Các cuộc bầu cử ở Mỹ thường mất nhiều thời gian trước khi có kết quả cuối cùng. Năm 2020, cuộc bầu cử tổng thống Mỹ phải mất tới 5 ngày trước khi kết quả ngã ngũ và ông Joe Biden, khi ấy là ứng viên đảng Dân chủ, mới được xác định là người chiến thắng. Trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ năm nay, quá trình kiểm phiếu cũng kéo dài tương tự. Tuy nhiên, truyền thông Mỹ nhận định đây là những gì cần làm để đảm bảo mọi lá phiếu đều được kiểm đếm trong cuộc bầu cử phi tập trung ở quốc gia này.
Ngày 7/11, một ngày trước ngày bầu cử chính thức, hai nhóm đại diện cho các thư ký cấp bang và giám đốc bầu cử cho biết trong cuộc họp báo chung: "Việc kiểm đếm chính xác hàng triệu lá phiếu sẽ mất thời gian. Chúng tôi đề nghị các cử tri và các cơ quan truyền thông tạo điều kiện để các quan chức bầu cử thực hiện nhiệm vụ của họ".
Kiểm phiếu là một quá trình nhiều khó khăn. Để đảm bảo an ninh và tránh nguy cơ gian lận, một số bang yêu cầu các nhân viên thu thập những lá phiếu và vận chuyển bằng xe tải, hoặc thậm chí là trực thăng. Trong đó, ở một số nơi khác, các nhân viên bầu cử phải lái xe cả đêm, mang theo thẻ lưu dữ liệu bỏ phiếu của cử tri. Đôi khi, các quan chức bầu cử cũng cần kiểm tra lại các thông tin của cử tri để xác nhận các lá phiếu của họ điền đã chính xác.
Dưới đây là những lý do vì sao cuộc bầu cử Mỹ lâu có kết quả:
Cuộc đua sát nút
Tại những bang chiến địa quan trọng như Arizona, Pennsylvania, New Hampshire và Nevada, 2 đảng Cộng hòa và Dân chủ thường bám đuổi sát nút nhau. Đây là những cuộc đua thu hút sự quan tâm nhiều nhất và cũng lâu xác định được kết quả nhất.
Với khoảng chênh lệch sít sao, chỉ cần một lượng phiếu bầu nhỏ cũng có thể làm thay đổi cục diện. Do đó, các hãng truyền thông Mỹ thường phải đợi rất lâu, tới khi việc kiểm đếm gần hoàn tất, mới có thể xác định người chiến thắng. Tuy nhiên, quá trình kiểm đếm toàn bộ phiếu bầu sẽ mất tới nhiều ngày.
Khác với dự đoán ban đầu về một "làn sóng đỏ" của đảng Cộng hòa, cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ năm nay diễn biến chậm hơn. Mặc dù đảng Cộng hòa đang trên đà giành quyền kiểm soát Hạ viện nhưng cuộc đua Thượng viện hiện vẫn chưa ngã ngũ.
Lá phiếu vắng mặt
Việc kiểm đếm phiếu vắng mặt cũng sẽ tốn thêm nhiều thời gian của các nhân viên bầu cử, đặc biệt là khi có rất nhiều cử tri quyết định bỏ phiếu qua đường bưu điện thay vì đến điểm bỏ phiếu trực tiếp.
Do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19, bỏ phiếu qua thư đã trở thành hình thức bỏ phiếu chủ yếu trong cuộc bầu cử tổng thống 2 năm trước. Năm nay, nhiều cử tri đã quay lại với hình thức bỏ phiếu trực tiếp hơn nhưng tại một số khu vực, lượng phiếu bầu qua thư vẫn rất lớn.
Quá trình kiểm đếm phiếu bầu qua thư tốn nhiều thời gian hơn bởi những lá phiếu này chưa được sàng lọc trước như những lá phiếu bầu trực tiếp. Các lá phiếu qua thư thường được gửi đến địa điểm kiểm phiếu trước ngày bầu cử nhưng hầu hết các tiểu bang không cho phép nhân viên bầu cử bắt đầu kiểm phiếu sớm.
Một số bang chiến địa quan trọng như Pennsylvania, Wisconsin và Michigan đã tạo điều kiện để các nhân viên bầu cử có thêm thời gian chuẩn bị cho việc kiểm phiếu như bỏ phong bì và kiểm tra chữ ký các cử tri trên những lá phiếu vắng mặt. Tuy nhiên, cơ quan lập pháp đảng Cộng hòa đã chặn những nỗ lực bắt đầu việc kiểm phiếu sớm hơn.
Ngoài ra, một số bang cũng chấp nhận những lá phiếu đến muộn, miễn là chúng được đóng dấu gửi đi trước ngày bầu cử. Những lá phiếu này cũng sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc xác định kết quả tại những bang có kết quả sít sao.
Phiếu bầu tạm thời
Phiếu bầu tạm thời là những lá phiếu cuối cùng được kiểm đếm. Đây là những lá phiếu dự phòng chỉ được sử dụng nếu có thắc mắc về tính hợp pháp của cử tri. Những lá phiếu tạm thời không xoay chuyển kết quả cuộc bầu cử nhưng có thể trì hoãn thời gian xác định kết quả. Những lá phiếu này là một phần lý do tại sao cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2020 kéo dài tới 5 ngày.
Lá phiếu tạm thời được cung cấp dự phòng cho các cử tri trong một số trường hợp như quên mang giấy tờ tùy thân. Ngoài ra, lá phiếu này cũng sẽ hỗ trợ những cử tri bị loại khỏi danh sách vì không đi bỏ phiếu trong thời gian dài.
Ngoài ra, lá phiếu tạm thời cũng để đảm bảo một người không bỏ phiếu 2 lần khi vừa gửi phiếu bầu qua thư và vẫn xuất hiện tại điểm bầu cử.
Trong cuộc bầu cử năm 2020, phiếu bầu tạm thời chiếm 1% tổng số phiếu bầu. Tuy nhiên, trong cuộc bầu cử năm nay, số lượng phiếu bầu tạm chời chỉ bằng 1/8 so với hồi 2 năm trước.
Kiểm đếm lại phiếu
Tại Mỹ, 22 bang có quy định tự động kích hoạt quá trình kiểm phiếu lại nếu kết quả cuối cùng của 2 ứng viên chỉ chênh lệch khoảng 0,5%. Trong khi đó, tại hầu hết các bang, ứng viên bị dẫn trước có quyền yêu cầu kiểm phiếu lại, miễn là họ chi trả cho quá trình kiểm phiếu đó.
Việc kiểm phiếu lại có thể diễn ra nhanh chóng nhưng cũng có thể rất chậm ở một vài nơi, đặc biệt là khi quá trình này được thực hiện một cách thủ công. Cuộc đua vào Thượng viện năm 2008 ở Minnesota đã phải mất tới 8 tháng để giải quyết hoàn toàn khi các quan chức và luật sư các đảng kiểm đếm tỉ mỉ các lá phiếu.
Các quan chức bầu cử cũng có thể thẩm định lại kết quả của họ, một quy trình nhanh hơn để đối chiếu và xác minh tất cả dữ liệu trước đó. Nhiều bang cũng sẽ tiến hành kiểm kê sau bầu cử, kiểm tra các mẫu phiếu hợp lệ được thống kê để đảm bảo không có sai sót.
Trong một số trường hợp, tòa án cấp bang có thể can thiệp vào quá trình kiểm phiếu lại, kéo dài thời gian xác định kết quả.
Cuộc bỏ phiếu phụ ở Georgia
Ngay cả khi tất cả các phiếu bầu được kiểm tra nhanh chóng, đảng kiểm soát Thượng viện vẫn chưa thể xác định ngay do quy định bầu cử ở Georgia. Cụ thể, theo luật của bang này, cả 2 Thượng nghị sĩ Dân chủ đương nhiệm Raphael Warnock và ứng viên Cộng hòa Herschel Walker đều không nhận được quá 50% tỷ lệ phiếu bầu để giành chiến thắng. Theo đó, một cuộc bầu cử phụ sẽ được tổ chức tại Georgia vào ngày 6/12 tới để xác định người chiến thắng sau.
Hiện tại, cuộc đua vào Thượng viện đang diễn biến gay cấn khi 2 đảng bám đuổi sát nút nhau. Do đó, nhiều khả năng kết quả bầu cử tại Georgia sẽ quyết định đảng nào nắm quyền kiểm soát Thượng viện trong 2 năm tới.
Minh Hạnh(Theo NBC News)
