VTC News thông tin, từ năm 2023, bộ GD&ĐT điều chỉnh cách tính điểm ưu tiên khu vực và ưu tiên đối tượng với thí sinh đạt tổng điểm từ 22,5 trở lên. Công thức tính điểm ưu tiên thí sinh được hưởng = [(30 - Tổng điểm đạt được của thí sinh)/7,5] x Tổng điểm ưu tiên được xác định thông thường.
Điểm của thí sinh càng cao thì mức điểm ưu tiên càng thấp, đạt 30 điểm thì sẽ không còn điểm ưu tiên. Như vậy sẽ không có thí sinh điểm xét vượt quá 30, các ngành điểm cao việc cạnh tranh sẽ công bằng hơn.
Mức điểm cộng tương ứng với số điểm thi của thí sinh ở từng khu vực, chưa bao gồm điểm ưu tiên cho các nhóm thí sinh đặc biệt như con thương binh liệt sĩ, người có công với cách mạng…
Giải thích về sự thay đổi nói trên, đại diện bộ GD&ĐT cho biết kết quả thống kê điểm thi tốt nghiệp THPT 3 năm qua cho thấy nhóm thí sinh không được cộng điểm ưu tiên (chiếm 25% tổng số thí sinh tốt nghiệp) luôn có phổ điểm tổng 3 môn cao hơn hẳn so với các nhóm thí sinh còn lại.
Sau khi được cộng điểm ưu tiên theo quy định, tỷ lệ thí sinh có tổng điểm 3 môn dưới 22,5 điểm của nhóm đã cộng điểm ưu tiên tiệm cận với nhóm thí sinh không được cộng điểm ưu tiên. Từ đây có thể thấy việc cộng điểm ưu tiên đã tạo sự công bằng, gia tăng cơ hội tiếp cận giáo dục đại học cho những nhóm thí sinh có điều kiện khó khăn hơn.
Tuy nhiên, qua phân tích dữ liệu, sự bất hợp lý là tỷ lệ các thí sinh đạt điểm cao từ 22,5 điểm trở lên của nhóm được ưu tiên lại tăng vọt, cao hơn hẳn (ở nhiều mức điểm thậm chí tỷ lệ này cao gấp đôi) so với nhóm thí sinh không thuộc diện ưu tiên. Việc này dẫn đến sự mất công bằng khi thí sinh xét tuyển vào ngành, trường có mức độ cạnh tranh cao, đồng thời dẫn đến việc một số ngành có điểm chuẩn là 30.
Theo báo Văn Hóa, có những ý kiến đồng tình với điểm mới trên nhưng khá nhiều chuyên gia, nhà giáo và phụ huynh lại không đồng ý với sự điều chỉnh này. “Đã là điểm cộng ưu tiên thì cần quy định mức điểm chung, tương ứng với các khu vực, đối tượng - như đã thực hiện các năm trước đây. Thí sinh cùng nằm trong một khu vực, nhưng người được cộng điểm ưu tiên nhiều, người được cộng ít là không công bằng”, một chuyên gia giáo dục bày tỏ ý kiến.
Trước những ý kiến cho rằng việc điều chỉnh chế độ điểm ưu tiên khu vực theo hướng giảm tuyến tính với những thí sinh có mức điểm từ 22,5 trở lên như vậy là chưa công bằng, bộ GD&ĐT cho biết việc tính mức điểm ưu tiên được điều chỉnh nhằm mục đích tạo sự công bằng giữa các nhóm thí sinh thuộc các khu vực và đối tượng khác nhau. Tuy nhiên, việc cộng điểm ưu tiên khu vực ở mức điểm đồng đều như nhau là có sự bình đẳng chứ không đảm bảo được sự công bằng.
“Công bằng ở đây cần được hiểu là sự công bằng trong cạnh tranh vào các ngành, vào các trường ở mức tương đương nhau. Một thí sinh ở khu vực 1 đạt được 23 điểm thì không cạnh tranh với thí sinh cũng ở khu vực 1 đó mà đạt 22 điểm. Như vậy, việc em đạt 23 điểm được cộng ít điểm ưu tiên hơn nhất định không thể thua thiệt hơn em đạt 22 điểm. Nhưng, thí sinh đạt 23 điểm này đang cạnh tranh với các thí sinh ở khu vực khác để vào được ngành và trường tương ứng với mức điểm cao này”, VietNamPlus dẫn thông tin từ bộ GD&ĐT.
Cũng theo bộ GD&ĐT, chế độ cộng ưu tiên tương tự như các chế độ chính sách hỗ trợ khác, không thể chỉ cào bằng theo điều kiện từng khu vực mà còn phải căn cứ mức độ khó khăn cần hỗ trợ của từng đối tượng. Tuy ở cùng một khu vực nhưng gia đình ít khó khăn hơn một gia đình khác sẽ được hỗ trợ ít hơn, thậm chí không cần hỗ trợ, không thể nói gia đình ít khó khăn hơn thiệt thòi hơn.
Ngoài ra, số thí sinh thuộc diện hưởng các ưu tiên khác nhau chiếm tới 75% tổng số thí sinh tốt nghiệp hàng năm. Khi chưa được cộng điểm ưu tiên, nhóm thí sinh ở KV1, KV2, KV2-NT có điểm trung bình thấp hơn nhóm không được cộng điểm ưu tiên (KV3). Thế nhưng, khi đã được cộng điểm ưu tiên, điểm trung bình của nhóm này lại lớn hơn, thậm chí tỷ lệ lớn gấp nhiều lần so với nhóm không được cộng điểm ưu tiên.
Theo kết quả phân tích quá trình học tập của 2 nhóm thí sinh này ở trường đại học, kết quả học tập của nhóm sinh viên trúng tuyển nhờ được cộng điểm ưu tiên thấp hơn so với nhóm không được cộng điểm ưu tiên. Ở nhiều ngành có mức độ cạnh tranh cao, tỷ lệ thí sinh không được cộng điểm ưu tiên trúng tuyển rất thấp dù có thực lực học tập tốt hơn nhóm được cộng điểm ưu tiên.
Rõ ràng ở đây có sự không công bằng giữa hai nhóm thí sinh được cộng điểm ưu tiên và không được cộng điểm ưu tiên. Việc đó cũng dẫn đến tình trạng các trường đại học, nhất là trường ở top đầu với các ngành hàng đầu không lựa chọn được thí sinh có thực lực tốt để đào tạo.
Bộ GD&ĐT khẳng định việc áp dụng chính sách ưu tiên là cần thiết nhằm giúp tăng tiếp cận giáo dục và đào tạo bậc cao đối với các thí sinh ở vùng khó khăn và thuộc đối tượng yếu thế. Dù vậy, vẫn phải đảm bảo được sự công bằng, tránh nhóm thí sinh khác (nhóm ở KV3) bị yếu thế, gặp bất lợi khi xét tuyển vào các trường đại học và ngành hàng đầu.
Đinh Kim(T/h)
