Theo kết luận của Thanh tra Chính phủ, việc sử dụng đất đai, trong đó có đất có nguồn gốc từ nông, lâm trường quốc doanh tại 3 tập đoàn, tổng công ty gồm: Tập đoàn Công nghiệp cao su Việt Nam; Tổng công ty Lâm nghiệp và Tổng công ty Chè Việt Nam dù có ghi nhận sự chuyển biến tích cực trong việc lập quy hoạch sử dụng đất gắn với quy hoạch phát triển kinh tế. Tuy nhiên trong công tác quản lý sử dụng đất đai còn tồn tại nhiều sai phạm.
Khu đất vàng 1.500m2 ở phố Trần Khát Chân, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội. Ảnh: VietNamNet |
Thanh tra Chính phủ (TTCP) vừa có Thông báo Kết luận số 238/TB-TTCP về kết luận thanh tra (KLTT) việc chấp hành pháp luật trong quản lý và sử dụng đất đai , trong đó có đất có nguồn gốc từ nông, lâm trường quốc doanh theo Chỉ thị số 11 của Thủ tướng Chính phủ tại Tập đoàn Công nghiệp cao su Việt Nam; Tổng công ty Lâm nghiệp và Tổng công ty Chè Việt Nam, thời kỳ từ 1/1/2010 đến đến 31/12/2017.
Theo kết luận của TTCP, tại Tập đoàn công nghiệp Cao su Việt Nam, hện nay, tập đoàn này đang quản lý và sử dụng diện tích đất là 371.348 ha, bao gồm: đất nông nghiệp 361.647 ha, đất phi nông nghiệp 9.701 ha.
Tính đến ngày 31/12/2017, diện tích đất đã được cấp giấy CNQSD đất là 341.640 ha (khoảng 92%), 8% còn lại chưa được cấp giấy CNQSD đất do đang hoàn thiện hồ sơ chờ cấp giấy CNQSD đất, đất trả về địa phương, đất có tranh chấp với cá nhân, hộ gia đình,..
Tính đến ngày 31/12/2017, các đơn vị thuộc tập đoàn còn để hơn 10.710 ha đất bị lấn chiếm, tập trung ở các tỉnh Đông Nam Bộ, Tây Nguyên và để diện tích đất chồng lấn giữa các công ty thuộc tập đoàn với những đối tượng khác, chủ yếu là người dân lên tới trên 1.737 ha, vi phạm quy định của pháp luật đất đai...
Về việc xử lý, sắp xếp lại nhà, đất thuộc sở hữu nhà nước: Tập đoàn quản lý, sử dụng 759 cơ sở nhà, đất với tổng diện tích đất là 1.200,39 ha, diện tích nhà là 1.176.187m2 thuộc đối tượng phải xử lý, sắp xếp.
Tuy nhiên, đến 31/12/2017, Tập đoàn mới chỉ trình cơ quan chức năng phê duyệt xử lý, sắp xếp 43 cơ sở, chiếm 5,7% (diện tích đất 15,39 ha, diện tích nhà 42.198m2); còn 716 cơ sở, tương ứng 94,3% hiện mới hoàn tất công tác kiểm tra hiện trạng.
Công tác quản lý hồ sơ đất đai trước đây của Tập đoàn còn sơ sài, không đầy đủ, chủ yếu là sử dụng hồ sơ dạng giấy, bản đồ địa hình, tài liệu đo đạc lạc hậu, công cụ để quản lý thô sơ, nguồn lực mỏng, diện tích được giao lại quá lớn dẫn đến khó khăn trong theo dõi, quản lý, giải quyết tranh chấp, lấn chiếm đất đai.
TTCP cho rằng, việc Tập đoàn cho thuê một phần diện tích văn phòng làm việc chưa thực hiện đúng quy định của Luật Đất Đai 2013 (tại số 177, Hai Bà Trưng, quận 3, TP.HCM; số 56 Nguyễn Du, Hai Bà Trưng, TP.Hà Nội) và cho mượn đất làm nhà ở để bị lấn, chiếm chưa thu hồi được (Nhà E1, phố Tạ Quang Bửu, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội); Tạp chí Cao su cho thuê làm nhà ở không đúng mục đích (số 680/44 đường Xô Viết Nghệ Tĩnh, phường 25, quận Bình Thạnh và số 143/10 Ung Văn Khiêm, phường 25, quận Bình Thạnh, TP.HCM).
Việc Tập đoàn ban hành quyết định số 183/QĐ-CSVN cho phép Công ty cao su Phú Riềng chuyển giao 96,18 ha đất cao su, sau đó UBND tỉnh Bình Phước thu hồi đất, giao đất, cho thuê đất đối với Trường Cao đẳng Công nghiệp Cao su (không thuộc tổ chức kinh tế nên không được thuê đất để thực hiện dự án đầu tư) là chưa thực hiện đúng quy định tại Điều 35, Luật đất đai năm 2003.
Việc Giám đốc Công ty Cổ phần Cao su Đồng phú, Giám đốc Công ty TNHH MTV Tổng Công ty Cao su Đồng Nai cho cán bộ, công nhân mượn đất làm nhà là không đúng, sử dụng đất sai mục đích, vi phạm quy định tại Luật đất đai 2003 và Luật đất đai 2013...
Tại Tổng công ty Lâm nghiệp, diện tích đất bị lấn chiếm, chưa thu hồi là hơn 7.396 ha, việc lấn chiếm chủ yếu xảy ra vào giai đoạn từ năm 2005 về trước (những năm sau cơ bản đã khống chế được tình trạng lấn chiếm), trong đó có nguyên nhân do những năm trước đây, các lâm trường quốc doanh được giao đất lâm nghiệp nhưng để đất trống nhiều năm, không đưa vào sử dụng… nên bị hộ dân lấn chiếm; đất lâm nghiệp trước đây chưa được đo đạc, cắm mốc và chưa có bản đồ địa chính, không có hồ sơ ranh giới cụ thể cho nên khi bị lấn chiếm, không có đầy đủ hồ sơ pháp lý để xử lý dứt điểm, dẫn đến tình trạng lấn chiếm đất đai xảy ra trong thời gian dài, không được xử lý triệt để…
Về việc xử lý, sắp xếp lại nhà, đất thuộc sở hữu của Nhà nước theo Quyết định số 09/2007/QĐ-TTg ngày 19/1/2007 của Thủ tướng Chính phủ, Tổng Công ty Lâm nghiệp Việt Nam được giao quản lý, sử dụng 83 cơ sở nhà, đất và đã sắp xếp xử lý được 7 cơ sở, còn lại 76 cơ sở chưa được xử lý, sắp xếp theo quy định.
Giám đốc Lâm trường Tân Lạc ký Hợp đồng giao khoán 150 ha đất nông nghiệp với Trung tâm ứng dụng KHKT lâm nghiệp thuộc Viện Khoa học lâm nghiệp cần rà soát thanh lý hợp đồng, thu hồi đất do đơn vị nhận giao khoán không thuộc đối tượng theo quy định.
Tại Tổng công ty Chè Việt Nam, TTCP cũng chỉ rõ, tổng công ty này còn để 497,53 ha đất bị lấn chiếm, tập trung tại tỉnh Phú Thọ, đến nay chưa giải quyết dứt điểm.
Diện tích đất nông nghiệp các đơn vị thuộc tổng công ty được giao là 1.644,5 ha, đến thời điểm thanh tra chưa thực hiện ký hợp đồng thuê đất và nộp tiền thuế theo quy định từ năm 2005 đến ngày 31/12/2017.
Việc Tổng công ty Chè Việt Nam đưa 12 khu đất gồm: Số 225 Nam Kỳ Khởi Nghĩa, TP.HCM; số 25D Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội; số 126 Lạch Tray, Ngô Quyền, Hải Phòng; số 341 Vạn Mỹ, đường Đà Nẵng, Đông Hải, Hải An, Hải Phòng; Kho Cổ Loa, xã Việt Hùng, huyện Đông Anh, Hà Nội; khu đất tại Lương Sơn - Hòa Bình; số 59 An Bình, phường 6, quận 5, TP.HCM; trụ sở Tổng Công ty Chè tại số 92 Võ Thị Sáu, Thanh Nhàn, Hai Bà Trưng, Hà Nội; đất vườn ươm Chiềng Đi, huyện Vân Hồ, Mộc Châu, Sơn La; đất Nhà máy chè Vân Hồ, Bó Nhang, xã Vân Hồ, Mộc Châu, Sơn La; đất Nhà máy chè Chiềng Đi, Bản Bó Chiềng Đi, xã Vân Hồ, Mộc Châu, Sơn La; khu đất tại Trần Khát Chân, phường Thanh Nhàn, quận Hai Bà Trưng, TP.Hà Nội), để góp vốn liên doanh, liên kết, cho thuê lại đất không đúng quy định; thoái vốn không thông qua đấu giá, vi phạm quy định theo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ, Nghị định của Chính phủ.
Ngoài ra, TTCP cũng chr rõ những tồn tại, vi phạm, khuyết điểm tại một số địa phương khi để tình trạng đất đai bị lấn chiếm không xử lý, hoặc việc xử lý, thu hồi chưa dứt điểm;… Một số tỉnh, thành phố chậm nhận bàn giao đất đai từ các tập đoàn, tổng công ty; UBND một số tỉnh chưa giải quyết dứt điểm những vướng mắc trong công tác lập hồ sơ thuê đất, chưa cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất…
TTCP kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo các bộ, ngành chấn chỉnh, khắc phục, xử lý đối với những tồn tại, vi phạm trong quản lý, sử dụng đất đai có nguồn gốc từ nông, lâm trường quốc doanh tại Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam, Tổng công ty Lâm nghiệp và Tổng công ty Chè Việt Nam,
Bộ TN&MT phối hợp với các bộ, ngành địa phương có liên quan trong việc chỉ đạo 3 Tập đoàn, tổng công ty nói trên sớm hoàn thành việc rà soát, xác định ranh giới, đo đạc, cắm mốc giới, giải quyết dứt điểm tình trạng lấn chiếm, chồng lấn, tranh chấp đất đai, kiểm điểm, xử lý những bất cập, tồn tại có liên quan thuộc lĩnh vực quản lý của Bộ này.
Xử lý các vi phạm trong việc cho thuê văn phòng làm việc, cho thuê, mượn nhà, đất không đúng quy định để xảy ra tình trạng lấn chiếm nhà đất, để nhà trống không sử dụng, gây lãng phí. Rà soát, xử lý và chịu trách nhiệm đối với một số đơn vị thuộc tập đoàn mua một số cơ sở nhà, đất với giá cao chưa đúng quy định.
TTCP cũng kiến nghị Thủ tướng giao bộ Công an chỉ đạo Cơ quan điều tra xác minh xử lý theo quy định pháp luật đối với vi phạm trong quản lý, sử dụng nhà đất tại: Số 67 Ngô Thì Nhậm, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội; số 25D Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội; Khu đất 1.500m² tại phố Trần Khát Chân, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội; Kho Cổ Loa, xã Việt Hùng, huyện Đông Anh, Hà Nội; Số 126 phố Lạch Chay, phường Lạch Chay, quận Ngô Quyền, Hải Phòng; Số 341 Vạn Mỹ, phường Đông Hải, quận Hải An, Hải Phòng; Khu đất có diện tích 13.147m² tại Lương Sơn, tỉnh Hoà Bình; Khu đất có diện tích 11.022m² (Vườm ươm trồng chè) tại thôn Chiềng Đi, xã Vân Hồ, huyện Mộc Châu, Sơn La; Khu đất có diện tích 15.123m² (Nhà máy chè Vân Hồ) tại thôn Bó Nhang, xã Vân Hồ, huyện Mộc Châu, Sơn La; Khu đất có diện tích 5.402m² (Nhà máy chè Chiềng Đi) tại Chiềng Đi, xã Vân Hồ, huyện Mộc Châu, Sơn La; Số 59 An Bình, phường 6, quận 5, TP.HCM; Số 225 Nam Kỳ Khởi Nghĩa, quận 3, TP.HCM.
Ngày 20/10/2020, Văn phòng Chính phủ đã có Văn bản số 8752/VPCP-V.I thông báo ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Trương Hòa Bình đối với Kết luận thanh tra số 1452/KL-TTCP của TTCP.
Theo đó, Phó Thủ tướng đồng ý với các kiến nghị của TTCP về việc chấp hành pháp luật trong quản lý và sử dụng đất đai, trong đó có đất có nguồn gốc từ nông, lâm trường, lâm trường quốc doanh theo Chỉ thị số 11/CT-TTg ngày 4/4/2016 của Thủ tướng Chính phủ tại Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam, Tổng Công ty Lâm nghiệp và Tổng Công ty Chè Việt Nam.
Bạch Hiền
