(ĐSPL) - Mùa hè nóng ẩm, ruồi nhặng phát triển nhiều là điều kiện để bệnh thương hàn lây lan và phát triển thành dịch. Mới đây trường hợp bé gái ở TP. HCM tử vong vì thương hàn khiến nhiều bậc cha mẹ lo lắng. Vậy căn bệnh này nguy hiểm đến mức nào?
Nguyên nhân gây bệnh thương hàn
ThS. Nguyễn Vân Anh chia sẻ trên tờ Sức khỏe và Đời sống, thương hàn là một bệnh truyền nhiễm cấp tính, lây bằng đường tiêu hóa, do trực khuẩn có tên khoa học là Salmonella typhi và Salmonella paratyphi gây nên.
 Trực khuẩn Salmonella gây bệnh thương hàn. Ảnh: minh họa. |
Trực khuẩn thương hàn có thể sống hàng tháng ngoài môi trường, chúng xâm nhập vào cơ thể qua đường miệng và hầu hết là do ăn phải thức ăn, sữa, nước uống.... Sau khi xuyên qua hàng rào acid dạ dày, vi khuẩn di động về phía ruột non và sinh sản ở đó, tiếp tục chui qua màng nhày vào thành ruột và đi vào máu. Vi khuẩn sẽ được chuyên chở bởi những tế bào bạch cầu ở gan, lách và tủy xương. Khi đó vi khuẩn sẽ sinh sôi nảy nở trong tế bào của những cơ quan này và quay lại dòng máu. Vi khuẩn xâm nhập vào túi mật, hệ thống ống mật và mô lympho trong ruột. Tại đây, chúng sinh sôi nảy nở với số lượng lớn.
Bệnh thương hàn thường xảy ra ở những nơi có điều kiện sinh hoạt kém vệ sinh, do lây truyền qua đường ăn uống bởi nước hay thức ăn bị nhiễm. Bệnh nhân bị bệnh cấp tính có thể lây ra môi trường nước xung quanh qua phân, ở giai đoạn cấp các chất thải (phân) có chứa nồng độ vi khuẩn rất cao.
Triệu chứng của bệnh thương hàn
Thông thường, việc chẩn đoán bệnh chủ yếu dựa vào lâm sàng, kết hợp với xét nghiệm máu, cấy phân và dựa vào yếu tố dịch tễ. Trung bình sau khi nhiễm bệnh 7 – 15 ngày, sẽ xuất hiện các triệu chứng quan trọng.
- Dấu hiệu đặc biệt quan trọng và hằng định của bệnh thương hàn là sốt cao liên tục 39 – 40 độ C, sốt hình cao nguyên và sốt nóng là chủ yếu. Trên cơ thể vã nhiều mồ hôi.
- Có thể xuất hiện các ban dát nhỏ 2–3mm, màu hồng thường mọc ở bụng, mạn sườn, ngực – còn gọi là hồng ban.
.jpg) Biểu hiện đầu tiên của bệnh thương hàn là sốt cao liên tục. Ảnh minh họa. |
- Tùy theo trường hợp, biểu hiện thần kinh ở các mức độ khác nhau từ nhức đầu, mất ngủ, ù tai, nói ngọng, đến tình trạng nằm bất động thờ ơ với ngoại cảnh, rồi có thể li bì, mê sảng hoặc hôn mê (ít gặp).
- Gan to mềm, mạch chậm tương đối so với huyết áp, huyết áp thấp, bụng chướng nhẹ, đau dọc hố chậu phải, đi ngoài khoảng 5–6lần/ngày, phân màu vàng nâu, đặc biệt mùi rất nặng.
- Hình ảnh rìa lưỡi đỏ, giữa lưỡi phủ một lớp rêu màu trắng hoặc xám.
Xem video Dấu hiệu nhận biết bệnh thương hàn.
Biến chứng của bệnh thương hàn
Do nhiều nguyên nhân như nhiễm độc tố, bội nhiễm vi khuẩn khác, tai biến do kháng sinh mà bệnh thương hàn có những biến chứng nguy hiểm khác nhau.
- Xuất huyết tiêu hóa: gặp khoảng 15\%, tùy mức độ mất máu mà có các biểu hiện khác nhau như vã mồ hôi, da xanh niêm mạc nhợt, đi ngoài phân đen, mạch nhanh nhỏ, huyết áp tụt.
- Thủng ruột: gặp khoảng 1 – 3\%.
- Bệnh nhân còn bị loét họng, loét ruột gây chảy máu ruột do độc tố thương hàn gây ra.
- Nhiễm độc cơ tim, gây viêm cơ tim, trụy tim mạch. Nếu độc tố nhiễm vào não thất gây triệu chứng mạch nhiệt phân ly, viêm túi mật, viêm gan; viêm não màng não, viêm cầu thận, viêm đài bể thận.
Ðiều trị bệnh thương hàn
- Phương pháp diệt vi khuẩn thương hàn chủ yếu bằng các loại thuốc kháng sinh như ampicillin, chloramphenicol, trimethoprim-sulfamethoxazole, amoxicillin, ciprofloxacin. Thời gian dùng kháng sinh cho bệnh nhân thương hàn trung bình là 14 ngày. Nếu không điều trị, bệnh nhân sẽ tử vong từ 10 - 30\%.
Đối với người già và người ốm lâu ngày thường có tiên lượng xấu. Trái lại, ở trẻ em, bệnh thường nhẹ hơn. Tùy theo tình trạng, tùy theo mức độ và tùy theo điều kiện thực tế mà bác sĩ sẽ cho chỉ định điều trị hợp lý.
 Uống thuốc kháng sinh có thể điều trị bệnh thương hàn. Ảnh minh họa. |
- Chú ý bù nước và điện giải, trợ tim mạch, sinh tố an thần. Trong đó bù nước và điện giải hết sức quan trọng vì với bệnh thương hàn bệnh nhân thường sốt cao. Thuốc được sử dụng đầu tay chính là dung dịch bù nước và điện giải. Tuy không điều trị được nguyên nhân nhưng đây là biện pháp căn bản để chống mất nước và điện giải từ đó tránh được các rối loạn do mất nước và điện giải gây ra.
Chú ý:
- Việc dự phòng bệnh thương hàn cũng rất quan trọng. Đầu tiên, bạn cần cải thiện tình trạng vệ sinh môi trường nơi bạn sinh sống, kiểm soát nước, chất thải, cống rãnh, khử trùng nguồn nước; cách ly và xử lý chất thải của bệnh nhân, kiểm soát chặt chẽ và điều trị người lành mang trùng.
- Trong vùng có nhiều người mắc bệnh hoặc vùng bị lũ lụt, ô nhiễm môi trường nặng cần được sát khuẩn bằng dung dịch Cloramin B, vôi bột. Ở những nơi bệnh thương hàn thường xuyên xảy ra nên tiêm phòng bằng vaccin, tùy từng hiệu lực của từng loại vaccin có thể tiêm nhắc lại sau 2-5 năm.
- Thực hiện ăn chín uống sôi. Rửa tay sạch trước khi ăn uống, sau khi lao động, tiếp xúc với đồ vật. Cần xử lý tốt các chất thải của bệnh nhân. Dùng lồng bàn đậy thức ăn khỏi bị ruồi, nhặng làm nhiễm bẩn. Những người lành mang vi khuẩn không được phép làm việc ở các cơ sở dịch vụ ăn uống. Tích cực diệt ruồi, nhặng, gián...
KHÁNH HÀ (Tổng hợp)
