải quyết những khó khăn, vướng mắc, xử lý tình huống theo các quy định của pháp luật; tăng cường kiểm tra, giám sát và cá thể hóa trách nhiệm cá nhân, khắc phục tình trạng né tránh, không tham mưu, không đề xuất, đùn đẩy trách nhiệm lên cấp trên hoặc sợ trách nhiệm, không dám thực hiện.
- Tập trung triển khai thực hiện công tác lựa chọn nhà thầu theo đúng quy định của pháp luật, đặc biệt tại các dự án quan trọng, trọng điểm, góp phần thúc đẩy công tác giải ngân vốn đầu tư công, đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án.
- Chủ động, khẩn trương xác định các dự án, gói thầu được áp dụng cơ chế đặc thù để thực hiện lựa chọn nhà thầu theo đúng quy định của pháp luật để bảo đảm tiến độ, chất lượng các dự án thuộc Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội.
- Thường xuyên, theo dõi, giám sát nội dung hồ sơ mời thầu được đăng tải trên Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia nhằm phát hiện những gói thầu có biểu hiện thiếu công bằng, thiếu minh bạch, làm cơ sở để kiểm tra, xác minh và xử lý vi phạm.
Bộ Y tế đề nghị các Vụ, Cục chức năng, Thanh tra Bộ và các đơn vị nghiên cứu, khẩn trương thực hiện nghiêm túc, tuân thủ đúng quy định của pháp luật và các văn bản hướng dẫn hiện hành về công tác mua sắm, đấu thầu, công tác thanh tra, kiểm tra, theo dõi, giám sát. Trong quá trình thực hiện nếu có phát sinh, vướng mắc, đề nghị phản ánh kịp thời bằng văn bản về Bộ Y tế để xem xét giải quyết.
Mộc Trà
