\Bản sao "Cuốn sách của người chết"
"Cuốn sách của người chết" là tên thời hiện đại được đặt cho một loạt văn bản mà người Ai Cập cổ đại đôi khi được chôn cất cùng với người đã khuất. Những văn bản này nhằm giúp người chết có thể sang được thế giới bên kia. Nội dung trong các văn bản khác nhau rất đa dạng nhưng chúng thường mô tả những gì người Ai Cập cổ đại tin rằng có thể gặp ở thế giới bên kia, chẳng hạn như nghi lễ cân trái tim, trong đó hành động của một người được cân bằng chiếc lông vũ của nữ thần Maat, một vị thần gắn liền với công lý.
Chân dung người chết
Các bức chân dung này là những hình ảnh sống động của người đã khuất. Từ giữa thế kỷ I đến giữa thế kỷ III, các bức chân dung này thường được vẽ trên tấm gỗ, còn trong thế kỷ IV thì được vẽ trên vải liệm.
Những bức chân dung này được quấn theo xác ướp. Tập tục này đặc biệt phổ biến ở các thị trấn và làng mạc ở Fayum.
Tượng Shabti
Shabti hay ushabti là những "gia nhân" của người chết ở thế giới bên kia. Tùy từng mộ phần, người chết có thể được chôn cùng hàng trăm shabti. Một shabti đơn giản có thể làm từ đất nung trơn, cho đến cầu kỳ thì được dát vàng.
Những hình nhân này thường được khắc một câu thần chú để họ có thể sống lại ở thế giới bên kia và sẵn sàng làm bất cứ việc gì theo yêu cầu của người đã khuất.
Tượng
Một số mộ có tượng, một số thì không. Những bức tượng này có thể là tượng các vị thần để thể hiện lòng sùng kính của người chết với vị thần đó, hoặc có thể là tượng của người chết và người thân trong gia đình.
Lọ Canopic
Những chiếc lọ Canopic chứa một số nội tạng của người quá cố đã được lấy đi trong quá trình ướp xác và được chôn theo xác ướp. Theo Bảo tàng Nghệ thuật Metropolitan ở Thành phố New York, các cơ quan như phổi, gan, ruột và dạ dày đều được đựng vào lọ riêng.
Người Ai Cập cổ đại coi mỗi cơ quan của cơ thể đều được bảo vệ bởi một trong bốn người con trai của vị thần đầu chim ưng Horus. Tuy nhiên, những chiếc lọ đôi khi được đặt trong một chiếc rương có mái che. Một ví dụ nổi tiếng là lăng mộ Tutankhamun có tới bốn chiếc lọ được đặt trong một chiếc rương thạch cao.
Lưỡi vàng
Một số xác ướp trong thời kỳ Hy Lạp - La Mã (năm 332 trước Công nguyên đến năm 395 sau Công nguyên) được chôn cùng lưỡi làm bằng vàng để họ có thể nói chuyện với các vị thần ở thế giới bên kia. Ngoài ra, người Ai Cập cổ đại tin rằng thịt của các vị thần là vàng.
Mô hình thuyền
Các nhà khảo cổ học cũng tìm thấy những mô hình thuyền trong các lăng mộ Ai Cập cổ. Ví dụ điển hình là mô hình thuyền trong mộ của Djehutynakht, một vị thống chế sống cách đây khoảng 4000 năm và được chôn cùng với 55 mô hình thuyền trong mộ của ông ở Deir el-Bersha.
Đây là những chiếc thuyền trong đội thuyền vận chuyển, săn bắt và đánh cá. Một chiếc thuyền trong đó mô tả đang chở xác ướp của chính ông.
Tranh tường
Lăng mộ của người giàu có đôi khi còn được trang trí bằng những bức tranh tường cầu kỳ. Các hình vẽ này bao gồm chân dung người đã khuất, hình các vị thần, hình ảnh người đã khuất thể hiện lòng tôn kính các vị thần và hình vẽ những người thân để tang người đã chết.
Các tác phẩm này đôi khi còn thể hiện cuộc sống hàng ngày ở Ai Cập, hoặc các loài cây, con vật và thế giới hoang dã, thậm chí còn có cả hình vẽ các sự kiện thể thao như là đấu vật và nhảy múa. Thỉnh thoảng có những dòng chữ tượng hình đi kèm các bức tranh để chú thích về người được chôn cất và những gì họ đã làm khi còn sống.
Bùa hộ mệnh
Bùa hộ mệnh có hình bọ hung đôi khi được chôn cùng với người đã khuất ở Ai Cập cổ đại. Gene Kritsky, giáo sư danh dự về sinh học tại Đại học Mount St. Joseph, người nghiên cứu và viết về bùa hộ mệnh của Ai Cập cho biết: “Bùa hộ mệnh nhỏ được khâu vào vải lanh của xác ướp và dùng để bảo vệ người đã khuất”. Kritsky cho biết thêm, hàng nghìn con bọ hung đã được tìm thấy ở Ai Cập.
Sarcophagi - Quan tài tinh xảo
Người Ai Cập cổ đại đôi khi được chôn cất trong quan tài được trang trí bằng các hình ảnh minh họa. Đôi khi, những chiếc quan tài tinh xảo có chữ tượng hình ghi tên người đã khuất và cầu nguyện cho họ. Quan tài có thể gồm nhiều chiếc được đặt lồng vào nhau, với xác ướp ở trung tâm.
Tùy thuộc vào mức độ giàu có của mỗi cá nhân, quan tài có thể được làm bằng vật liệu đắt tiền. Ví dụ, quan tài của Tutankhamun được làm bằng nhiều vàng.
Đồ trang sức
Rất nhiều đồ trang sức như vòng cổ, nhẫn và trâm được chôn theo người chết. Người càng giàu thì khi chết càng được chôn theo nhiều đồ trang sức quý giá.
Lăng mộ của vua Tutankhamun có một khối lượng đồ trang sức khổng lồ, trong đó có những tấm che ngực cầu kỳ. Thiết kế của hai trong số các tấm che ngực của vị vua trẻ tuổi này cực kỳ tinh xảo và có những hình bọ hung có cánh, hoa anh túc và trăng lưỡi liềm.
Xác ướp động vật
Một số lăng mộ có cả xác ướp động vật. Đây có thể là những vật nuôi được người đã khuất yêu quý. Đôi khi những xác ướp động vật này là bò, vịt và ngỗng và được làm sạch giống như chuẩn bị đem đi nấu ăn, rồi mới được ướp xác. Những con vật này có thể để cho người chết nuôi, làm thức ăn hoặc làm bạn ở thế giới bên kia.
Mặt nạ xác ướp
Những người đã khuất đôi khi được chôn cất cùng với mặt nạ. Theo Bảo tàng Mỹ thuật, Boston, những chiếc mặt nạ thể hiện "hình ảnh lý tưởng của người đã khuất". Chúng có thể được làm từ thạch cao, bìa carton, vải lanh và trong một số ít trường hợp là kim loại quý. Năm 2018, các nhà khảo cổ làm việc tại địa điểm Saqqara, nghĩa trang của người Ai Cập, đã phát hiện ra một chiếc mặt nạ xác ướp bằng bạc mạ vàng. Nó thuộc về một linh mục phục vụ Mut, nữ thần bầu trời.
Như Quỳnh (T/h)
