Tiếp tục chương trình làm việc, ngày 17/8, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về các vấn đề lớn còn có ý kiến khác nhau của dự án Luật Tổ chức cơ quan điều tra hình sự và Luật Tạm giữ, tạm giam; dự thảo Bộ luật Tố tụng dân sự (sửa đổi) và việc gia nhập Công ước Viên năm 1980.
Đây là chuỗi dự án luật được xây dựng nhằm triển khai thi hành những điểm mới của Hiến pháp năm 2013, đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp và xây dựng Nhà nước pháp quyền Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân; đề cao và bảo vệ quyền con người, quyền công dân.
Có nên quy định “Trách nhiệm của Công an xã, phường, thị trấn, Đồn Công an”
Trách nhiệm của Công an xã, phường, thị trấn, Đồn Công an (Điều 43 của dự thảo Luật) là nội dung được nhiều đại biểu quan tâm, cho ý kiến trong nội dung thảo luận về dự thảo Luật Tổ chức cơ quan điều tra hình sự.
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Phan Trung Lý đề nghị, quy định này cần phải rà soát, xem xét lại. Điều 43 được xếp trong Chương 6 của dự thảo Luật, tức là quan hệ phân công, phối hợp trong hoạt động điều tra hình sự, chứ không phải quy định về chủ thể điều tra hình sự, hoạt động điều tra hình sự và trách nhiệm của cơ quan điều tra hình sự.
Ông Phan Trung Lý lập luận: “Sẽ không hiểu được chúng ta quy định về sự phối hợp hay quy định về thẩm quyền trách nhiệm cho công an xã. Quy định không rõ, khi thực hiện sẽ có vấn đề, sẽ vi phạm pháp luật, đặc biệt là liên quan đến Hiến pháp.”
Đánh giá đây là một vấn đề lớn cần thận trọng xem xét, Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu nêu, để phù hợp với Hiến pháp, bảo đảm quyền con người, một số ý kiến đề nghị Điều 43 không nên để ở dự thảo luật. “Vậy, không để ở luật này thì để ở luật nào”, đây là vấn đề cần nghiên cứu, làm rõ, Phó Chủ tịch Quốc hội nêu rõ. Trên cơ sở đó, Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu đề nghị Ban soạn thảo và Cơ quan thẩm tra dự án Luật cần nghiên cứu, đề xuất để báo cáo lại Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Quốc hội quy định tại Điều 43 nên đưa vào luật nào hoặc có sửa ngay Pháp lệnh Công an xã thành Luật Công an xã để bảo đảm phù hợp với Hiến pháp ngay không?
Đề xuất tách điều tra và tạm giữ, tạm giam
Dự án Luật Tạm giữ, tạm giam được chỉnh lý theo hướng quy định một số quyền, nghĩa vụ cơ bản nhất, trực tiếp liên quan đến người bị tạm giữ, tạm giam, còn một số quyền khác được thực hiện như thế nào sẽ do các đạo luật chuyên ngành đang quy định điều chỉnh.
Ủy ban Tư pháp của Quốc hội cho rằng, 4 trại tạm giam thuộc Bộ Công an hiện nay vẫn đang do Cơ quan Cảnh sát điều tra thuộc Tổng cục Cảnh sát và Cơ quan An ninh điều tra thuộc Tổng cục An ninh quản lý là chưa phù hợp. Vì vậy, nhiều đại biểu Quốc hội đã đề nghị tách hoạt động tạm giữ, tạm giam độc lập với hoạt động điều tra và đề nghị cần giao cho Cơ quan quản lý thi hành án hình sự của Bộ Công an quản lý để bảo đảm hoạt động độc lập với Cơ quan điều tra, nhằm chống lạm dụng bức cung, dùng nhục hình.
Về thẩm quyền giải quyết khiếu nại trong quản lý, thi hành tạm giữ, tạm giam (Điều 46 của dự thảo luật), qua thảo luận, có ý kiến đề nghị không quy định về thẩm quyền giải quyết khiếu nại của cơ quan quản lý, thi hành tạm giữ, tạm giam để bảo đảm phù hợp với quy định tại Điều 23 của Luật Tổ chức Viện Kiểm sát nhân dân là: "Viện Kiểm sát nhân dân có trách nhiệm giải quyết khiếu nại, tố cáo trong hoạt động tạm giữ, tạm giam ”. Ý kiến khác đề nghị vẫn cần tiếp tục giao thẩm quyền giải quyết khiếu nại cho cơ quan quản lý, thi hành tạm giữ, tạm giam; trường hợp người khiếu nại không đồng ý với kết quả giải quyết hoặc hết thời hạn giải quyết khiếu nại mà cơ quan thi hành tạm giữ, tạm giam không giải quyết thì Viện Kiểm sát giải quyết.
Tòa không được từ chối xử vụ việc dân sự
Nội dung quyền yêu cầu Tòa án bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp (Điều 4) của dự thảo Bộ luật Tố tụng dân sự (sửa đổi) được nhiều thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội quan tâm, đóng góp ý kiến trong chiều 17/8.
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Phan Trung Lý, Chủ nhiệm Ủy ban về các vấn đề xã hội của Quốc hội Trương Thị Mai, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Ksor Phước và một số đại biểu khác đề nghị dự thảo luật cần phải có quy định: Tòa án không được từ chối yêu cầu giải quyết vụ việc dân sự vì lý do chưa có điều luật để áp dụng.
Vấn đề này, Thường trực Ủy ban Tư pháp là cơ quan thẩm tra dự thảo bộ luật có quan điểm khác. Theo đó, chủ trương mở rộng thẩm quyền xét xử của Tòa án nhân dân như quy định tại khoản 2 Điều 4 của dự thảo Bộ luật là bước chuyển quan trọng trong xây dựng Nhà nước pháp quyền ở nước ta. Tuy nhiên, đây là vấn đề mới, cần nghiên cứu thận trọng để bảo đảm phù hợp với thực tiễn Việt Nam. Kinh nghiệm quốc tế cho thấy quy định này chủ yếu được áp dụng ở các nước nơi mà Tòa án có quyền giải thích luật và án lệ là nguồn luật. Còn ở nước ta, án lệ không phải là nguồn luật, Tòa án nhân dân xét xử các vụ án, giải quyết các vụ việc trên cơ sở các quy định của Hiến pháp và pháp luật.
Theo quy định của Hiến pháp năm 2013 thì khi xét xử Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân chỉ tuân theo pháp luật, vì vậy nếu chưa có điều luật để áp dụng thì Tòa án sẽ không có căn cứ để giải quyết vụ việc dân sự, sẽ không thể phát triển được án lệ để Tòa án áp dụng giải quyết vụ án; việc áp dụng tập quán, nguyên tắc tương tự hoặc theo lẽ công bằng dễ dẫn đến tình trạng tùy tiện trong xét xử, gây ra những hậu quả khó lường hết được. Do đó, Thường trực Ủy ban Tư pháp của Quốc hội đề nghị trước mắt chưa nên quy định nội dung Tòa án không được từ chối yêu cầu giải quyết vụ việc dân sự vì lý do chưa có điều luật để áp dụng trong dự thảo Bộ luật Tố tụng dân sự (sửa đổi).
Thời gian còn lại của phiên làm việc, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã cho ý kiến về việc gia nhập Công ước Viên năm 1980.
Theo báo Chính phủ
