Thứ trưởng Bộ GTVT lý giải trạm BOT "mọc lên như nấm" trên các tuyến đường

(ĐSPL) – Các trạm thu phí BOT phải nằm cách nhau tối thiểu 70km, cũng như trong bán kính không quá 50km. Bộ GTVT luôn luôn bám sát để thực hiện nghiêm túc theo các quy định trong thông tư hướng dẫn.

Trong những năm qua, hàng loạt dự án đầu tư hạ tầng theo hình thức Hợp đồng BOT (xây dựng - kinh doanh - chuyển giao) đã tạo diện mạo mới ngành giao thông. Tuy nhiên, việc các trạm thu phí “nở rộ” mọc lên như nấm trên các tuyến đường đã ảnh hưởng như thế nào đối với người dân, xã hội…

Để tìm hiểu rõ những vấn đề trên, PV đã có buổi làm việc với ông Nguyễn Hồng Trường – Thứ trưởng Bộ Giao thông vận tải (GTVT) để giải đáp về những vấn đề đang được dư luận quan tâm.

PV: Quan điểm của thứ trưởng về việc các trạm thu phí "mọc lên như nấm" trên các tuyến đường gây ảnh hưởng rất lớn đối với đời sống - xã hội?

Ông Nguyễn Hồng Trường: Bộ GTVT đang thực hiện xây dựng các trạm thu phí BOT theo thông tư 90, hiện nay là thông tư 159. Theo thông tư này, các trạm BOT cách nhau tối thiểu 70km cũng như trong một bán kính không quá 50km. Bộ GTVT luôn luôn bám sát để thực hiện việc này, trên tuyến QL thì cứ 70km mới cho xây dựng một dự án BOT để đảm bảo quy định đấy.

Tuy nhiên, trong thực tế xảy ra trường hợp trạm thu phí nằm trong khu đô thị, các khu vực nhạy cảm nên Bộ GTVT kiến nghị cho xê dịch từ 5-10km. Vì vậy, xuất hiện tình trạng có những trạm trên 70km, có những trạm dưới 70km…

Trên thực tế, đối với việc thu phí tại các đường cao tốc không phụ thuộc vào số trạm mà tính theo cây số. Anh đi cây số nào thì phải trả tiền cây số đó. Đối với đường cao tốc thì trạm dày hay trạm thưa thì không có ý nghĩa.

Ông Nguyễn Hồng Trường – Thứ trưởng Bộ Giao thông vận tải (GTVT).

Bộ GTVT đã tổ chức tổng kết 5 năm về đầu tư BOT và đã rút ra được bài học, trên cơ sở đó để đưa ra một số tham mưu cho chính phủ để đưa ra những cơ chế rõ rệt hơn.

Thứ nhất, là kiểm soát các dự án BOT, từ khâu lập, cho đến thiết kế và quyết toán thì đều phải có sự thẩm định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền mà cụ thể cơ quan chủ quản là Bộ GTVT thì chúng ta mới kiểm soát được tất cả các quá trình đó.

Thứ hai, trong quá trình xây dựng phương án tài chính thì mình cũng phải đưa ra tất cả những yếu tố để đáp ứng được dự án đó có tính khả thi cao. Ví dụ như vốn chủ sở hữu đòi hỏi phải lớn hơn, cơ quan tổ chức tín dụng đó phải cam kết cho vay…

Thứ ba nữa là quá trình tổ chức hoàn vốn là phải đảm bảo minh bạch và rõ ràng, và phải thông qua thu phí bằng công nghệ điện tử, trước mắt là thu phí dừng, tương lai là thu phí không dừng thì chúng ta mới kiểm soát được vấn đề đó.

Một yếu tố quan trọng khi xây dựng các tuyến BOT là phải xây dựng những tuyến để người dân có quyền lựa chọn. Tức là phải có tuyến đường song hành, người dân muốn đi vào đường thu phí thì người dân phải trả phí, còn người dân không thích thì có thể lựa chọn đi con đường khác. Đầu tư BOT như vậy thì hợp lý hơn.

Trạm thu phí Pháp Vân - Cầu Giẽ.

Đây là những bài học sau khi đầu tư giai đoạn một. Chính vì thế từ đầu năm 2016 trở lại đây thì Bộ GTVT đang tập trung quyết toán lại các dự án BOT đã đầu tư. Trên cơ sở hoàn thành các quyết toán đó thì chúng ta sẽ ký lại hợp đồng với nhà đầu tư, công khai toàn bộ dự án đó để người dân biết, theo dõi. Tổ chức, rà soát lại việc thu phí, đảm bảo công khai, minh bạch chống thất thoát đồng thời đưa công nghệ thu phí không dừng vào để giảm bớt vấn đề ách tắc cũng như minh bạch hơn trong vấn đề thu phí.

PV: Trong năm 2017 sắp tới Bộ GTVT có những phương án gì để giảm ùn tắc, chống thất thoát phí tại các trạm thu phí BOT?

Ông Nguyễn Hồng Trường: Để giảm ùn tắc, Bộ GTVT đã có hàng loạt giải pháp giải quyết tình trạng này.

Thứ nhất, Bộ GTVT quy định, đối với dự án quản lý thì số trạm, số cửa thu phí thì bao giờ cũng phải gấp 2,5 lần so với làn xe quy định.

Thứ hai, áp dụng thu phí một dừng và thu phí không dừng để giảm thiểu thời gian ô tô đậu trước cảng thu phí là thấp nhất. Ví dụ trước đó mất một phút thì bây giờ rút xuống còn 20-30s thì cũng đã giải quyết được rất nhiều vấn đề ùn tắc.

Thứ ba, áp dụng hình thức bán vé tháng, vé quý, những vé này được dán trên xe ô tô. Để khi barie tự nhận biết đó là vé tháng, vé quý nó sẽ tự động mở để xe đi qua mà không phải qua nhân viên bán vé nữa.

Ngoài 3 phương án trên thì có thời điểm mà mật độ xe quá lớn như dịp lễ Tết, trong trường hợp ách tắc quá thì mở cho xe đi không thu phí nữa (tắc trên 500m) thì phải giải quyết ngay. Nếu trạm nào không thực hiện thì sẽ bị xử lý.

Về việc chống thất thoát phí BOT, Bộ GT-VT giao cho Tổng cục Đường bộ Việt Nam chịu trách nhiệm kiểm tra hoạt động của các trạm thu phí. Cơ quan này phải có trách nhiệm thường xuyên kiểm tra thu phí tại các trạm thu phí. Trên cơ sở đó để có một đánh giá chính xác về hoạt động thu phí để điều chỉnh thu phí cho phù hợp, tránh thất thoát kinh phí cho nhà nước.

Đồng thời, Bộ GT-VT đã chỉ đạo tập trung chuyển phu phí bằng tay sang thẻ điện tử. Trong quá trình thu phí mà phát hiện trạm thu phí nào không trung thực trong quá trình khai báo nguồn thu thì Bộ GTVT có quyền dừng việc thu phí lại, đưa các cơ quan có trách nhiệm vào để đảm bảo hiệu quả hoạt động.

Cuối cùng là xử phạt nghiêm minh những nhà đầu tư nào không thực hiện nghiêm việc thu phí.

PV: Trên phương diện cá nhân, là một người quản lý dưới hình thức hạ tầng BOT, trong quá trình thực hiện ông có điều gì đắn đo và cân nhắc?

Ông Nguyễn Hồng Trường: Thực tế mà nói, việc đầu tư các dự án BOT là một giải pháp trong quá trình phát triển cơ sở hạ tầng. Tuy nhiên, các dự án này cũng làm ảnh hưởng đến hoạt động của doanh nghiệp vì các công ty phải trả thêm nhiều chi phí.

Bộ GT-VT đã có một bài toán tính toán so sánh giữa một tuyến đường không được nâng cấp bằng nguồn vốn BOT thì chi phí trong 1km cho một xe vận tải lớn hơn. Khi làm dự án BOT thì đường tốt hơn, thời gian vận hành của xe ít hơn, chi phí sửa chữa, chi phía xăng dầu ít hơn cho nên tổng thế chúng ta vẫn khẳng định nếu có đường tốt đi mà thu phí thì hiệu quá hơn việc đi tuyến đường xấu không thu phí.

Thứ hai, hiện nay mức phí đối với xe tải thì một số DN vận tải cho rằng mức phí như vậy là còn cao cho nên hiện nay Bộ cũng đang xây dựng lại biểu đồ thu phí trên tinh thần giảm thiểu cho đối tượng xe nhiều vốn (xe container… 20 fit, 40 fit) để có thể tạo điều kiện cho DN giảm được tổng mức phí trên một tuyến đường.

Bộ GTVT sẽ xây dựng lộ trình để doanh nghiệp chịu được trong quá trình thực hiện vận tải trên các tuyến BOT.

Xin cảm ơn ông!