Miệt mài học hỏi và tạo uy tín bằng những lần bào chữa miễn phí cho nhiều bị cáo trong các vụ án phức tạp, luật sư Trần Bá Học dần trở thành luật sư của những vụ án hình sự. Trước những thân chủ phạm lỗi tày đình, bị cả xã hội lên án, luật sư Học vẫn nhận bào chữa với tinh thần chuyên nghiệp và tình người.
Luật sư Trần Bá Học và ông Nguyễn Hữu Linh. |
Luật sư của những vụ án hình sự
Gặp PV báo ĐS&PL vào một ngày cuối tháng Mười Một, luật sư Trần Bá Học, đoàn Luật sư TP.HCM, mở đầu cuộc trò chuyện bằng câu chuyện dí dỏm về nguyên nhân anh lựa chọn ngành luật. Anh khiến tôi bất ngờ khi cho biết, anh khát khao trở thành luật sư sau khi xem những bộ phim trên truyền hình. Anh nói: “Những bộ phim về nghề luật khiến tôi mê mẩn. Tôi thấy các vị luật sư trong phim thật uy nghiêm, quyền lực. Sau khi họ phát biểu, tranh tụng, quan tòa ngồi nghe đều chấp nhận hết những điều họ nói. Điều đó khiến tôi thích thú và muốn trở thành một người luật sư để bảo vệ lẽ phải”.
Sau khi tốt nghiệp đại học, đi thi công chức, anh Học được nhận vào làm việc ở tòa án tại quê nhà. Thế nhưng, khát khao trở thành luật sư trong anh quá lớn nên anh xin nghỉ việc, trở vào TP.HCM để học luật sư. Vào TP.HCM, anh vừa học vừa làm để tích luỹ thêm kinh nghiệm. Anh nói, ngay khi chưa có thẻ ngành, anh đã làm việc như một luật sư nhưng chỉ dừng lại ở mức được uỷ quyền chứ chưa thể tranh tụng tại tòa.
Ngay thời điểm này, anh đã đại diện ủy quyền kiện vụ tranh chấp đất đai tại huyện Nhà Bè, TP.HCM. Ngay lần đầu tiên “xông trận” ấy, anh đã có kỷ niệm đáng nhớ khi bị thân chủ quỵt một nửa tiền phí. Sau đó, một trong những vụ án khiến tên tuổi anh được dư luận nhớ đến là lần bảo vệ quyền lợi hợp pháp miễn phí cho một cậu thiếu niên bị truy tố 2 tội Hiếp dâm, Cố ý gây thương tích.
Luật sư Học kể: “Theo cáo trạng, nam bị cáo là một thiếu niên ở tuổi mới lớn trong khi đó, nữ bị hại đang là sinh viên. Thấy cô gái đi tắm, cậu thiếu niên này cố ý rình mò, nhìn trộm. Trong lúc này, cậu ta bị nạn nhân phát giác nên bỏ chạy. Tuy nhiên, sau đó cậu thiếu niên bị bị hại giữ lại. Cô gái vớ lấy con dao trong ống đũa định tấn công người này. Trong lúc giằng co, cậu thiếu niên giật con dao và khiến cô gái bị thương tích. Ra toà, bị cáo bị truy tố 2 tội danh Hiếp dâm và Cố ý gây thương tích”.
Nhận bào chữa cho bị cáo chưa đủ tuổi thành niên, anh cân nhắc và suy tính phương án phù hợp nhất, đem lại kết quả tốt nhất cho cả hai bên. Cuối cùng, khi nhận thấy hành vi phạm tội của bị cáo chưa xảy ra hậu quả, anh quyết định thuyết phục gia đình bị hại rút đơn kiện. “Tôi thuyết phục họ ròng rã cả tháng trời và cố gắng làm sao để họ nhận thấy rằng việc đưa nhau ra tòa ở trường hợp này là không có lợi. Bởi hậu quả chưa xảy ra nhưng nếu phải ra tòa, cô gái sẽ mang danh bị hại suốt đời. Điều ấy không tốt cho tương lai của cô ấy. Hơn thế, gia cảnh của bị cáo cũng hết sức đáng thương khi mất cha, cùng mẹ sống lang thang”, luật sư Học chia sẻ.
Cuối cùng, gia đình bị hại rút đơn yêu cầu khởi tố ngay khi ra tòa nên vụ án bị đình chỉ. Theo tìm hiểu của PV, việc khiến toà án đình chỉ vụ án hiếp dâm khiến dư luận hết sức bất ngờ. Thậm chí, một cán bộ tại trung tâm bảo trợ TP.HCM thời điểm ấy ngỡ ngàng cho biết, đây là điều chưa từng có trong lịch sử của Trung tâm.
Áp lực từ việc nhận bào chữa cho Nguyễn Hữu Linh
Sau thành công đầy bất ngờ ấy, anh tiếp tục “thử sức” khi tham gia bào chữa miễn phí cho cậu thiếu niên 15 tuổi Nguyễn Mai Trung T.. Trước đó, T. đã tạt axít vào đoàn công an đến cưỡng chế nhà của mình. Liên quan đến vụ án này, cả gia đình T. đều dính vòng lao lý. “Vụ này có đến 9 luật sư bào chữa choT.. Tôi là một trong số đó. Trước tòa, chúng tôi đã đưa ra nhiều điểm mới, yêu cầu VKS cần làm rõ. Một trong số đó, chúng tôi nghi ngờ quy trình giám định chưa đúng với yêu cầu của pháp luật như không đầy đủ chữ ký của giám định viên, không có hình ảnh chụp thể hiện vết thương của bị hại trong bản kết luận, nhiều mâu thuẫn về diện tích vết thương...”.
Cũng theo luật sư Học, mấu chốt của vấn đề là bị hại bị thương tật 35% (trong khi chỉ dưới 31% sẽ bị truy tố ở khung khác) nhưng chứng cứ vẫn chưa xác minh được đích thân T.gây ra cho bị hại, và thương tật 35% này từng được làm chứng cứ trong phiên tòa xét xử 2 thành viên khác trong gia đình T. trước đó. Cuối cùng, kết thúc phiên phúc thẩm,TAND tỉnh Long An chấp nhận sửa một phần sơ thẩm, giảm án cho T. từ 4 năm 6 tháng tù giam xuống còn 2 năm 6 tháng tù giam.
Việc tòa án chấp nhận giảm án cho bị cáo là điều không dễ. Tuy nhiên, không phải lúc nào khát khao được tranh tụng của anh cũng được thỏa mãn bằng thắng lợi. Anh cho biết, có nhiều vụ, anh phải trăn trở suốt nhiều năm, có vụ tình tiết giản đơn nhưng khi nhận bào chữa cho bị cáo, anh phải đối mặt với một áp lực khủng khiếp.
Hơn 3 năm nay, anh vẫn nỗ lực bảo vệ quyền lợi cho một bị cáo đã bị tạm giam đến hơn 10 năm. Anh kể: “Vụ án này kéo dài nhiều năm, trải qua nhiều lần sơ thẩm, huỷ án, phúc thẩm nhưng chưa thể định tội được. Lần này, thân chủ của tôi bị truy tố tội Giết người. Theo hồ sơ vụ án, trong một lần đi đám cưới, thân chủ của tôi ngồi dự thì xảy ra mâu thuẫn, xô xát với một nhóm thanh niên khác. Lúc này, thân chủ của tôi tên Lăng bị một người tên Tùng đánh cho mấy bạt tai. Tức giận, Lăng chạy vào nhà một người dân gần đó lấy cái chày để tìm Tùng để đánh. Trong lúc này, người tên Th. thuộc nhóm của Lăng cũng tham gia vụ xô xát rồi bị đánh tử vong”.
“Thực ra, Lăng cầm chày ra để tìm đánh Tùng chứ không phải đánh Th.. Ra toà lần đầu, Lăng bị truy tố tội Giết người và Lăng kêu oan. Tuy nhiên sau khi bị giam 8 ngày mà không hề có bất kỳ một quyết định nào, lúc ra toà, Lăng lại khai mình cầm chày đánh chết Th.. Cùng liên quan đến vụ án, người tên Khu cũng khai nhận bản thân có đánh Th. ngã xuống đường rồi Lăng mới chạy đến dùng chày đánh vào người bị hại. Sau đó, toà truy tố Lăng tội Giết người, những bị cáo còn lại bị truy tố về tội Gây rối trật tự công cộng.
Sau khi luật sư vào cuộc, Lăng tiếp tục thay đổi lời khai. Khi Lăng cầm chày chạy ra đi tìm Tùng để đánh thì bị 1 người đàn ông can, ôm lại. Nhân chứng khác cũng khai, có thấy Lăng cầm chày chạy ra và bị 1 người có thân hình cao to ôm lại, giật cái chày đi. Lăng khai sau đó có chạy đến chỗ Th. nhưng khi đến nơi, người này đã nằm một chỗ nên đỡ Th. lên xe đi cấp cứu. Lúc này, 2 người bạn của Th. đứng ở đó chứng kiến. Lăng khai bản thân không đánh Th. mà Th. bị Khu đánh. Trong khi đó, Khu cũng khai nhận có đánh Th..”, luật sư Học kể thêm.
Tuy nhiên, vụ án này vẫn không khiến luật sư Học đối mặt với những áp lực khủng khiếp như khi chấp nhận bào chữa cho bị cáo Nguyễn Hữu Linh. Anh nói: “Về hành vi của ông Linh, tôi khẳng định đó là sai. Ra toà, tôi vẫn khẳng định như vậy nhưng theo luật hiện nay, hành vi ấy chưa có hướng dẫn hoặc hướng dẫn không rõ ràng. Đây có thể nói là vụ án tôi chịu nhiều áp lực nhất từ lúc hành nghề cho đến nay. Tôi nhận bào chữa chỉ với ý nghĩ sẽ hỗ trợ cho ông ta về mặt tinh thần, còn việc ông ta sai thì chắc chắn phải chịu trách nhiệm trước pháp luật”.
Nhận vụ Nguyễn Hữu Linh, luật sư Học bị nhiều người gọi điện đe dọa, chửi bới. Tuy nhiên, anh cũng không đặt nặng và tự thoát ra khỏi các áp lực ấy. “Khi nhận bào chữa cho ông Nguyễn Hữu Linh, tôi đã chuẩn bị tâm lý phải đối mặt với những tình huống như thế. Thậm chí, tôi còn nghĩ đến việc nhà tôi bị tạt chất bẩn, quán xá bị phá hoại,... Nhưng như đã nói, nghề luật sư phải có tính chuyên nghiệp, một khi đã chuyên nghiệp thì mình không được từ chối”, luật sư Học trăn trở.
Hà Nguyễn
Bài đăng trên ấn phẩm báo in Đời sống& Pháp luật số 195
