Trong 2 tháng, bé trai 17 tháng tuổi tăng 3kg, mặt béo tròn. Gia đình chưa kịp mừng vì bé khỏe mạnh, bất ngờ bác sĩ phát hiện bé tăng cân do cha mẹ tự ý cho uống thuốc chữa ho chứa corticoid.
Tự mua thuốc về dùng, bệnh nặng thêm
Bệnh viện Đa khoa Hùng Vương- Phú Thọ vừa tiếp nhận và điều trị cho bệnh nhi N.A.H. (17 tháng tuổi, huyện Yên Sơn, Tuyên Quang) bị suy thượng thận cấp.
Theo chia sẻ của mẹ bé, do con trai thường xuyên bị tiêu chảy, ho, viêm họng nên gia đình đã tự ý mua thuốc điều trị tại nhà. Sau uống, bé khỏi ngay nên mỗi khi bé bị ho chị lại tiếp tục tự mua thuốc cho con uống.
Gần đây thấy con tăng cân bất thường mà vẫn thường xuyên ho và viêm họng nên gia đình đưa bé đến viện khám. Kết quả thăm khám cho thấy định lượng cortisol trong máu giảm cực thấp 0,1nmol/L (mức bình thường là 140-700 nmol/L). Bé được chẩn đoán bị suy thượng thận cấp, cần nhập viện điều trị. Hỏi người mẹ về loại thuốc tự mua cho con uống trị ho, chị này nói không biết tên loại thuốc cụ thể, chỉ thấy thuốc có dạng hình tròn màu hồng, uống với liều lượng 4 viên một ngày.
Bé trai tăng cân bất thường do lạm dụng thuốc có chứa corticoid. Ảnh: BVCC |
Trước thực trạng cháu bé, bác sĩ cho biết nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này là do bé được điều trị bằng thuốc có chứa corticoid kéo dài, gây biến chứng suy thượng thận. Theo đó, corticoid có tác dụng chống viêm, giảm đau, trị các bệnh xương khớp, các bệnh tự miễn, các bệnh dị ứng ngoài da và hệ hô hấp (biểu hiện là hen suyễn nặng).
Tuy nhiên, nếu lạm dụng và sử dụng không đúng liều lượng, theo sự hướng dẫn của bác sĩ, sẽ gây ra những biến chứng nguy hiểm và có những tác dụng không mong muốn.
Trước đó, bé Nguyễn T.D. (5 tuổi, trú tại Sông Mã, Sơn La) nhập viện Nội tiết Trung ương trong tình trạng béo phì, mặt nặng, mọc lông và rậm lông vùng mặt và mép. Người nhà cho biết, trước đó vài tháng, trẻ xuất hiện ho và sốt, khám và điều trị tại bệnh viện tuyến huyện được chẩn đoán viêm tiểu phế quản đã điều trị nhưng chưa khỏi hoàn toàn. Sau đó, người nhà tự ý đưa trẻ tới phòng khám tư tại địa phương và được nhân viên y tế tại đây cho tiêm corticoid 4 ngày liên tục, mỗi ngày 2 mũi không rõ liều lượng. Sau khi tiêm, trẻ đỡ ho nhanh, tuy nhiên sau khoảng một tháng trẻ bắt đầu có dấu hiệu nặng mặt, ăn khỏe hơn bình thường (4 bát cơm/bữa), tăng 3-4kg, tóc mọc thấp, xuất hiện ria mép.
Gia đình đã đưa trẻ đến khám tại bệnh viện Nội tiết Trung ương và được chẩn đoán suy thượng thận do sử dụng corticoid. Sau khi nhập viện, trẻ được khám và làm các xét nghiệm cần thiết. Kết quả cho thấy cortisol huyết thanh của trẻ giảm, tuyến thượng thận không hoạt động. Bé được chẩn đoán hội chứng giả cushing - suy tuyến thượng thận nặng do lạm dụng thuốc cortisol điều trị. Để xử trí kịp thời trước tình trạng nguy hiểm của trẻ, ê-kíp tiếp nhận đã tích cực điều trị bằng nghiệm pháp kích thích trục tuyến yên – thượng thận bằng hormone synacthen 0.25mg x 1 ống. Kết quả sau tiêm 30 phút, 60 phút, 120 phút, chức năng tuyến thượng thận đã hồi phục. Sau 48 tiếng, chức năng tuyến thượng thận của trẻ đã hồi phục và sau một tuần chức năng tuyến thượng thận bình thường.
Bác sĩ cảnh báo
Thời gian gần đây, ngày càng có nhiều trường hợp tự ý sử dụng thuốc không rõ nguồn gốc, chế phẩm có chứa corticoid tại phòng khám tư nhân, đông y gia truyền không đúng liều, không đúng chỉ định trong thời gian dài để chữa các bệnh xương khớp, gout, hen phế quản, bệnh hệ thống. Việc lạm dụng quá liều lượng sẽ gây ra những hậu quả vô cùng nghiêm trọng như suy tuyến thượng thận, xuất huyết tiêu hóa, loãng xương, xẹp đốt sống, gù vẹo cột sống, tăng đường máu, tăng huyết áp, teo cơ, rối loạn tâm thần, trầm cảm, đục thủy tinh thể, suy giảm chức năng miễn dịch gây nhiễm trùng cơ hội, đặc biệt khi việc lạm dụng corticoid lại xảy ra ở trẻ em sẽ làm chậm quá trình phát triển trí tuệ và tinh thần của trẻ.
Việc trẻ bỗng dưng xuất hiện nhiều lông rậm, cơ thể béo phì, nặng mặt, theo các bác sĩ đó là triệu chứng lâm sàng của hội chứng cushing - suy tuyến thượng thận thường gặp đối với người bệnh sử dụng corticoid quá liều và không đúng chỉ định. Theo các bác sĩ, corticoid nếu được dùng đúng chỉ định, đúng liều lượng và thời gian có thể góp phần cứu sống người bệnh với rất nhiều loại bệnh lý nguy hiểm như cơn hen phế quản ác tính, sốc phản vệ, lupus ban đỏ hệ thống, thấp tim, suy tuyến thượng thận...
Tuy nhiên, nếu dùng với liều lượng cao, kéo dài không có biện pháp hỗ trợ điều trị để giảm bớt các độc tính của thuốc, corticoid có thể gây ra rất nhiều tai biến nguy hiểm cho người bệnh. Bác sĩ khuyến cáo người dân cần hết sức lưu ý với các sản phẩm thuốc gắn mác thuốc đông y với tác dụng giảm nhanh các triệu chứng viêm họng, ho, viêm da, giảm đau, sưng khớp... hay các sản phẩm tăng cân nhanh cũng có thể bị trộn lẫn corticoid. Bệnh nhân nên đến bệnh viện để được bác sĩ khám và sử dụng thuốc theo hướng dẫn.
| Với trẻ em, dùng corticoid quá liều sẽ khiến trẻ chậm lớn, béo phì do giảm hormone tăng trưởng, ức chế tạo xương, giảm hoạt động hormone tuyến giáp. Với phụ nữ sau mãn kinh và người cao tuổi, có thể làm quá trình tiêu xương, xốp xương. Ở dạng thuốc bôi có chứa corticoid, khi mới bôi có thể giảm bệnh nhanh nhưng khi tái phát bệnh sẽ nặng hơn ban đầu. Ngoài ra, da có thể bị ửng đỏ, mất sắc tố da từng phần, xơ cứng bì, viêm da ửng đỏ, mụn trứng cá hoặc bội nhiễm nấm. |
